Zdekonstruować króla pikowego. Recenzja książki: Emilia Kledzik, Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego, Poznań 2023

Paulina Czwordon-Lis

doi:10.18778/2299-7458.13.19

Autor

Paulina Czwordon-Lis IBL PAN https://orcid.org/0000-0001-5136-4590

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.13.19

Słowa kluczowe:

Jerzy Ficowski, cyganologia, Romowie, polska poezja współczesna

Abstrakt

Autorka recenzuje książkę Emilii Kledzik Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego z perspektywy „ficologicznej”, tzn. jako pozycję poświęconą osobie poety, na tle dotychczasowej recepcji jego twórczości. Interesujący jest już wybór jako tematu monografii niekomentowanej wcześniej części dorobku Ficowskiego, który obejmuje też w niemałym stopniu teksty przynajmniej z założenia nieliterackie. Autorka recenzji zwraca uwagę na rozległość kwerend badaczki i przywoływanych przez nią kontekstów, chłodny język rozprawy, drobiazgowe udokumentowanie i interdyscyplinarny charakter, a także na antydyskryminacyjne założenia jej książki (również wobec antydyskryminacyjnych założeń projektu i działań samego Ficowskiego). Przy użyciu narzędzi imagologii i krytyki postkolonialnej badaczka wykrywa w procygańskich pismach autora Pod berłem króla pikowego jego własny „konstrukt cygańskości”. Spostrzeżenie to, podobnie jak wykazywanie historycznego charakteru cyganologii poprzez analizę uwarunkowań, w jakich pisma te powstawały, ma na celu odnowę polskiego stanu badań romologicznych. Autorka recenzji odnosi się także do ambiwalencji, jaką wywołuje zderzenie postawy twórcy afirmującego bogactwo różnych kultur i stającego po stronie prześladowanych mniejszości z wynikami analizy jego tekstów, w których nowe teorie pozwalają zobaczyć efekty zbytniego przywiązania do własnego konstruktu. Zasygnalizowana zostaje także kwestia konsekwencji transferu tych i innych zarzutów do szerszego obiegu. Odczytania Emilii Kledzik sprzyjają dyskusji i w nieoczywisty sposób ożywiają recepcję autora Cyganów na polskich drogach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Paulina Czwordon-Lis - IBL PAN

Paulina Czwordon-Lis – doktor nauk humanistycznych, dokumentalistka w Pracowni Bibliograficznej IBL PAN oraz członkini zespołu Laboratorium Infrastruktury Badawczej Literaturoznawstwa CHC IBL PAN, badaczka poezji współczesnej; autorka monografii Empatia i obserwacja. O poezji Jerzego Ficowskiego (2010) oraz artykułów poświęconych m.in. twórczości Moniki Sznajderman, Piotra Sommera, Tomasza Różyckiego, Edwarda Pasewicza, Piotra Matywieckiego, Stanisława Barańczaka, Mariusza Grzebalskiego, a także polskiemu internetowi literackiemu, publikowanych w czasopismach naukowych: m.in. w „Tekstach Drugich”, „The Grey Journal. An International Journal on Grey Literature”, „Narracjach o Zagładzie”, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” oraz w tomach zbiorowych; współautorka Polskiej Bibliografii Literackiej; zainteresowana naukowo polską poezją po roku 1989 wobec doświadczeń granicznych, etycznym wymiarem literatury, granicami literackości, a także możliwościami dialogu między bliskim i dalekim czytaniem literatury.

Bibliografia

„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2016, t. 16.
Google Scholar

Antonik D., Sława literacka albo nowe reguły sztuki. Studia z socjologii i ekonomii literatury, Kraków 2024.
Google Scholar

Baron M., Grzebanie grzebania. Archeolog i grabarz w poezji Jerzego Ficowskiego, Katowice 2014.
Google Scholar

Ekier J., Posłowie, [w:] J. Ficowski, Gorączka rzeczy, Warszawa 2002.
Google Scholar

Ficowski J., Cyganie polscy. Szkice historyczno-obyczajowe, Warszawa 1953.
Google Scholar

Ficowski J., Cyganie na polskich drogach, Kraków 1965.
Google Scholar

Ficowski J., Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Warszawa 1988.
Google Scholar

Ficowski J., Demony cudzego strachu. Wspominki cygańskie, Warszawa 1986.
Google Scholar

Ficowski J., Lodorosty i bluszczary. Wiersze dla dzieci, wybrał i oprac. J. Borowiec, il. G. Herba, Lusowo 2017.
Google Scholar

Ficowski J., Odczytanie popiołów, posł. P. Paziński, Warszawa 2022.
Google Scholar

Ficowski J., Pod berłem króla pikowego. Sekrety cygańskich wróżb, Warszawa 1990.
Google Scholar

Ficowski J., Wszystko to czego nie wiem, wybór i posł. P. Sommer, Sejny 1999.
Google Scholar

Gontarek A., Królowie cygańscy w II Rzeczpospolitej. Wokół dorobku Jerzego Ficowskiego na temat sprawy cygańskiej w okresie międzywojennym, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2016, nr 16. https://doi.org/10.24917/20811853.16.11
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20811853.16.11

Jarzębski J., Prowincja Centrum. Przypisy do Schulza, Kraków 2005.
Google Scholar

Jarzyna A., Zwierzętopismo Jerzego Ficowskiego i Tadeusza Nowaka: gatunki zjadane; Ornitomancja, ornitologia. Sokołowski i (inne) ptaki Jerzego Ficowskiego [w:] A. Jarzyna, Post-koine. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź 2019. https://doi.org/10.18778/8142-426-4
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-426-4

Kandziora J., Jerzy Ficowski. Bibliografia za lata 1947–2009, Sejny 2010.
Google Scholar

Kandziora J., Poeta w labiryncie historii. Studia o pisarskich rolach Jerzego Ficowskiego, Gdańsk 2016.
Google Scholar

Kledzik E., Biedni Polacy patrzą na Papuszę, „Czas Kultury” 2013, nr 5.
Google Scholar

Kledzik E., Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego, Poznań 2023.
Google Scholar

Kobielska M., Nastrajanie pamięci. Artykulacja doświadczenia w poezji Jerzego Ficowskiego, Kraków 2010.
Google Scholar

Kowalski P., O jednorożcu, Wieczerniku i innych motywach mniej lub bardziej ważnych. Szkice z historii kultury, Kraków 2007.
Google Scholar

Kuczyńska-Koschany K., Ważki i Zagłada, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 2016, nr 16. https://doi.org/10.24917/20811853.16.7
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20811853.16.7

Łubieński T., Wojna według Karskiego, Warszawa 2019.
Google Scholar

Matuszewski R., Jak dobyć poetę z głębi przeoczenia?, „Nowe Książki” 2000, nr 2.
Google Scholar

Nowicka D., Pożydowskie. Figury Zagłady w twórczości Jerzego Ficowskiego i Władysława Strzemińskiego, Nowy Sącz 2016.
Google Scholar

Paziński P., Krajobraz z oszronionym oknem [w:] P. Paziński, Rzeczywistość poprzecierana, Kraków–Budapeszt 2015.
Google Scholar

Paziński P., Przebierańcy w nicości. Rzecz o malarstwie Witolda Wojtkiewicza, Warszawa 2023.
Google Scholar

Sommer P., Ładne rzeczy, Gdańsk 2020.
Google Scholar

Sommer P., Wszystko, co trochę wiem (o poezji Jerzego Ficowskiego), [w:] J. Ficowski, Wszystko to czego nie wiem..., Sejny 1999.
Google Scholar

Szostak V. rozmowa z E. Kledzik, Wiersze Papuszy, które znaliśmy, to głównie falsyfikaty... / Papusza zgubiona w tłumaczeniu. Co badaczka znalazła w rękopisach?, „Gazeta Wyborcza” z dn. 05.07.2024, wersja online: https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,31109096,wiersze-papuszy-ktore-znalismy-to-glownie-falsyfikaty-skonstruowane.html [dostęp: 22.08.2024].
Google Scholar

Ubertowska A., Popioły, analepsis, [w:] A. Ubertowska, Świadectwo – Trauma – Głos. Literackie reprezentacje Holocaustu, Kraków 2007.
Google Scholar

Wcielenia Jerzego Ficowskiego. Według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956–2007, wybrał, oprac. i wstępem opatrzył P. Sommer, Sejny 2010.
Google Scholar