Rola osób starszych jako konsumentów – studium porównawcze starych i nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej

Abstrakt

Celem opracowania jest zbadanie różnic pomiędzy rolą osób starszych jako konsumentów dóbr i usług w gospodarkach starych i nowych Państwach Członkowskich Unii Europejskiej. Proces starzenia się społeczeństw prowadzi do znacznych zmian w liczbie i strukturze wiekowej konsumentów na poszczególnych rynkach dóbr i usług. Zjawisko to wymaga bliższych rozważań. Podstawową metodą badawczą zastosowaną dla osiągnięcia celu jest statystyczna analiza różnic pomiędzy krajami „piętnastki” i nowymi członkami UE. Rozważania zostały dodatkowo uzupełnione o przegląd najnowszej literatury w dziedzinie zachowań rynkowych starszych konsumentów. Podstawowe wnioski płynące z dokonanej analizy potwierdzają występowanie istotnych rozbieżności pomiędzy obiema opisywanymi grupami krajów europejskich. Proces starzenia się społeczeństw jest jednym z kluczowych zjawisk demograficznych widocznych we wszystkich krajach europejskich. Generalnie, nowe kraje członkowskie są demograficzne młodsze, jednocześnie są bardziej narażone na wyższą dynamikę zachodzących zmian. Rosnący udział osób starszych w społeczeństwie prowadzi również do zaburzeń funkcjonowania rynków: zmiana struktury wiekowej nabywców, nowe potrzeby i konieczność ich zaspokojenia, adaptacja przedsiębiorstw do nowych warunków. Podkreślenia wymaga również fakt ewolucji potrzeb osób starszych, wynikająca m.in. z rosnącej siły nabywczej, wyższego poziomu wykształcenia oraz większej świadomości rynkowej. Przykładem w tym zakresie może być zachowanie starszych konsumentów na rynku produktów i usług turystycznych, gdzie wykazane zostały znaczne różnice pomiędzy starymi i nowymi Państwami Członkowskimi. Rozbieżności dotyczą w szczególności częstotliwości korzystania z usług turystycznych, długości wyjazdów wakacyjnych oraz poziomu ponoszonych na nie wydatków. Ponadto w opracowaniu wykazano, że osoby starsze stają się nie tylko coraz większą i bardziej znaczącą grupą konsumentów w Europie, ale również bardziej atrakcyjną z punktu widzenia ich zachowań nabywczych. Studium porównawcze stanowi wkład do bieżącej dyskusji naukowej nad znaczeniem osób starszych dla rozwoju europejskich gospodarek w perspektywie ich roli odgrywanej na rynkach dóbr i usług.