„Nastąpił bój równający się rzezi”. Druga faza walk polsko-niemieckich o Uniejów w czasie kampanii polskiej 10 września 1939 roku

Tomasz Wójcik; Jacek Boraś

doi:10.18778/2299-8403.12.04

Authors

Tomasz Wójcik Uniwersytet Łódzki
Jacek Boraś

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-8403.12.04

Keywords:

Battle of Bzura, Uniejów, Army “Poznań”, 8th Army (German), Podolska Cavalry Brigade, 221 Infantry Division (German), 6th Regiment of Kaniowski Lancers

Abstract

This aticle provides a description of the fights between the troops of the Podolia Cavalry Brigade of the Army “Poznań” and the 221 Infantry Division of Wermacht 8 Army on the night of 9/10 September and most of 10 September 1939. This battle was the second phase of the fights for Uniejów during this campaign and was connected with the biggest Polish counterattack undertaken at that time, known as “the battle of the Bzura”. This text presents the results of the research coducted by the authors on the fights that took place in September 1939 in the area of today’s Turek and Poddębice poviats. Earlier findings of the reseach have already been published in “Biuletyn Uniejowski”. Analysis of the second stage of the fighting is difficult because no archival material concerning this campaign has been preserved, so the authors have to rely on scanty existing relations, primarily the account of captain Andrzej Hlawaty, head of staff of the Podolia Cavalry Brigade, published after the war.

Author Biographies

Tomasz Wójcik, Uniwersytet Łódzki

mgr, absolwent Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego, nauczyciel historii, przewodniczący Rady Miejskiej w Uniejowie

Jacek Boraś

historyk amator, regionalista łączący zainteresowanie przeszłością z pasją do nauki języków obcych, członek Koła Miłośników Dziejów i Tradycji Regionu w Kawęczynie

References

Archiwum Państwowe w Poznaniu, Oddział w Koninie: sygn. 478, Centrala do spraw grobów niemieckich, k. 54.
Google Scholar

Archiwum USC w Uniejowie: Wykaz mieszkańców m. i g. Uniejów zamordowanych w dn. 4–12.09.1939 r. przez żołnierzy hitlerowskiego Wehrmachtu.
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie (PISM): BI40A, Podolska Brygada Kawalerii, k. 153.
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie (PISM): BI40E, 6 Dywizjon Artylerii Konnej, k. 70.
Google Scholar

Niemieckie Archiwum Federalne (Bundesarchiv, BArch): RH 26–221/97, Tätigkeitsbericht IV a.
Google Scholar

Niemieckie Archiwum Federalne (Bundesarchiv, BArch): RH 26–221/99, Tätigkeitsbericht des Div. Arztes IV b.
Google Scholar

Niemieckie Archiwum Federalne (Bundesarchiv, BArch): RH37–7616, Regimentsgeschichte (Polen, Frankreich) IR360.
Google Scholar

Niemiecki Związek Opieki nad Grobami Wojennymi: Spis dokonanych ekshumacji z cmentarza w Dominikowicach.
Google Scholar

Baranowski J., Wojna obronna Polski w 1939 r. i lata okupacji hitlerowskiej, [w:] Uniejów. Dzieje miasta, J. Szymczak (red.), Łódź–Uniejów 1995.
Google Scholar

Bauer P., Polak B., Armia Poznań w wojnie obronnej 1939, Poznań 1982.
Google Scholar

Dymek P., Brygada ze Stanisławowa 1921–1939, Oświęcim 2014.
Google Scholar

Elble R., Die Schlacht an der Bzura im September 1939 aus deutscher und polnischer Sicht, Freiburg 1975.
Google Scholar

Gdy bój nad Bzurą wrzał... Wspomnienia Józefa Wątroby – ułana 6. Pułku Ułanów Kaniowskich, „Konspekt. Pismo Akademii Pedagogicznej w Krakowie” 2007, nr 2 (29).
Google Scholar

Hlawaty A., Dzieje 6 Pułku Ułanów Kaniowskich, Londyn 1973.
Google Scholar

Kutrzeba T, Bitwa nad Bzurą (9–22 września 1939 r.). Przyczynek do historii kampanii polsko-niemieckiej w obszarze Poznań–Warszawa we wrześniu 1939 r., Warszawa 1957.
Google Scholar

Kwaszewska J., Fontanny z Uniejowa, „Przegląd Koniński” 1985, nr 23.
Google Scholar

Listowska-Wichrowska Z., Jak zginął Wiktor Listowski, [w:] Zapamiętane z Brückstädt. Wspomnienia wojenne mieszkańców ziemi uniejowskiej, T. Wójcik (red.), Uniejów 2014.
Google Scholar

Paczkowski A., Lekarz nie przyjmuje, Warszawa 1981.
Google Scholar

Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I, Kampania wrześniowa 1939, cz. 3, Przebieg działań od 9 do 14 września, Londyn 1959.
Google Scholar

Przybyszewski A., 9 Pułk Ułanów Małopolskich 1809–1947, Radomyśl Wielki 2011.
Google Scholar

Rezmer W., Armia „Poznań” 1939, Bellona, Warszawa 1992.
Google Scholar

Rozdżestwieński P.M., Ułani Jazłowieccy. Zarys Działania 14. pułku ułanów Jazłowieckich w kampanii wrześniowej 1939 roku, Warszawa 2008.
Google Scholar

Sapieha L., Wojna z wysokości siodła, Londyn 1965.
Google Scholar

Szymański W., Z kart historii. Wrzesień 1939 r. – Uniejów w ogniu walk, „W Uniejowie”, 2000, nr 3.
Google Scholar

Szymczak J. (red.), Miasto Uniejów i region spycimiersko-uniejowski poprzez wieki. Tom 2. Lata 1918–2020, Łódź–Uniejów 2021.
Google Scholar

Szymczak J. (red.),Uniejów. Dzieje miasta, Łódź–Uniejów 1995.
Google Scholar

Tym J.S. (red.), Dzieje Ułanów Jazłowieckich, Londyn 1988.
Google Scholar

Winogrodzki M., Podolska BK w działaniach wojennych 1939 r. Część 1, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1989, Rok XXXIV, nr 3.
Google Scholar

Wójcik T., Skrwawione miasto. Uniejów i jego region w czasie wojny obronnej 1939 roku, „Biuletyn Uniejowski” 2018, t. 7.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.07.04

Wójcik T., Uniejów i region uniejowski w okresie II wojny światowej, [w:] Miasto Uniejów i region spycimiersko-uniejowski poprzez wieki. Tom 2. Lata 1918–2020, J. Szymczak (red.), Łódź–Uniejów 2021.
Google Scholar

Wójcik T., Boraś J., Walka z dnia 5 września 1939 r. o most łączący Miłkowice z Popowem w świetle źródeł polskich i niemieckich, „Biuletyn Uniejowski” 2021, t. 10.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.10.04

Wójcik T, Boraś J., Walki Oddziału Wydzielonego ppłk. Mariana Frydrycha z jednostkami 30 Dywizji Piechoty Wehrmachtu o utrzymanie przeprawy mostowej w Uniejowie w dn. 6–7 września 1939 roku, „Biuletyn Uniejowski” 2020, t. 9.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.09.02

Wójcik T. (red.), Zapamiętane z Brückstädt. Wspomnienia wojenne mieszkańców ziemi uniejowskiej, Uniejów 2014.
Google Scholar

Wróblewski A., Boje nad Wartą. 10 Kaniowska Dywizja Piechoty i Kresowa Brygada Kawalerii w kampanii wrześniowej, Tom 2, Oczami wroga. Działania niemieckiej 8 Armii, Warszawa–Sieradz–Zduńska Wola 2022.
Google Scholar