From the Study of Medieval Motte and Bailey Castles in the Gliwice District Half a Century Later
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.18Keywords:
Upper Silesia, Gliwice district, motte and bailey, late medieval ages, early modern time agesAbstract
In 1970, two Silesian archaeologists, Zbigniew Bagniewski and Eugeniusz Tomczak, carried out the first survey verifications of objects in the Gliwice district, considered in older, pre-war literature as relics of late medieval motte and bailey castles. These researchers covered a total of seventeen alleged settlements with small surveys, confirming the existence of only nine such structures located in the following towns: Chechło, Ciochowice, Gliwice-Łabędy, Kozłów, Pniów, Rudno, Widów and Żernica. In recent years, these strongholds have been largely subjected to archaeological research, both excavation and non-invasive methods. Excavation works, supplemented with often non-invasive ones, were carried out, among others at the positions in Kozłów, Pniów, Łabędy or Ciochowice. These studies also led to more detailed findings regarding the chronology of the functioning of residential and defence facilities, as well as their layout. In some cases, the multi-phase nature of the seats and the construction of newer manor buildings on the relics of older ones have been proven, which was certainly due to the specific tradition of the place. In the last 50 years since the verification work in 1970, further sites have also been discovered that are likely remnants of motte objects. Summing up, it can be concluded that some cone-shaped settlements require verification, some further field research, and some are still waiting to be discovered. The availability of laser scans of the area and the increasing number of precise aerial photos taken allowing for more in-depth landscape studies will certainly allow the discovery of new positions of this type in the future.
Downloads
References
Bagniewski Z., Tomczak E. (1972), Z badań grodzisk średniowiecznych powiatu gliwickiego, „Zeszyty Gliwickie”, 9, s. 201–217.
Google Scholar
Błaszczyk J., Pierzak J. (2003), Grodziska średniowieczne ziemi gliwickiej – najnowsze prace ewidencyjno-pomiarowe i weryfikacyjne, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 18, s. 343–353.
Google Scholar
Cetwiński M. (1982), Rycerstwo śląskie. Biogramy i rodowody, Wydawnictwo PAN, Wrocław.
Google Scholar
Drewniane kościoły na spichlerzowych szlakach powiatu gliwickiego (2012), J. Pleszyniak (red.), Wydawnictwo Alatus; Starostwo Powiatowe w Gliwicach, Gliwice.
Google Scholar
Galasińska-Hrebenda W. (1971), Średniowieczne gródki stożkowate w powiecie gliwickim, Informator KZA, woj. katowickie za lata 1966–1970, Katowice, s. 62–67.
Google Scholar
Kajzer L. (1988), Archeologiczny rodowód dworu. Przemiany siedzib obronno-rezydencjonalnych Polski centralnej w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Łódź (Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, 23).
Google Scholar
Kofel D. (2019), Na słód czy na chleb? Archeobotaniczne i etnograficzne studia zawartości naczynia z XVI-wiecznego dworu w Kozłowie, pow. gliwicki, Bytom, „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, 21, s. 95–112.
Google Scholar
Kozina I. (2001), Pałace i zamki na pruskim Górnym Śląsku w latach 1850–1914, Muzeum Śląskie, Katowice.
Google Scholar
Kubica-Kubacińska E. (2002), Dokumentacja Badań Archeologicznych, Żernica, gm. Pilchowice, woj. śląskie (maszynopis archiwum WKZ w Katowicach).
Google Scholar
Lewicki P. (2015), Późnośredniowieczne gródki z obszaru Górnego Śląska, Kraków (maszynopis archiwum Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego).
Google Scholar
Lewicki P., Wroniecki P., Zdaniewicz R. (2020), Próba weryfikacji domniemanych reliktów dworu na kopcu w Proboszczowicach, woj. śląskie, Oddział Górnośląski SNAP; ŚWKZ w Katowicach, Katowice–Bytom (Górnośląskie Raporty Archeologiczne, 1), s. 151–153.
Google Scholar
Marciniak-Kajzer A. (2011), Średniowieczny dwór rycerski w Polsce. Wizerunek archeologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, https://doi.org/10.18778/7525-543-0
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-543-0
Michnik M., Zdaniewicz R. (2013), Badania ratownicze na stanowisku 1 w Kozłowie, województwo śląskie. Badania Archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2009–2010, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, Katowice, s. 152–166.
Google Scholar
Michnik M., Zdaniewicz R. (w druku), Archaeological Survey of the Relics of Early Modern Manor Complexes in Kozłów in the Region of Upper Silesia (Studies in Post-medieval Archaeology, 5).
Google Scholar
Michnik M., Wroniecki P., Zdaniewicz R. (2016), Badania nieinwazyjne w obrębie grodzisk stożkowatych w Starych Tarnowicach, pow. tarnogórski oraz Pniowie, pow. gliwicki, [w:] M. Furmanek, T. Herbich, M. Mackiewicz (red.), Metody archeologiczne w archeologii polskiej, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego; Fundacja Nauki „Archaeologia Silesiae”, Wrocław, s. 85–88.
Google Scholar
Nowakowski D. (2017), Śląskie obiekty typu motte, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Wrocław.
Google Scholar
Pierzak J., Rozmus D. (1997), Gródek rycerski w Kozłowie, gm. Sośnicowice, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 11–12, s. 21–37.
Google Scholar
Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420 (1896), wyd. F. Piekosiński, Akademia Umiejętności, Kraków.
Google Scholar
Rybandt R. (1977), Średniowieczne opactwo Cystersów w Rudach, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar
Scheitza P. (1932), Die Nieborowitzer Ausgrabungen, „Oberschesien im Bild”, 31, 28 VII 1932, s. 2–4.
Google Scholar
Siemko P. (2003), Identyfikacja niektórych osad średniowiecznych w kasztelani toszeckiej, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 18, s. 9–19.
Google Scholar
Siemko P. (2017), Zamek rycerski w Łabędach, [w:] ks. A. Hanich, S. Rosenbaum, B. Tracz, ks. P. Górecki (red.), Łabędy. Dzieje miejscowości i parafii, Stowarzyszenie Rozwoju Czechowic, Usługi Poligraficzne Bogdan Kokot vel Kokociński, Gliwice–Łabędy, s. 41–48.
Google Scholar
Sperka J. (2011), Wojny króla Władysława Jagiełły z księciem opolskim Władysławem (1391–1396), Wydawnictwo Templum, Wodzisław Śląski.
Google Scholar
Tarasiński P., Nocuń P. (2007), Badania na zamku w Chudowie, województwo śląskie. Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2005–2006, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, Katowice, s. 192–200.
Google Scholar
Tomczak E. (2006), O średniowiecznych grodziskach ziemi gliwickiej – raz jeszcze, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 20, s. 537–544.
Google Scholar
Urbaniak M. (2015), Dzieła hydrotechniki w Polsce. Kanał Górnośląski (Gliwicki), Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź 2015.
Google Scholar
Wojciechowska H. (1969), Badania wykopaliskowe w Pławniowicach w powiecie Gliwice w 1968 r., „Zeszyty Gliwickie”, 7, s. 279–287.
Google Scholar
Wojciechowska H. (1971a), Rudno, powiat Gliwice. Stanowisko A, „Informator Archeologiczny”, s. 262.
Google Scholar
Wojciechowska H. (1971b), Sprawozdanie z badań archeologicznych prowadzonych na stanowisku nr 6 w Pławniowicach w 1969 r., „Zeszyty Gliwickie”, 8, s. 195–206.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2013), Elementy uzbrojenia na kaflach renesansowych z założeń dworskich w Kozłowie, „Acta Universistatis Lodziensis. Folia Archeologica”, 29, s. 270–277.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2014), W kwestii interpretacji i chronologii kopca ziemnego w Rudnie, pow. gliwicki, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 25, s. 363–372.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2017), Średniowieczne militaria ze zbiorów Obeschelisches Museum in Gleiwitz, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 27, s. 491–503.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2019a), Sprawozdanie z badań archeologicznych reliktów gródka stożkowatego w Ciochowicach, pow. gliwicki, woj. śląskie (AZP 94–43/48), Gliwice (maszynopis archiwum WKZ w Katowicach).
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2019b), Tarczki boczne kordów lub puginałów nożowatych z Gliwic Czechowic, „Acta Militaria Medievalia”, 15, s. 168–172.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2020a ), Czy w Gliwicach-Czechowicach istniało średniowieczne siedlisko dworskie? Uwagi wstępne po pierwszym sezonie badań rozpoznawczych, „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia”, 22, s. 99–117.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2020b), W kwestii istnienia średniowiecznego fortalicium w Pławniowicach, pow. gliwicki, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 28, s. 293–307.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2020c), O badaniach archeologicznych reliktów grodziska późnośredniowiecznego w Pniowie, „Rocznik Toszecki”, 4, s. 5–23.
Google Scholar
Zdaniewicz R., Wroniecki P. (2018), Zastosowanie metod geofizycznych w badaniach poszukiwawczych reliktów domniemanego średniowiecznego fortalicium w Pławniowicach, woj. śląskie, [w:] M. Wiewióra, T. Herbich (red.), Metody geofizyczne archeologii polskiej. Spotkanie V. 21–23 listopada 2018 r., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, s. 103–106.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
