Stół. Obrzęd – codzienność – dizajn. Krótki raport z badań etnograficznych o praktykach zamieszkiwania

Katarzyna Orszulak-Dudkowska

doi:10.18778/1506-6541.S2024.21

Autor

Katarzyna Orszulak-Dudkowska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Zakład Teorii i Badania Kultury Współczesnej

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.S2024.21

Słowa kluczowe:

stół, kultura materialna, kultura zamieszkiwania, codzienność, antropologia dizajnu

Abstrakt

Przedmiotem rozważań przedstawionych w artykule jest stół rozumiany jako ważny element współtworzący przestrzeń zamieszkiwaną w różnych środowiskach kulturowych. W tradycji polskiej naznaczany różnymi znaczeniami – sakralizowany, powiązany z zachowaniami obrzędowymi, funkcjonujący jako metafora spotkania i znak gościnności. Uwikłany zarówno w praktyki codzienne, jak i celebrowanie świąt. W kulturze współczesnej traktowany zaś przede wszystkim jako mebel i typowy przedmiot wyposażenia domu, dopasowywany do określonej stylistyki wnętrza i indywidualnych gustów użytkowników. Autorka, wykorzystując wyniki własnych badań etnograficznych, inspirowanych antropologią dizajnu, prowadzonych w latach 2020–2023, stara się odpowiedzieć na pytania: jak obecnie traktowany jest stół w polskich przestrzeniach domowych, jakie przypisuje się mu znaczenia, jak jest wykorzystywany w sytuacjach zwyczajnych oraz szczególnych. Wiedza ta zaś stanowić może zespół wskazówek dla specjalistów z obszaru projektowania, ale także dokumentację sposobów zamieszkiwania praktykowanych we współczesnym polskim społeczeństwie.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bailey G., Time perspectives, palimpsests and the archaeology of time, „Journal of Anthropological Archaeology” 2007, 26(2).
Google Scholar

Benedyktowicz D., Benedyktowicz Z., Symbolika domu. Literatura i etnografia, Kraków 2022.
Google Scholar

Biegeleisen H., U kolebki, przed ołtarzem, nad mogiłą, Lwów 1929.
Google Scholar

Brzozowska-Brywczyńska M., Akrobatyczny wymiar gościnności albo kilka uwag o tańcu na linie gościa z gospodarzem, [w:] Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, red. B. Mateja-Jaworska, M. Skowrońska, Poznań 2019.
Google Scholar

Bułat J., Przestrzeń sakralna domu wiejskiego, albo okno i stół, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1990, nr 4.
Google Scholar

Dant T., Kultura materialna w rzeczywistości społecznej, Kraków 2007.
Google Scholar

Design anthropology. Objects cultures in Transition, red. A.J. Clarke, London–New York 2018.
Google Scholar

Design anthropology. Theory and practice, red. W. Gunn, T. Otto, R.Ch. Smith, London–New York 2013.
Google Scholar

Drenda O., Duchologia. Rzeczy i ludzie w latach transformacji, Kraków 2016.
Google Scholar

Droit R.-P., 51 zabaw (z) rzeczami. Doświadczanie rzeczywistości, Gdańsk 2005.
Google Scholar

Karpińska G.E., Wokół pieca i stołu. Praktyki zamieszkiwania łódzkich włókniarzy, [w:] W kuchni. Kulturowe szkice o przestrzeni, red. A. Krupa-Ławrynowicz, K. Orszulak-Dudkowska, Łódź 2019.
Google Scholar

Kowalski P., Leksykon znak świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa–Wrocław 1998.
Google Scholar

Krajewski M., Stół, [w:] Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, red. B. Mateja-Jaworska, M. Skowrońska, Poznań 2019.
Google Scholar

Mateja-Jaworska, B., Gościnne Polaków rozmowy, [w:] Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, red. B. Mateja-Jaworska, M. Skowrońska, Poznań 2019.
Google Scholar

Orszulak-Dudkowska K., Co się dzieje we współczesnej kuchni domowej? O możliwościach antropologii designu, [w:] W kuchni. Kulturowe szkice o przestrzeni, red. A. Krupa-Ławrynowicz, K. Orszulak-Dudkowska, Łódź 2019.
Google Scholar

Poprzęcka M., W domu, u siebie, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2010, nr 2–3.
Google Scholar

Rewers E., Dom w intelektualnym krajobrazie XX/XXI w. Od filozofii ku aktywizmowi, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2010, nr 2–3.
Google Scholar

Sękowska E., Rytuały „stołu” ziemiańskiego na podstawie pamiętników, [w:] Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura, red. W. Żarski, Wrocław 2016.
Google Scholar

Sulima R., Powidoki codzienności. Obyczajowość Polaków u progu XXI wieku, Warszawa 2022.
Google Scholar

Szydłowska A., Futerał o urządzaniu mieszkań w PRL-u, Wołowiec 2023.
Google Scholar