Zgeneralizowane zaufanie, skłonność do udzielania pomocy, poczucie uczciwości innych a wzrost ekonomiczny w Europie. Zmodyfikowane ujęcie

Abstrakt

Celem artykułu jest próba oszacowania wpływu postaw zaufania, pomocniczości i uczciwości na wzrost gospodarczy w krajach Europy. W pierwszej części tekstu skupiono uwagę na prezentacji koncepcji kapitału społecznego i na związanym z nim pojęciu zaufania, natomiast w kolejnej części dokonano selektywnego przeglądu literatury dotyczącej wpływu zaufania na rozwój ekonomiczny. Część trzecia zawiera prezentację ekonometrycznego modelu wzrostu gospodarczego, bazującego na zmodyfikowanej funkcji produkcji Cobba‑Douglasa. Zaproponowany model zawiera trzy powiązane ze sobą zmienne: zgeneralizowane zaufanie, skłonność do udzielania pomocy (pomocniczość) oraz deklarowaną postawę stopnia uczciwości innych ludzi, które wyrażone są w postaci zmiennej zagregowanej, nazwanej przez autorów kapitałem współpracy. Próba badawcza, będąca podstawą analiz empirycznych, odnosi się do kolejnych rund badań przeprowadzonych w latach 2006–2018 w ramach Europejskiego Sondażu Społecznego w 22 krajach Europy. Dane zawarte w Europejskim Sondażu Społecznym, wykraczające poza wąsko rozumiane zjawisko zaufania, dają pewną szansę na weryfikację niezbyt dotychczas dokładnego pomiaru wpływu kapitału współpracy i pomostowego na kształtowanie się poziomu wzrostu ekonomicznego. Uzyskane rezultaty analiz wskazują, iż w przybliżeniu 1/8 wzrostu (mierzonego wielkością stopy wzrostu GDP) może być traktowana jako efekt wzrostu zgeneralizowanego zaufania, pomocniczości i uczciwości. Ponadto odnotowano, iż 86% tego wpływu ujawnia się z opóźnieniem od roku do 4 lat. Przyjęte do analizy trzy zmienne cząstkowe lepiej wyjaśniają zmienność wzrostu gospodarczego niż wyłącznie poziom zaufania, który stanowił jedyną kategorię wyjaśniającą w większości dotychczasowych analiz. Wyestymowany przez autorów model sugeruje, iż spośród trzech analizowanych zmiennych cząstkowych największy wpływ na zmienność ekonomicznego wzrostu ma skłonność do wzajemnego udzielania sobie pomocy przez ludzi. Nie podważa to jednak faktu, że również zaufanie i uczciwość to istotne czynniki wpływające na wzrost gospodarczy w badanych krajach Europy.