On the Evolution and Problems of Defining General Pedagogy in Pedagogical Lexicography
DOI :
https://doi.org/10.18778/2450-4491.20.12Mots-clés :
general pedagogy, educational theory, identity of the disciplineRésumé
The article addresses the issue of the evolution of the status of pedagogy in the Polish context. Historically, the boundaries between general pedagogy and its subdisciplines, such as the theory of education, have become blurred, reflecting changes in research dynamics and socio-political transformations. After 1989, discussions on the identity and methodology of general pedagogy were replaced by broader debates on the identity of pedagogy as a discipline. The article highlights the challenges in analyzing contemporary and historical literature on general pedagogy, particularly in the context of hidden ideological influences or undisclosed worldviews of authors. General pedagogy, as a foundation for empirical and theoretical research, is aimed at understanding education. This knowledge contributes to identifying the relationship between scientific and everyday conceptualizations of education, especially in the context of systemic transformation and cultural changes. It thus calls for the revision and enhancement of the framework of general pedagogy to address contemporary challenges and developmental barriers effectively.
Références
Balasiewicz A., Błaut R., Chojnacki W. (2014) Słownik pedagogiki pracy i organizacji, Pułtusk–Warszawa, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Akademickie Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe „Atena”.
View in Google Scholar
Bogaj A. (ed.) (2001) Rozwój pedagogiki ogólnej. Inspiracje u ograniczenia kulturowe oraz poznawcze, Warszawa–Kielce, Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach.
View in Google Scholar
Chałas K., Maj A. (ed.) (2016) Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, Radom, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.
View in Google Scholar
Demel M. (1980) Wychowanie fizyczne (z uwzględnieniem wychowania zdrowotnego) in: Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, B. Suchodolski (ed.), Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 583–619.
View in Google Scholar
Duraj-Nowakowa K. (1992) Teoria systemów a pedagogika, Kraków, Wydawnictwo Naukowe WSP.
View in Google Scholar
Duraj-Nowakowa K. (1997) Modelowanie systemowe w pedagogice, Kraków, Wydawnictwo Naukowe WSP.
View in Google Scholar
Duraj-Nowakowa K. (2005) Źródła podejść do pedagogiki, Kielce, Świętokrzyska Szkoła Wyższa.
View in Google Scholar
Folkierska A. (1983) Pytanie o pedagogikę, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
View in Google Scholar
Gnitecki J. (1989a) Koncepcja pedagogiki ogólnej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Oddział w Poznaniu.
View in Google Scholar
Gnitecki J. (1989b) Zarys pedagogiki ogólnej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Oddział w Poznaniu.
View in Google Scholar
Gnitecki J. (2006) Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Oddział w Poznaniu.
View in Google Scholar
Godlewski M., Krawcewicz S., Wujek T. (eds.) (1976) Pedagogika. Podręcznik akademicki, ed. 4, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar
Górniewicz J. (1997) Kategorie pedagogiczne. Odpowiedzialność, podmiotowość, samorealizacja, tolerancja, twórczość, wyobraźnia, Olsztyn, Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
View in Google Scholar
Goźlińska E. (1997) Słowniczek Nowych Terminów w Praktyce Szkolnej, Warszawa, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
View in Google Scholar
Guziuk-Tkacz M., Siegień-Matyjewicz A. (2015) Leksykon pedagogiki międzykulturowej i etnopedagogiki, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar
Guziuk-Tkacz M., Siegień-Matyjewicz A. (2016) Leksykon diagnostyki. Psychopedagogika, pedagogika transkulturowa, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar
Hejnicka-Bezwińska T. (1989) W poszukiwaniu tożsamości pedagogiki. Świadomość teoretyczno-metodologiczna współczesnej pedagogiki polskiej (geneza i stan), Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
View in Google Scholar
Hejnicka-Bezwińska T. (1994) Kryzys pedagogiki, czy kryzys pedagogów? in: Ewolucja tożsamości pedagogiki, H. Kwiatkowska (ed.), Warszawa, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, pp. 153–164.
View in Google Scholar
Hejnicka-Bezwińska T. (1996) Zarys historii wychowania (1944–1989). Oświata i pedagogika pomiędzy dwoma kryzysami. Część IV, Kielce, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP Spółka z o.o.
View in Google Scholar
Hejnicka-Bezwińska T. (1997) Tożsamość pedagogiki. Od ortodoksji ku heterogeniczności, Warszawa, Wydawnictwo 69.
View in Google Scholar
Hejnicka-Bezwińska T. (2008) Pedagogika ogólna, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
View in Google Scholar
Hejnicka-Bezwińska T. (ed.) (1995) Tradycja – Teraźniejszość – Nowe wyzwania, Bydgoszcz, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy.
View in Google Scholar
Hessen S. (1931) Podstawy pedagogiki. Z rękopisu drugiego wydania oryginału rosyjskiego przełożył i bibliografią polską uzupełnił Adam Zieleńczyk, Warszawa, nakładem „Naszej Księgarni”, Spółki Akcyjnej Związku Nauczycielstwa Polskiego.
View in Google Scholar
Jagieła J. (2012) Słownik analizy transakcyjnej, Częstochowa, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie.
View in Google Scholar
Jaworska T., Leppert R. (eds.) (1996) Wprowadzenie do pedagogiki. Wybór tekstów, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Karbowniczek J. (ed.) (2014) Mały leksykon pedagoga wczesnoszkolnego, Warszawa, Instytut Wydawniczy Erica.
View in Google Scholar
Karbowniczek J. (2014) Wstęp in: Mały leksykon pedagoga wczesnoszkolnego, J. Karbowniczek (ed.), Warszawa, Instytut Wydawniczy Erica, pp. 3–4.
View in Google Scholar
Kierski F. (ed.) (1925) Podręczna Encyklopedja Pedagogiczna, vol. 2, N-Ż: wraz z dodatkiem i dwoma indeksami, Lwów–Warszawa, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
View in Google Scholar
Koczniewska-Zagórska L., Nowacki T., Wiatrowski Z. (eds.) (1986) Słownik pedagogiki pracy, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
View in Google Scholar
Kotłowski K. (1964) Podstawowe prawidłowości pedagogiki, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
View in Google Scholar
Kotłowski K. (1976) Rzecz o wychowaniu patriotycznym, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
View in Google Scholar
Krzysztoszek Z. (1968) Pedagogika. Zarys podręcznikowy dla studium nauczycielskiego, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
View in Google Scholar
Kukołowicz T., Nowak M. (eds.) (1997) Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, Lublin, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Nauk Społecznych.
View in Google Scholar
Kulczyński L. (1911) Ogólne zasady pedagogiki. Przedruk artykułu Encyklopedyi Wychowawczej Warszawskiej – z małemi poprawkami, Kraków, nakładem Autora.
View in Google Scholar
Kunowski S. (1981) Podstawy współczesnej pedagogiki, Łódź, Wydawnictwo Salezjańskie.
View in Google Scholar
Kunowski S. (2000) Problematyka współczesnych systemów wychowania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Kupisiewicz C. (2012) Z dziejów teorii i praktyki wychowania. Podręcznik akademicki, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Kupisiewicz C., Kupisiewicz M. (2009) Słownik pedagogiczny, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Kupisiewicz M. (2013) Słownik pedagogiki specjalnej, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
View in Google Scholar
Kwaśnica R. (1987) Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej, Wrocław, Instytut Kształcenia Nauczycieli.
View in Google Scholar
Kwiatkowska H. (ed.) (1994) Ewolucja tożsamości pedagogiki, Warszawa, Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.
View in Google Scholar
Lalak D., Pilch T. (eds.) (1999) Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar
Maciarz A. (2005) Mały leksykon pedagoga specjalnego, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Marek Z., Walulik A. (eds.) (2020) Pedagogika religii, Kraków, Wydawnictwo Akademii Ignatianum w Krakowie.
View in Google Scholar
Męczkowska A. (2006) Podmiot i pedagogika. Od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.
View in Google Scholar
Milerski B., Śliwerski B. (2000) Leksykon PWN – Pedagogika, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Muszyński H. (1967) Podstawy wychowania społeczno-moralnego, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
View in Google Scholar
Muszyński H. (1977) Zarys teorii wychowania, ed. 2, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar
Mysłakowski Z. (1935) Pedagogika ogólna in: Encyklopedja wychowania, S. Łempicki, W. Gottlieb, B. Suchodolski, J. Włodarski (eds.), vol. 1, Wychowanie, Warszawa, Wydawnictwo „Naszej Księgarni” Związku Nauczycielstwa Polskiego, pp. 701–785.
View in Google Scholar
Mysłakowski Z. (1964) Wychowanie człowieka w zmiennej społeczności. Studia z filozofii wychowania, Warszawa, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”.
View in Google Scholar
Mysłakowski Z. (1970) Proces kształcenia i jego wyznaczniki, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
View in Google Scholar
Niesiołowski A. (2017) Zarys pedagogiki ogólnej. Rękopisy z oflagu, J. Kostkiewicz (ed.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar
Nowacki T. W., Korabiowska-Nowacka K., Baraniak B. (2005) Nowy słownik pedagogiki pracy, Warszawa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.
View in Google Scholar
Nowak M. (1999) Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej, Lublin, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
View in Google Scholar
Okoń W. (1975) Słownik pedagogiczny, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar
Okoń W. (1981) Słownik pedagogiczny, ed. 2, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar
Okoń W. (1992) Słownik pedagogiczny, ed. 5, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Okoń W. (1996) Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar
Okoń W. (2004) Nowy słownik pedagogiczny, ed. 4, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar
Palka S. (1999) Pedagogika w stanie tworzenia, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar
Palka S. (2003) Pedagogika w stanie tworzenia: kontynuacje, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar
Palka S. (2018) Wiązanie podejść metodologicznych w pedagogice teoretyczno-praktycznej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Piotrowski P. (2012) W poszukiwaniu rozumu pedagogicznego. Wybrane zagadnienia metapedagogiki, Olsztyn, Centrum Badań Społecznych UWM, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
View in Google Scholar
Piotrowski P. (2019) Sytuacja wychowawcza w ujęciu metapedagogicznym. Zarys ontologii wychowania, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
View in Google Scholar
Pluta A. (1996) Pedagogika ogólna jako humanistyczna autorefleksja edukacji i jej kultury. Teoretyczno-metodyczne myśli przewodnie do użytku nauczycieli akademickich i studentów pedagogiki, Częstochowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.
View in Google Scholar
Pluta A. (ed.) (1997) Pedagogika ogólna a filozofia nauki. Wybrane problemy poznawcze i konteksty dydaktyczne, Częstochowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.
View in Google Scholar
Podoleński S. (1921) Podręcznik pedagogiczny. Wskazówki dla rodziców i wychowawców, Kraków, nakładem Wydawnictwa Księży Jezuitów.
View in Google Scholar
Pomykało W. (ed.) (1993) Encyklopedia pedagogiczna, ed. 1, Warszawa, Fundacja Innowacja.
View in Google Scholar
Rogowski C. (ed.) (2007) Leksykon pedagogiki religii, Warszawa, Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów.
View in Google Scholar
Ryk A. (2012) W poszukiwaniu pedagogicznego Arché. Zarys systemów pedagogicznych, Kraków, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
View in Google Scholar
Schulz R. (2003) Wykłady z pedagogiki ogólnej, vol. 1. Perspektywy światopoglądowe w wychowaniu, Wydawnictwo Naukowe UMK.
View in Google Scholar
Schulz R. (2007) Wykłady z pedagogiki ogólnej, vol. 2. O integralną wizję człowieka i jego rozwoju, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
View in Google Scholar
Schulz R. (2009) Wykłady z pedagogiki ogólnej, vol. 3. Logos edukacji, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
View in Google Scholar
Schulz R. (2016) Szkice z pedagogiki ogólnej, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
View in Google Scholar
Schulz R. (2018) Edusfera jako holistyczna kategoria pedagogiki ogólnej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Schulz R. (2020) Całość i struktura jako kategorie systemowego oglądu edukacji, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Seredyński W. (1868) Pedagogia Polska, Lwów, nakładem Karola Wilda w Poznaniu u M. Leigebera.
View in Google Scholar
Siegień-Matyjewicz A. J., Guziuk-Tkacz M. (2012) Leksykon terminów metodologicznych. Nauki pedagogiczne i pokrewne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar
Sośnicki K. (1946) Pedagogika ogólna, Inowrocław, Librarium.
View in Google Scholar
Sośnicki K. (1949) Pedagogika ogólna, Toruń, Księgarnia Naukowa T. Szczęsny i S-ka.
View in Google Scholar
Suchodolski B. (ed.) (1957) Podstawy pedagogiki, Warszawa, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
View in Google Scholar
Suchodolski B. (ed.) (1980) Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar
Szulakiewicz W. (2000) Historia oświaty i wychowania w Polsce 1918–1939. Studium historiograficzne, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
View in Google Scholar
Sztobryn S. (2000) Polskie badania nad myślą pedagogiczną w latach 1900–1939 w świetle czasopiśmiennictwa. Ujęcie metahistoryczne, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar
Śliwerski B. (2009) Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia. Klasyfikacje. Badania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Śliwerski B. (2010) Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Śliwerski B. (2012) Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Śliwerski B. (2019) Teorie wychowania in: Pedagogika. Podręcznik akademicki, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (eds.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 203–243.
View in Google Scholar
Śliwerski B. (2020) Pedagogika holistyczna. Studium z perspektywy metanauk społecznych, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
View in Google Scholar
Śliwerski B. (2024) Meta-theory vs. Meta-theories of Education, Studia z Teorii Wychowania, vol. 15, no. 3(48), pp. 7–25, https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.7883.
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.7883
Witkowski L. (2007a) Edukacja i humanistyka. Nowe (kon)teksty dla nowoczesnych nauczycieli, vol. 2, Warszawa, Instytut Badań Edukacyjnych.
View in Google Scholar
Witkowski L. (2007b) Między pedagogiką, filozofią i kulturą. Studia, eseje, szkice, vol. 3, Warszawa, Instytut Badań Edukacyjnych.
View in Google Scholar
Witkowski L. (2009) Wyzwania autorytetu (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Witkowski L. (2013) Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia. Teoria. Krytyka, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Witkowski L. (2018) Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Wojciechowski K. (ed.) (1986) Encyklopedia oświaty i kultury dorosłych, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
View in Google Scholar
Wojnar I. (1980) Wychowanie estetyczne in: Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, B. Suchodolski (ed.), Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 497–574.
View in Google Scholar
Wołoszyn S. (1964) Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar
Zarzecki L. (1922) Wstęp do pedagogiki, Lwów–Warszawa, Zjednoczone Zakłady Kartograficzne i Wydawnicze „Książnica-Atlas”.
View in Google Scholar
Le site web de la revue, hébergé par l'équipe éditoriale de NOWIS se trouve sur la plate-forme Index Copernicus: 
