Bogata czy uboga – analiza i rekonstrukcja wyglądu dziecięcej trumny z 1779 roku z kościoła pw. św. Mikołaja w Gniewie (woj. pomorskie, Polska)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.35.04Słowa kluczowe:
trumna, sztuczne kwiaty, kościół, epoka nowożytna, GniewAbstrakt
Badania prowadzone w kościołach dostarczają coraz więcej informacji na temat kultury funeralnej okresu baroku. Jednym z podstawowych elementów samego pogrzebu są drewniane trumny, w których składano ciała. Były one w bardzo różny sposób przygotowywane do ceremonii pogrzebowej. Najprostsze to zwykła skrzynka wykonana z obrobionych desek. Uwagę jednak zwracają te z dodatkowymi elementami na powierzchni. Dziecięca trumna znajdująca się w nawie głównej pomiędzy prezbiterium a pierwszym filarem była ozdobiona sztucznymi kwiatami wykonanymi z drutu imitującego pierwotnie złoty. I to właśnie te kwiaty zwróciły uwagę ekipy badawczej na unikatowe zdobienie trumny. Kolejnym etapem prac było oczyszczenie znalezionych ćwieków (były ich trzy rodzaje), a następnie analiza dziwnych struktur znajdujących się po lewej stronie. W wyniku tych czynności ujawniono dwa rodzaje tkanin przylegających do metalu. Wszystkie odkryte informacje pozwoliły na przygotowanie trzech wariantów wystroju powierzchni trumny z datą 1779 nabitą jednym z rodzajów ćwieków. W świetle tych przesłanek stwierdzono, że pochówek dziecka należał do bogatych, a wystrój trumny do wyjątkowo bogatych.
Pobrania
Bibliografia
Chrościcki J. (1974), Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar
Dziubkowa J. (1993), Portret epitafijny i trumienny, [in:] J. Malinowski (ed.), Gdzie wschód spotyka Zachód. Portret osobistości dawnej Rzeczypospolitej 1576–1763. Katalog wystawy, Muzeum Narodowe, Warszawa, p. 35–40.
Google Scholar
Greguss P. (1959), Holzanatomie der europäischen Laubhölzer und Sträucher, Akademiai Kiado, Budapest.
Google Scholar
Grupa M. (2005), Ubiór mieszczan i szlachty z XVI–XVIII wieku z kościoła p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Grupa M. (2012), Wełniane tekstylia pospólstwa i plebsu gdańskiego (XIV–XVII w.) i ich konserwacja, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Grupa M. (2014), Problematyka konserwatorska zabytków wydobytych z nawarstwień podwodnych mostu zachodniego, [in:] A. Kola, G. Wilke (ed.), Wczesnośredniowieczne mosty przy Ostrowie Lednickim, vol. II, Mosty traktu poznańskiego (wyniki archeologicznych badań podwodnych prowadzonych w latach 1986–2003), Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych “Universitas”, Kraków, p. 299–308.
Google Scholar
Grupa M. (2015), Preliminary Analyses of Silk Flowers from Modern Graves in Poland, “Archaeological Textile Review”, 57, p. 47–53.
Google Scholar
Grupa M. (2016), Koronki i wstążki – moda czy prestiż?, [in:] E. Wółkiewicz, M. Saczyńska, M.R. Pauk (ed.), Habitus facit hominem. Społeczne funkcje ubioru w średniowieczu i w epoce nowożytnej, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, p. 179–190.
Google Scholar
Grupa M., Drążkowska A. (2014), Kilka uwag na temat koronek klockowych z odzieży grobowej, [in:] M. Bis, W. Bis (ed.), Rzeczy i ludzie. Kultura materialna w późnym średniowieczu i w okresie nowożytnym, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, p. 325–333.
Google Scholar
Grupa M., Łukaszewicz J.W. (2019), Silk Band and Metal Appliqués of a Child’s Bonnet From the Northern Crypt of the Parish Church in Gniew. Jedwabna wstążka i metalowe aplikacje z dziecięcego czepka z krypty północnej kościoła parafialnego w Gniewie, “Analecta Archaeologica Ressoviensia”, 14, p. 137–153, https://doi.org/10.15584/anarres.2019.14.10
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15584/anarres.2019.14.10
Grupa M., Nowak M. (2018), Wianki jako element wyposażenia grobowego, “Acta Universitatis Nicolai Copernici Archeologia”, 35, p. 159–172.
Google Scholar
Grupa M., Warecka O. (2017), Wybrane różańce z badań w kościele parafialnym pw. św. Mikołaja w Gniewie, “Rydwan”, 13, p. 31–42.
Google Scholar
Grupa M., Grupa D., Majorek M. (2014a), Selected Silk Coffin Upholstery From 17th and 18th Centuries on Polish Lands. Wybrane jedwabne obicia trumien z XVII i XVIII wieku na ziemiach polskich, “Sprawozdania Archeologiczne”, 66, p. 165–182.
Google Scholar
Grupa M., Grupa D., Kozłowski T., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A., Dudziński T. (2014b), Tajemnice szczuczyńskich krypt, vol. II, Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Grajewo–Toruń.
Google Scholar
Grupa M., Kozłowski T., Jankauskas R., Grupa D., Krajewska M., Krakowska S., Majorek M., Mosiejczyk J., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A. (2015), Secrets of the Crypt in St. Ann’s Chapel. Tajemnice krypty w kaplicy św. Anny, Stowarzyszenie Centrum Aktywnych, Gniew.
Google Scholar
Grupa D., Grupa M., Kozłowski T., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Wojciechowska A. (2016a), Badania w kościele pw. św. Mikołaja w Gniewie w latach 2009–2010, [in:] M. Fudziński (ed.), I Pomorska Sesja Sprawozdawcza, Muzeum Archeologiczne, Gdańsk, p. 103–114.
Google Scholar
Grupa M., Grupa D., Krajewska M., Majorek M., Kozłowski T. (2016b), Jedwab, koronki i choroby transmisyjne świadectwem kontaktów handlowych Gniewu z Europą, [in:] M. Wardas-Lasoń (ed.), Nawarstwienia historyczne miast Europy Środkowej, Wydawnictwa AGH, Kraków, p. 385–395.
Google Scholar
Kizik E. (1998), Śmierć w mieście hanzeatyckim w XVI–XVIII wieku. Studium z nowożytnej kultury funeralnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar
Klint P., Rzemieniecki K., Węglorz J. (2018), Źródła szlacheckie z ksiąg grodzkich i ziemskich ziemi halickiej z XVII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar
Majorek M., Grupa D. (2013), Malowane czy obijane – oznaka mody czy potrzeby na przykładzie trumien z krypt kościoła w Szczuczynie (cz. 1), [in:] M. Grupa, T. Dudziński (ed.), Tajemnice szczuczyńskich krypt. Materiały z konferencji naukowej Szczuczyn – 21 IX 2013 r., Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, Grajewo, p. 69–81.
Google Scholar
Majorek M., Grupa D. (2014), Wybrane nowożytne pasamony z krypty południowej kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja w Gniewie, [in:] M. Bis, W. Bis (ed.), Rzeczy i ludzie. Kultura materialna w późnym średniowieczu i w okresie nowożytnym. Studia dedykowane Marii Dąbrowskiej, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, p. 335–348.
Google Scholar
Majorek M., Grupa D. (2016), Child Burial Wreaths in Early Modern Royal Prussia, [in:] J. Kodzik, W. Zientara (ed.), Hybride Identitäten in den preussisch-polnischen Stadtkulturen der Aufklärung. Studien zur Aufklärungsdiffusion zwischen Stadt und Land, zur Identitätsbildung und zum Kulturaustausch in regionalen und internationalen Kommunikationsnetzwerken, Lumière, Bremen (Presse und Geschichte. Neue Beiträge, 99), p. 163–172.
Google Scholar
Michalik J. (2018a), Identyfikacja gatunku drewna archeologicznego na przykładzie wybranych trumien odkrytych podczas badań archeologicznych w kościele pw. św. Mikołaja w Gniewie, “Rydwan”, 13, p. 53–59.
Google Scholar
Michalik J. (2018b), Medaliki z wizerunkiem świętego Ignacego Loyoli pochodzące z badań archeologicznych w kościele pw. św. Mikołaja w Gniewie, “Rydwan”, 13, p. 60–67.
Google Scholar
Nowosad W., Kowalkowski J. (2016), Testamenty szlachty Prus Królewskich z XVII wieku, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
Google Scholar
Schweingruber F.H. (2011), Anatomie europäischer Hölzer – Anatomy of European Woods, Verlag Kessel, Remagen–Oberwinter.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
