Doświadczenia w obszarze zarządzania długiem publicznym: przypadek krajów EWKAŚ (Europy Wschodniej, Kaukazu i Azji Środkowej)

Abstrakt

Celem tego opracowania było zestawienie najczęściej stosowanych narzędzi zarządzania długiem publicznym, charakterystycznych dla rynków EWKAŚ. Ogólnie rzecz biorąc, wyniki przedstawione w niniejszym opracowaniu wskazują, że wielkość długu publicznego krajów EWKAŚ w relacji do PKB zmniejszyła się w latach 2000–2015. Ponieważ jednak ich dług publiczny wzrastał po 2016 r., aż do 2020 r. włącznie, zwiększyła się potrzeba doboru odpowiednich narzędzi zarządzania długiem. Odkryto, że główną przyczyną długu publicznego w większości krajów EWKAŚ jest deficyt budżetu państwa (Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Uzbekistan). Kolejną przyczyną jest deficyt bilansu płatniczego (Armenia, Białoruś). Jedynym krajem, który w tym kontekście charakteryzował się dość wyjątkową sytuacją, był Azerbejdżan, który prawdopodobnie wykorzysta dług publiczny do finansowania projektów przyczyniających się do rozwoju gospodarczego i infrastrukturalnego. Nie mniej interesujący jest również fakt, że nie wszystkie państwa członkowskie EWKAŚ generują wewnętrzny dług publiczny. Kirgistan, Mołdawia i Uzbekistan mają zewnętrzny dług publiczny wyłącznie ze względu na brak wolnych zasobów, które można pozyskać z gospodarki. Przeprowadzone badanie ujawniło, że centralnym narzędziem zarządzania wewnętrznym długiem publicznym w krajach EWKAŚ są obligacje publiczne emitowane w walutach krajowych i obcych. Jeśli chodzi o zarządzanie zewnętrznym długiem publicznym, to pierwsze miejsce zajmują zewnętrzne obligacje publiczne i pożyczki zagraniczne. Obecne badanie ma tylko dwa ograniczenia, metodologiczne i wdrożeniowe. Pierwsze z nich to fakt, że nie uwzględniono innych makroekonomicznych wskaźników rozwoju gospodarczego, choć mogą one zmienić ocenę skuteczności wybranych narzędzi zarządzania długiem publicznym. Drugie polega na tym, że uzyskane wyniki można zastosować tylko do tych krajów, których rynek finansowy jest już uformowany i które mają dostęp do międzynarodowych rynków finansowych. W przeciwnym razie narzędzia zarządzania długiem publicznym mają ograniczone zastosowanie.