Rekonstrukcja wianka i bukietu z krypty północnej z kościoła św. Mikołaja w Gniewie
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.37.10Słowa kluczowe:
sztuczne kwiaty, wianek grobowy, XVI–XVIII wiek, rekonstrukcja, krypta, Gniew, PolskaAbstrakt
Wianki grobowe w literaturze archeologicznej mają już swoją historię. Ich elementy zostały dość dokładnie opisane i rozrysowane. Wykorzystywano zarówno kwiaty naturalne, jak i sztuczne. W badaniach znajdowane są najczęściej kwiaty sztuczne wykonane z przędzy lub tkaniny jedwabnej, papieru i metalowych drucików pierwotnie imitujących złote. Ich kształt, wielkość oraz liczba wkładanych do trumny zależała od indywidualnych upodobań i kwoty przeznaczonej na wykonanie tych ozdób. Dlatego, pomimo dużych podobieństw, każda kompozycja była nieco odmienna.
W 2013 r. w krypcie północnej kościoła pw. św. Mikołaja w Gniewie odnaleziono szczątki dziecka znajdujące się w trumnie sprzed 1680 r. Pomimo że w tym kościele odnaleziono wiele przykładów różnych wianków, ten pochówek był wyjątkowy. Właściwie całe ciało dziecka (poza twarzą) pokrywały elementy sztucznych kwiatów i gałązek wykonanych z drutu i cienkiej blaszki. Takiej obfitości tych elementów jak dotąd nigdzie nie zarejestrowano. Dlatego w pracowni Konserwacji Instytutu Archeologii w Toruniu zdecydowano się na odtworzenie przynajmniej kilku detali z tego pochówku. Starano się wyodrębnić ze zmiażdżonego materiału poszczególne gatunki kwiatów. Były to kielichy goździków, lilii, tulipanów papuzich, dzikiej róży, chabrów i niezapominajek osadzonych na łodyżkach wykonach z drutu. Na podstawie dokumentacji polowej odtworzono ich układ na jedwabnej sukience grobowej (bez pleców).
Od dłuższego czasu w pracowni gromadzono różne tkaniny jedwabne, które można było wykorzystać jako podstawę do odtworzenia sztucznych kielichów kwiatów. Zadania tego podjęła się studentka Barbara Gałka, kalecząc sobie w czasie pracy dłonie, tak jak rzemieślnicy z wcześniejszych wieków. Wcześniej wykonała ona rysunki poszczególnych elementów. Efektem analizy wszystkich elementów, a następnie pracy manualnej są przedstawione na rycinach 11, 12 i 13 wianek i bukiet.
Pobrania
Bibliografia
Bogucka M. (1956), Gdańskie rzemiosło tekstylne od XVI do połowy XVII w., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Google Scholar
Boucher F. (2012), Historia mody. Dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
Google Scholar
Cicha A. (2011), Wieniec (…) został dla mnie upleciony. Pochówki w wiankach z cmentarza przy kościele św. Jakuba w Toruniu, [in:] M. Rybicka (ed.), Obraz struktury społecznej w świetle źródeł archeologicznych w pradziejach i średniowieczu, Mitel, Rzeszów, p. 189–197.
Google Scholar
Diderot D., d’Alembert J. (1756), Encyclopédie, ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers, vol. VI, Paris.
Google Scholar
Drążkowska A. (2006), Wianki wydobyte z krypty grobowej w kościele p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu, “Rocznik Toruński”, 33, p. 209–217.
Google Scholar
Drążkowska A. (2007), Kwiaty i wianki elementem wyposażenia grobowego osiemnastowiecznych pochówków na podstawie znalezisk z kościoła św. Jana i z kościoła św. Trójcy w Gdańsku, [in:] G. Nawrolska (ed.), XV Sesja Pomorzoznawcza, Muzeum Archeologiczno-Historyczne, Elbląg, p. 491–496.
Google Scholar
Garland R. (2011), Pogrzeb, [in:] W. Lengauer, P. Majewski, L. Trzcionkowski (ed.), Antropologia antyku greckiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, p. 585–598.
Google Scholar
Grupa D. (2014), Wstążki i kokardy w zwyczajach pogrzebowych, “Schody Kawowe. Kwartalnik Kwidzyńskiego Towarzystwa Kulturalnego”, 58.2 (15), p. 17–20.
Google Scholar
Grupa M. (2005), Ubiór mieszczan i szlachty z XVI–XVIII wieku z kościoła p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Grupa M. (2007), Konserwacja jedwabnych tkanin i rekonstrukcja szat, “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Numizmatyczna”, 13, p. 207–218.
Google Scholar
Grupa M. (2012), Wełniane tekstylia pospólstwa i plebsu gdańskiego (XIV–XVII w.) i ich konserwacja, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar
Grupa M. (2013), Analiza próbek pobranych w trakcie badań w Zakrzewskiej Osadzie, powiat sępoleński, [in:] J. Szałkowska-Łoś, J. Łoś (ed.), Zakrzewska Osada, cmentarzyska kultury pomorskiej i wielbarskiej na Pojezierzu Krajeńskim, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego; Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna Profil-Archeo Magdalena Dzięgielewska, Bydgoszcz–Pękowice (Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne, 2), p. 133–137.
Google Scholar
Grupa M. (2015), Preliminary Analyses of Silk Flowers from Modern Graves in Poland, “Archaeological Textiles Review”, 57, p. 41–47.
Google Scholar
Grupa M., Łukaszewicz J.W. (2019), Silk Band and Metal Appliqués of a Child’s Bonnet From the Northern Crypt of the Parish Church in Gniew / Jedwabna wstążka i metalowe aplikacje z dziecięcego czepka z krypty północnej kościoła parafialnego w Gniewie, “Analecta Archaeologica Ressoviensia”, 14, p. 137–153, https://doi.org/10.15584/anarres.2019.14.10
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15584/anarres.2019.14.10
Grupa M., Nowak M. (2017), Wianki jako element wyposażenia grobowego. Wreaths as an element of grave furnishing, “Acta UNC Archeologia”, 35, p. 159–172.
Google Scholar
Grupa M., Grupa D., Kozłowski T., Krajewska M., Majorek M., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A., Dudziński T. (2014), Tajemnice szczuczyńskich krypt, vol. II, Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK; Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Grajewo–Toruń.
Google Scholar
Grupa M., Kozłowski T., Jankauskas R., Grupa D., Krajewska M., Krakowska S., Majorek M., Mosiejczyk J., Nowak M., Nowak S., Przymorska-Sztuczka M., Wojciechowska A. (2015), Tajemnice krypty w kaplicy św. Anny / Secrets of the Crypt in St. Ann Chapel, Stowarzyszenie Centrum Aktywnych, Gniew.
Google Scholar
Grupa M., Grupa D., Krajewska M., Majorek M., Kozłowski T. (2016), Jedwab, koronki i choroby transmisyjne świadectwem kontaktów handlowych Gniewu z Europą, [in:] M. Wardas (ed.), Nawarstwienia historyczne miast Europy Środkowej, Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków, p. 385–395.
Google Scholar
Guszpit P., Mruczek R., Wojcieszak J., Wójcik M. (2010), Pierwszy wrocławski cmentarz protestancki przy kościele imienia Salwatora – wstępne wyniki badań, [in:] B. Czechowicz (ed.), Śródmiejska katedra. Kościół św. Marii Magdaleny w dziejach i kulturze Wrocławia, Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław, p. 629–636.
Google Scholar
Kériné Buzás Z. (1992), XVII–XVIII. századi ezüst sírleletek restaurálása, “Budapest Régiségei”, 19, p. 255–258.
Google Scholar
Kizik E. (1998), Śmierć w mieście hanzeatyckim w XVI–XVIII wieku. Studium z nowożytnej kultury funeralnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar
Kizik E. (2001), Wesele, kilka chrztów i pogrzebów. Uroczystosci rodzinne w mieście hanzeatyckim od XVI do XVIII wieku, Officina Ferberiana, Gdańsk.
Google Scholar
Krüntz J.G. (1773–1858), Ökonomisch-technologische Enzyklopädie, 242 Bände, http://www.kruenitz.uni-trier.de/ [1 X 2022]. Titelblatt des 18. Bandes der Oeconomischen Encyclopädie: „Oeconomische Encyclopädie oder allgemeines System der Staats-Stadt-Haus-u. Landwirthschaft, in alphabetischer Ordnung; von D. Johann Georg Krümitz. Achtzehenter Theil von Get bis Glasur. Berlin 1779, bey Joachim Pauli, Buchhändler“.
Google Scholar
Lippok J. (2007), „Bei den Toten unten…” – Ergebnisse einer archäologischen Annäherung, [in:] W. Neumann (ed.), Totenhochzeit mit Kranz und Krone. Zur Symbolik im Brauchtum des Ledigenbegräbnisses, Arbeitsgemeinschaft Friedhof und Denkmal, Kassel, p. 253–275.
Google Scholar
Lippok J. (2009), Corona Funebris. Neuzeitliche Totenkronen als Gegenstand der archäologischen Forschung, Beier & Beran. Archäologische Fachliteratur, Langenweißbach (Beiträge zur Ur-und Frühgeschichte Mitteleuropas, 54).
Google Scholar
Lippok J. (2011), Corona Funebris. Zur Problematik neuzeitlicher Totenkronen aus archäologischer Sicht, “Mitteilungen der Deutschen Gesellschaft für Archäologie des Mittelalters und der Neuzeit. Religiosität in Mittelalter und Neuzeit”, 23, p. 113–124.
Google Scholar
Lippok J. (2015), Totenkronen in Berlin und Brandenburg aus archäologischer Sicht, “Acta Praehistorica et Archaeologica”, 47, p. 81–88.
Google Scholar
Lippok J., Müller-Pfeifruck S. (2009), Die Krone habt ihr mir bereit, “Totenkronen als Gegenstand interdisziplinärer Forschungen. Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift”, 50.1–2, p. 269–293.
Google Scholar
Macquer P. (1767), Dictionnaire portatif des Arts et Métiers, Chez Lacombe, Paris.
Google Scholar
Miazga B., Grupa M., Grupa D. (2018), Wyniki nieniszczących badań mikroskopowych i spektralnych galonów grobowych z Torunia i Gdańska / The Results of Non-destructive Microscopic and Spectral Examinations of Grave Galloons from Toruń and Gdańsk, “Wiadomości Archeologiczne”, 69, p. 67–78.
Google Scholar
Petrycka A. (2003), Umrzeć w wianku. Próba interpretacji pochówków z wiankami, “Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 51.1, p. 17–26.
Google Scholar
Rahde S., Schindler G. (2018), Neubranderburger, Lkr. Mecklenburgische Seenplatte. Flp. 318, “Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern”, 64, 2016, p. 323–337.
Google Scholar
Schier B. (1957), Die Kunstblume von der antike bis zur gegenwart, Akademie-Verlag, Berlin.
Google Scholar
Wojciechowska A. (2012), Krypta grobowa pod kaplicą św. Katarzyny w kościele pw. św. Mikołaja w Gniewie w świetle badań archeologicznych [Typescript of undergraduate thesis in the UNC, Toruń].
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
