Walory przyrodnicze i kulturowe doliny Pisi

Błażej Chmielecki; Leszek Kucharski

doi:10.18778/2299-8403.05.11

Autor

Błażej Chmielecki Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Kierunek Ochrona Środowiska, 90-237 Łódź, ul. Banacha 1/3
Leszek Kucharski Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, 90-237 Łódź, ul. Banacha 1/3

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-8403.05.11

Słowa kluczowe:

flora, roślinność, zabytki, ochrona przyrody, dolina Pisi

Abstrakt

Pisia to lewostronny dopływ Neru płynący we wschodniej części gminy Uniejów. Jej dolina obejmuje 11,8 km², z czego ponad 50% to łąki, 30% pola, 7% lasy, a ponad 10% obejmują inne formy użytkowania. Do najcenniejszych składników środowiska przyrodniczego doliny należą następujące siedliska: zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (6410) i ziołorośla nadrzeczne (6430) oraz chronione i ginące gatunki roślin: goździk pyszny Dianthus superbus, groszek błotny Lathyrus palustris, gnidosz błotny Pedicularis palustris, turzyca darniowa Carex cespitosa i kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis. Faunę reprezentują m.in.: jeleń szlachetny Cervus elaphus, bóbr europejski Castor fiber, żuraw zwyczajny Grus grus, łabędź niemy Cygnus olor, dudek zwyczajny Upupa epos, kruk zwyczajny Corvus corax i myszołów zwyczajny Buteo buteo. Wartość przyrodniczą obszaru wzbogacają pomnikowe drzewa oraz zabytki kultury materialnej: dwory w Kozankach Podleśnych i w Bronowie. Zaproponowano objęcie doliny Pisi ochroną w formie obszaru chronionego krajobrazu oraz utworzenie na jej części zespołu przyrodniczo-krajobrazowego.

Bibliografia

Baranowski J., Mańkowa A., Mapa geologiczna Polski. A – mapa utworów powierzchniowych. 1:200 000. Arkusz Kalisz, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1970.
Google Scholar

Buliński M., Potrzeba ochrony dolin rzecznych na niżu jako terenów o szczególnych wartościach przyrodniczych, „Przegląd Przyrodniczy” 1995, Vol. 6(3–4).
Google Scholar

Czarnecka H. (red.), Podział hydrograficzny Polski, cz. I: Zestawienia liczbowo-opisowe, IMGW, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1983.
Google Scholar

Dadlez R., Marek S., Pokorski J., Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku 1:1 000 000, Ministerstwo Środowiska i Państwowy Instytut Geologiczny, Wydawnictwo Kartograficzne Polskiej Agencji Ekologicznej, Warszawa 2002.
Google Scholar

Denisiuk Z., Roślinność łąk turzycowych w dolinie Warty (klasa Scheuchzerio-Caricetea fusca), PTPN, „Pr. Kom. Nauk Rol. i Kom. Nauk Leśn.” 1967, Vol. 23(2).
Google Scholar

Fabijanowska K., Znaczenie zabytkowych parków w krajobrazie dolin rzecznych, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofie. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
Google Scholar

Forysiak J., Zmiany vistuliańskiej doliny Balin-Chropy w holocenie (dorzecze środkowej Warty). Sympozjum „Transformacja dolin plejstoceńskich w holocenie”, Uniwersytet Śląski, Katowice 2000.
Google Scholar

Forysiak J., Rozwój doliny Warty między Burzeninem i Dobrowem po zlodowaceniu warty, „Acta. Geogr. Lodz.” 2005, Vol. 90.
Google Scholar

Gacka-Grzesikiewicz E., Idea ochrony dolin rzecznych, [w:] Materiały z międzynarodowej konferencji pt. „Bug – europejski korytarz ekologiczny”. Lublin 25–26 marca 1999, Katedra Ochrony Środowiska KUL, Lublin 1999.
Google Scholar

Gacka-Grzesikiewicz E., Cichocki Z., Program ochrony dolin rzecznych w Polsce, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2001.
Google Scholar

German K., Konfl ikt funkcji przyrodniczych i antropogenicznych w dnach dolin, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofie. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
Google Scholar

Gorączko M., Gorączko A., Cechy regionalne w budownictwie na terenie gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2013, nr 2.
Google Scholar

http://www.bdl.lasy.gov.pl/.
Google Scholar

Jakubowska-Gabara J., Kucharski L., Ginące i zagrożone gatunki flory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski Środkowej, „Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica” 1999, Vol. 5.
Google Scholar

Kałamucka W., Ochrona dolin rzecznych w systemie obszarów chronionych na przykładzie województwa lubelskiego, „Czasopismo Techniczne” 2007, z. 7-A.
Google Scholar

Kamiński J., Forysiak J., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Uniejów (558), PIG, Warszawa 2008.
Google Scholar

Karta Topograficzna Królestwa Polskiego (tzw. „kwatermistrzostwa”), 1:126 000, 1822–1839.
Google Scholar

Kącki Z., Załuski T., Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, [w:] J. Herbach (red.), Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny, t. 3, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004.
Google Scholar

Kijowski A., Rączkowski W., Przekształcenia sieci osadniczej dolin rzecznych w Wielkopolsce i ich rola w planowaniu przestrzennym, [w:] Doliny rzeczne. Przyroda – Krajobraz – Człowiek, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, t. 7, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2007.
Google Scholar

Kobojek E., Położenie fizycznogeograficzne miasta i gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2012, nr 1.
Google Scholar

Kobojek E., Kobojek S., Doliny rzeczne regionu łódzkiego. Geneza, cechy przyrodnicze i antropogeniczne przekształcenia, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2005.
Google Scholar

Kucharski L., Przyrodnicze wartości rzek i ich dolin w Polsce środkowej, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofie. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
Google Scholar

Kucharski L., Szata roślinna łąk Polski Środkowej i jej zmiany w XX stuleciu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999.
Google Scholar

Kucharski L., Naturalna i półnaturalna roślinność nieleśna, [w:] J.K. Kurowski (red.), Szata roślinna Polski środkowej, Towarzystwo Ochrony Krajobrazu, Wydawnictwo EKO-GRAF, Łódź 2009.
Google Scholar

Kucharski L., Kopeć D. (red.), Pradolina Bzury–Neru. Monografia przyrodnicza obszaru Natura 2000, Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej, Łódź 2014.
Google Scholar

Kucharski L., Michalska-Hejduk D., Kopeć D., Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe Molinion caeruleae W. Koch 1926, [w:] R. Olaczek (red.), Czerwona księga roślin województwa łódzkiego. Zagrożone rośliny naczyniowe. Zagrożone zbiorowiska roślinne, Ogród Botaniczny w Łodzi, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2012.
Google Scholar

Lewandowski K., Jeziora, [w:] K.A. Dobrowolski, K. Lewandowski (red.), Ochrona środowisk wodnych i błotnych w Polsce: stan i perspektywy, Ofic. Wyd. Inst. Ekol. PAN, Dziekanów Leśny 1998.
Google Scholar

Mańkowska A., Mapa geologiczna Polski. A – mapa utworów powierzchniowych. 1:200 000. Arkusz Konin, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1974.
Google Scholar

Mappa szczegulna Woiewodztwa Łęczyckiego K. de Perthéesa, 1:225 000, 1793.
Google Scholar

Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Google Scholar

Michalska-Hejduk D., Forysiak J., Roślinność nieleśna nieczynnej doliny Balin–Chropy w dorzeczu środkowego Neru i jej uwarunkowania siedliskowe, [w:] T. Heese, W. Puchalski (red.), Bliskie naturze kształtowanie dolin rzecznych, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2004.
Google Scholar

Mioduszewski W., Rola torfowisk w kształtowaniu zasobów wodnych małych zlewni rolniczych, [w:] Krajobraz dolin rzecznych po katastrofie. Materiały z konferencji. 15–16.09.1998, Politechnika Krakowska, Kraków 1998.
Google Scholar

Mokras-Grabowska J., Rzeńca J., Województwo Łódzkie. Przewodnik turystyczny, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź 2007.
Google Scholar

Mróz W., Ziołorośla górskie (Adenostylion alliarie) i ziołorośla nadrzeczne (Canvolvuletalia sepium), [w:] J. Herbach (red.), Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny, t. 3, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2004.
Google Scholar

Nowacki A., Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000. Arkusz Dąbie (551), PIG, Warszawa 1995.
Google Scholar

Nowacki K., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000. Arkusz Dąbie (551), PIG, Warszawa 1993.
Google Scholar

Okruszko H., Dembek W., Oświecimska-Piasko Z., Geomorfologia a mokradła jako problem naukowy, „Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie” 2001, Vol. 1(3).
Google Scholar

Olaczek R., Zespoły szuwarowe i turzycowe dolin Bzury i Zianu, Zeszyty Naukowe UŁ, Ser. 2, Nr 23, 1967.
Google Scholar

Olaczek R., Antropogeniczne czynniki przekształcenia dolin rzecznych, [w:] J. Kołtuniak (red.), Rzeki. Kultura – cywilizacja – historia, t. 9, Biblioteka Zespołu Organizatorów Przestrzennego Muzeum Odry, Katowice 2000.
Google Scholar

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wartkowice na lata 2010–2013 z perspektywą do roku 2017, Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr III/8/10 Rady Gminy Wartkowice z dnia 29 grudnia 2010 r.
Google Scholar

Rdzany Z., Szmidt A., Tarnawska K., Rola procesów glacjalnych w kształtowaniu rzeźby południowego obrzeża Kotliny Kolskiej, „Biuletyn Uniejowski” 2013, nr 2.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2313).
Google Scholar

Rozporządzenie Wojewody Konińskiego Nr 21 (Dz.U. W. Konin. Nr 53, poz. 313 z dnia 17.12.1998 r.).
Google Scholar

Rozporządzenie Wojewody Łódzkiego Nr 5/2009 (Dz.U. W. Łódz. Nr 75, poz. 709 z dnia 31.03.2009 r.).
Google Scholar

Rozporządzenie Wojewody Łódzkiego Nr 6/2009 (Dz.U. W. Łódz. Nr 75, poz. 710 z dnia 31.03.2009 r.).
Google Scholar

Rozporządzenie Wojewody Sieradzkiego (Dz.U. W. Sier. Nr 3, poz. 9 z dnia 19.02.1998 r.).
Google Scholar

Sęczkowska M., Solarski B., Sztompka L., Wójcik H., Piękno Ziemi Łęczyckiej, Towarzystwo Naukowe Płockie Oddział w Łęczycy, Towarzystwo Miłośników Ziemi Łęczyckiej w Łęczycy 2010.
Google Scholar

Smętkiewicz K.M., Smętkiewicz K.K., Walory przyrodnicze gminy Uniejów – formy ochrony przyrody, „Biuletyn Uniejowski” 2012, nr 1.
Google Scholar

Szymczak J. (red.), Przewodnik po Łęczycy i Regionie Łęczyckim, Towarzystwo Miłośników Ziemi Łęczyckiej, Oddział Towarzystwa Naukowego Płockiego w Łęczycy, 2008.
Google Scholar

Twardy J., Forysiak J., Kittel P., Dynamika procesów morfogenetycznych uruchomionych i zintensyfikowanych wskutek pradziejowej działalności ludzkiej w pradolinie warszawsko-berlińskiej, „Acta Geogr. Lodz.” 2004, Vol. 83.
Google Scholar

Witosławski P., Michalak-Bim A., Rzadkie i zagrożone gatunki roślin naczyniowych uroczyska Wielenin k. Uniejowa, „Przyroda Polski Środkowej” 2001, Vol. 2(1).
Google Scholar

Zarzycki K., Szeląg Z., Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.), Red list of plants and fungi in Poland, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków 2006.
Google Scholar