Przejaw tradycji, nonkonformizmu czy kalkulacji? O reliktach pieca z dworu na kopcu w Rudzińcu
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.39.03Słowa kluczowe:
Górny Śląsk, Rudziniec, dwór na kopcu, kafle piecowe, późne średniowiecze, okres wczesnonowożytnyAbstrakt
W 2022 r. przeprowadzono weryfikacyjne badania archeologiczne w Rudzińcu na Górnym Śląsku, których celem było potwierdzenie istnienia we wsi reliktów dworu na kopcu z późnego średniowiecza. W wyniku badań archeologicznych ustalono, że w obrębie kopca będącego przedmiotem badań zachowały się pozostałości murowanego budynku dworskiego, wzniesionego najpewniej u schyłku XVI lub w pierwszej połowie XVII w. na miejscu starszego założenia dworskiego. W wypełnisku odkrytej piwnicy dworu odkryto również pozostałości kafli piecowych o cechach późnogotyckich i renesansowych, które świadczyć mogą o użyciu elementów starszego pieca do wyposażenia wnętrza nowszego, w pełni nowożytnego budynku. W artykule rozważane są potencjalne powody, które mogły doprowadzić do takiego wtórnego wykorzystania części urządzenia grzewczego.
Pobrania
Bibliografia
Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis (1889), wyd. H. Markgraf, J.W. Schulte, J. Max & Comp., Breslau (Codex Diplomaticus Silesiae, 14).
Google Scholar
Konieczny A. (2023), Ekspertyza dendrochronologiczna. Rudziniec, pow. gliwicki. Kościół pw. św. Michała Archanioła, Archiwum WUOZ w Katowicach.
Google Scholar
Bogucka M. (2011), Z dziejów stosunków polsko-holenderskich w XVI–XVII wieku, „Czasy Nowożytne”, 24, s. 61–75.
Google Scholar
Boguwolski R., Kola A., Wilke G. (2005), Plemięta. Wieżowa siedziba rycerska z XIV–XV wieku w ziemi chełmińskiej Plement. Ein Rittersitz auf einem Turmhugel des 14./15. jahrhunderts im Klumerland, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, Grudziądz.
Google Scholar
Dąbrowska M. (2014), Piec jako nośnik idei?, „Archaeologia Historica Polona”, 21, s. 209–238, https://doi.org/10.12775/AHP.2013.010
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/AHP.2013.010
Dąbrowska M., Nocuń P., Tarasiński A. (2005), Kafle z zamku Chudów. Katalog wystawy, Fundacja Zamek Chudów, Chudów.
Google Scholar
Dubiel L. (1971), Zabytkowe i współczesne budownictwo chłopskie na wsi gliwickiej, Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
Google Scholar
Dymek K. (1995), Średniowieczne i renesansowe kafle śląskie, Uniwersytet Wrocławski. Centrum Badań Śląskoznawczych i Bohemistycznych, Wrocław.
Google Scholar
Fiori J. (2003), Rycerze i rycerstwo w średniowieczu, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Google Scholar
Friedensburg F., Sager H. (1901), Schlchlesiens Münzen und Medaillen der neueren Zeit im Auftrage des Vereins für das Museum Schlesischer Altertümer, Vereins für das Museum Schlesischer Altertümeresiens Münzen und Medaillen der neueren Zeit im Auftr. d. Vereins f. d. Museum schles. Altertümer, Breslau.
Google Scholar
Gerlich M.G., Gerlich M.A. (2012), „Pamiątki domowe” jako artefakty tradycji rodzinnej i górnośląskiej tożsamości regionalnej, „Szkice Archiwalno-Historyczne”, 9, s. 11–26.
Google Scholar
Głosek M. (1985), Militaria z grodziska w Plemiętach. Broń sieczna, drzewcowa i obuchowa, [w:] A. Nadolski (red.), Plemięta. Średniowieczny gródek ziemi chełmińskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Poznań–Toruń (Prace Archeologiczne – Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 7), s. 99–106.
Google Scholar
Greiner P. (2011), Historia gospodarcza Górnego Śląska (XVI–XIX w.), [w:] J. Bahlcke, D. Gawrecki, R. Kaczmarek (red.), Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej; Muzeum Śląskie; Frodo Sp.j., Gliwice–Katowice–Bytom, s. 309–340.
Google Scholar
Jawor-Baranowska J. (2010), Pierwotna lokalizacja Rudzińca: głos w dyskusji, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 22, s. 13–28.
Google Scholar
Jawor-Baranowska J. (2013), Właściciele pałacu i dóbr Rudzinieckich w latach 1556–1945, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 24, s. 65–98.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. VI, Województwo katowickie, z. 5, Powiat gliwicki, oprac. E. Dwornik-Gutowska, M. Gutowski, K. Kutrzebianka, red. I. Rejduch-Samkowa, J. Samek, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Dział Inwentaryzacji Zabytków; Wojewódzki Konserwator Zabytków, Warszawa–Katowice 1966.
Google Scholar
Kawka W., Zaręba P. (2022), Arcyksiążę (ponownie) odkryty. Nowożytny kafel figuralny z Zabrza-Rokitnicy, „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia”, 23, s. 293–317.
Google Scholar
Kotowicz-Borowy I. (2012), Znaczenie tradycji etosu szlacheckiego w poczuciu tożsamości grupowej i narodowej na dawnych pograniczach Rzeczypospolitej, „Pogranicze. Studia Społeczne”, 20, s. 33–59, https://doi.org/10.15290/pss.2012.19.03
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15290/pss.2012.19.03
Kozina I. (2001), Pałace i zamki na pruskim Górnym Śląsku w latach 1850–1914, Muzeum Śląskie, Katowice.
Google Scholar
Marciniak-Kajzer A. (2011), Średniowieczny dwór rycerski w Polsce. Wizerunek archeologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, https://doi.org/10.18778/7525-543-0
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-543-0
Markgraf H. (1892), Die Rechnung über Peterspfennig im Archidiakonat Oppeln 1447, J. Max, Breslau 1892.
Google Scholar
Ossowska M. (2000), Ethos rycerski i jego odmiany, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Richins M.L. (1994), Valuing Things: The Public and Private Meanings of Possessions, „Journal of Consumer Research”, 21(3), s. 504–521, https://doi.org/10.1086/209414
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1086/209414
Sękowski R. (2008), Herbarz Szlachty Śląskiej. Informator genealogiczno-heraldyczny, t. VI, Fundacja Zamek Chudów, Chudów.
Google Scholar
Siemko P. (2002), Początki parafii w Łabędach na tle dziejów regionu, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 17, s. 67–92.
Google Scholar
Szewczyk J. (2011), Piec i komin w tradycyjnym budownictwie ludowym Podlasia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok (Rozprawy Naukowe, 209).
Google Scholar
Szewczyk J. (2012), Piece wschodniej Europy jako fenomen architektoniczny i kulturowy na podstawie dawnej literatury anglojęzycznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok (Rozprawy Naukowe, Biblioteka Architektury i Urbanistyki, 221).
Google Scholar
Śnieżko D. (2024), Zegarek pamiątkowy i jego literackie ujęcia, „Roczniki Humanistyczne”, 72(1), s. 135–153, https://doi.org/10.18290/rh24721.9
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18290/rh24721.9
Wawrzyniak P. (2003), Kafle piecowe z zbiorach byłej Pracowni Naukowo-Badawczej PKZ Sp. z o.o. w Poznaniu, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Poznaniu, Poznań (Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne, 6), s. 189–217.
Google Scholar
Witwicki W. (1948), Sprężyny działania ludzkiego, Czytelnik, Łódź 1948 (Wiadomości z Psychologii, 5).
Google Scholar
Woźny M. (2020), Rycerstwo opolskie do połowy XV wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Katowice.
Google Scholar
Zdaniewicz R., Michnik, M. (2022), Archaeological Survey of the Relics of Early Modern Manor Complexes in Kozłów, in the Region of Upper Silesia, „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, 35, s. 71–91, https://doi.org/10.23858/FAH35.2022.006
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.23858/FAH35.2022.006
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
