Bernard Chrzanowski jako ludowy działacz oświatowy

Dominika Narożna

doi:10.18778/1506-6541.30.14

Authors

Dominika Narożna Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Zakład Dziennikarstwa https://orcid.org/0000-0001-9877-1185

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.30.14

Keywords:

Bernard Chrzanowski, education, Adam Mickiewicz Society of Folk Lectures, People’s Reading Society, curator of the Poznań School District

Abstract

The aim of this article is to present the figure of Bernard Chrzanowski from the perspective of his activities as a folk educational activist. Hence, the author of the publication analyzes his social activity, emphasizing those elements of his life that contributed to defining him with this name. It describes his educational path and presents his achievements in the field of education, including his function as the first curatof of Poznań School District. It presents his involvement in the activities of the Folk Lecture Society. Adam Mickiewicz and the People’s Reading Society. For this purpose, it uses the historical method and content analysis of source materials. Finally, it presents the political actions of B. Chrzanowski, wanting to demonstrate the relationship between this type of action and the social activity of this figure in the field of education in the Polish countryside at that time. In this article the researcher answers the questions: What was the driving force behind B. Chrzanowski’s activity? What kind of initiatives for education did he take part in? What actions taken by B. Chrzanowski determine the possibility of calling him a folk educational activist? In order to obtain answers to these questions, the author reaches for archival and written sources, as well as monographs and scientific articles which, however, refer only slightly to the issue explored. Hence, the topic raised gains in value.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, rkps 1375, B. Chrzanowski, Wspomnienia, cz.1, 2.
Google Scholar

Chrzanowski B., Dziesięć lat tajnych wycieczek młodzieży z zaboru pruskiego do Krakowa 1905–1914, „Niepodległość” 1931, z. 2.
Google Scholar

Chrzanowski B., Miłuję Sokoła, [w:] Srebrna Księga Sokola Poznańskiego 1886–1911, Poznań 1911.
Google Scholar

Chrzanowski B., Nasze położenie kulturalne w zaborze pruskim. Przemówienie na wiecu „Straży” w Poznaniu 20-go czerwca 1905 r., Poznań 1905.
Google Scholar

Chrzanowski B., Wychowawcze znaczenie opowiadanej bajki, „Przegląd Oświatowy” 1916, nr 11.
Google Scholar

Chrzanowski B., Z niewoli do wolności. Z dziejów Związku Sokołów Polskich w państwie niemieckiem, Poznań 1929.
Google Scholar

Czubiński A., Grot Z., Miśkiewicz B., Powstanie Wielkopolskie 1918–1919. Zarys dziejów, Warszawa 1978.
Google Scholar

Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1927, poz. 3, Okólnik dotyczący kształcenia dobroci serca, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 5 listopada 1927 r. Nr O. 2178/27.
Google Scholar

Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1928, nr 3, poz. 1, Nauka czytania, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 8 lutego 1928 r. Nr O. 872/28.
Google Scholar

Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1928, poz. 3, Hymn i Chorągiew, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 9 lutego 1928 r. Nr O. 873/28.
Google Scholar

Dziennik Urzędowy Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1921, poz. 16, Sprawa kary chłosty w szkole, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 24 kwietnia 1921, nr 2.
Google Scholar

Dziesięć lat Towarzystwa Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, za Tow. Wykł. Ludowych im. Ad. Mickiewicza Bernard Chrzanowski, Poznań 1910.
Google Scholar

„Kurier Poznański” z dn. 19 lutego 1902.
Google Scholar

Śliwiński F., Ustawodawstwo szkolne i organizacja polskich władz szkolnych oraz szkolnictwa wszystkich stopni w pierwszym dziesięcioleciu istnienia Odrodzenia Państwa Polskiego, Łódź 1928.
Google Scholar

Teczka Bernarda Chrzanowskiego, [w:] Liga Narodowa. Życiorysy i relacje członków, BPAN-PAU Kraków, sygn. 7785.
Google Scholar

Vereinsgesetz vom 19. April 1908, [w:] Deutsches Reichsgesetzblatt 1908, Bd. 18.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783112351208-006

Wojtkowski A., Bernard Chrzanowski, „Kronika Miasta Poznania” 1936, t. 14.
Google Scholar

Zalewski Z., Koniec niewoli (od r. 1890 do dni naszych), „Roczniki Historyczne” 1925, t. 1.
Google Scholar

Jakóbczak W., Bernard Chrzanowski 1861–1944, [w:] Wielkopolanie XIX wieku, t. II, Poznań 1969.
Google Scholar

Jakóbczak W., Bernard Chrzanowski (1861–1944), [w:] Zasłużeni Wielkopolanie XIX wieku, Warszawa 1987.
Google Scholar

Jakóbczak W., Towarzystwo Czytelni Ludowych, Poznań 1982.
Google Scholar

Łukomski G., Bernard Chrzanowski (1861–1944). Biografia Polaka zachodniokresowego, Poznań–Opalenica 2005.
Google Scholar

Michalski B., Działalność społeczno-polityczna Księdza Stanisława Adamskiego w latach 1899–1930, „Chrześcijanin w Świecie” 1977, nr 11–12 (59–60).
Google Scholar

Powidzki T., Sokół Wielkopolski w dążeniu do niepodległości. Z dziejów Związku Sokołów Polskich w państwie niemieckim, Poznań 1934.
Google Scholar

Schoenbrenner I., Oświata i wychowawcza działalność pierwszego Kuratora Okręgu Szkolnego Poznańskiego Bernarda Chrzanowskiego (1921–1928), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1972, nr 1.
Google Scholar

Wątor A., Bernard Chrzanowski i jego relacja o pracy w Lidze Narodowej, „Historia Slavorum Occidentis” 2023, nr 37.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/hso230204

Woner T., Bernard Chrzanowski (1861–1944), adwokat poznański, „Palestra” 1974, nr 10.
Google Scholar