Postrzeganie uczniów zdolnych przez nauczycieli klas I–III w Polsce. Wstępne wyniki badań empirycznych

Ewa Kruszyńska

doi:10.18778/2450-4491.16.15

Auteurs

Ewa Kruszyńska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-7536-2618

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.15

Mots-clés :

paradygmaty zdolności, identyfikacja uczniów zdolnych z klas początkowych, uczeń zdolny w młodszym wieku szkolnym

Résumé

W artykule prezentowane są wstępne wyniki internetowych badań ankietowych przeprowadzonych w maju i czerwcu 2022 roku wśród 484 nauczycieli klas początkowych. Referowane wyniki skoncentrowane są na ustaleniu: jakie charakterystyki (cechy i zachowania) najmłodszych uczniów postrzegane są przez nauczycieli jako markery zdolności oraz czy i jak wzory identyfikowania zdolności uczniów różnicowane są przez doświadczenie zawodowe nauczycieli i cechy szkół, w których pracują. Zastosowanie eksploracyjnej analizy czynnikowej pozwoliło ustalić, jakie ukryte teoretyczne koncepty zdolności daje się wyodrębnić na podstawie wyborów charakterystyk uczniów zdolnych. Artykuł inspirowany jest badaniami przeprowadzonymi przez The National Research Center on the Gifted and Talented (Brighton et al. 2007) w roku 2003 oraz ożywioną na przełomie XX i XXI wieku dyskusją, przede wszystkim w USA, dotyczącą zmian w paradygmatach zdolności i paradygmatach edukacji zdolności (gifted education) oraz roli nauczycieli w rozwijaniu zdolności i talentów.

Biographie de l'auteur

Ewa Kruszyńska, Uniwersytet Łódzki

Ewa Kruszyńska – absolwentka Uniwersytetu Łódzkiego na kierunku: Pedagogika Wieku Dziecięcego. Od 2018 r. doktorantka Studiów Doktoranckich Pedagogiki i Psychologii na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Menadżerka i animatorka kultury. Zainteresowania naukowe: polityka edukacyjna w zakresie wspierania rozwoju uczniów zdolnych w Polsce i na świecie, rola nauczyciela w procesie identyfikowania i diagnozowania uczniów zdolnych, szkolne i pozaszkolne formy wspierania rozwoju dziecięcych uzdolnień, w tym budowanie sieci wsparcia szczególnie w kontekście przeciwdziałania zjawisku niepowodzeń szkolnych uczniów zdolnych.

Références

Ambrose D., Sternberg R. S. (red.) (2016) Giftedness and Talent in the 21st Century. Adopting to the Turbulance of Globalization, Rotterdam–Boston–Taipei, Sense Publishers, https://doi.org/10.1007/978-94-6300-503-6
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-6300-503-6

Borland J. H. (2003) The Death of Giftedness w: J. H. Borland (red.) Rethinking Gifted Education, New York, NY, Teachers College Press, s. 105–124.
View in Google Scholar

Brighton C. M., Moon T. R., Jarvis J. M., Hockett J. A. (2007) Primary Grade Teachers’ Conceptions of Giftedness and Talent: A Case-Based Investigation, Storrs, University of Connecticut, The National Research Center on the Gifted and Talented.
View in Google Scholar

Callahan C. M., Hertberg-Davis H. L. (red.) (2018) Fundamentals of Gifted Education: Considering Multiple Perspectives, New York, London, Routledge Taylor & Francis Group, https://doi.org/10.4324/9781315639987
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315639987

Cieślikowska J., Limont W. (2010) Obraz ucznia zdolnego w potocznych koncepcjach nauczycieli w: W. Limont, J. Cieślikowska, J. Dreszer (red.) Osobowościowe i środowiskowe uwarunkowania rozwoju ucznia zdolnego, t. 2, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
View in Google Scholar

Cuhna F., Heckman J. (2007) The Technology of Skill Formation, Cambridge, MA, National Bureau of Economic Research, [online:] https://www.nber.org/system/files/working_papers/w12840/w12840.pdf (dostęp: 20.09.2022).
View in Google Scholar

Dai, D. Y., Chen, F. (2014) Paradigms of Gifted Education: A Guide to Theory-Based, Practice-Focused Research, Waco, TX, Prufrock Press.
View in Google Scholar

Dyrda B. (2012) Edukacyjne wspieranie rozwoju uczniów zdolnych. Studium społeczno-pedagogiczne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar

Gardner H. (1983) Frames of Mind, New York, NY, Basic Books.
View in Google Scholar

McCoach D. B, Siegle D. (2007) What Predicts Teachers’ Attitudes Toward the Gifted?, “Gifted Child Quarterly”, nr 3(51), s. 246–255, https://doi.org/10.1177/0016986207302719
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0016986207302719

Papadopoulos D. (2016) Psycho-Pedagogical and Educational Aspects of Gifted Students, Starting from the Preschool Age; How Can Their Needs Be Best Met?, “Journal of Psychological Abnormalities”, nr 5(2): 153, https://doi.org/10.4172/2471-9900.1000153
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4172/2471-9900.1000153

Pfeiffer S. I. (red.) (2018) Handbook of Giftedness in Children. Psychoeducational Theory, Research and Best Practices, New York, NY, Springer Cham Publisher.
View in Google Scholar

Prieto L., Parra J., Ferrándiz C., Sánchez C. (2004) The Role of the Teacher Within the Identification of Gifted Students, paper presented at the European Conference on Educational Research, University of Crete, 22–25 September 2004, [online:] https://www.researchgate.net/publication/323737555_The_role_of_the_teacher_within_the_identification_of_gifted_students (dostęp: 31.08.2022).
View in Google Scholar

Renzulli J. S. (1986) The Three-Ring Conception of Giftedness: A Developmental Model for Creative Productivity w: Conceptions of Giftedness, Sternberg R. J., Davidson J. E. (red.), Cambridge, Cambridge University Press, s. 53–92.
View in Google Scholar

Romaniuk W., Jabłonowska M. (red.) (2022) Zdolności i twórczość. Koncepcje. Badania. Praktyka, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
View in Google Scholar

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2021) Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo oświatowe, Dz.U. 2021 poz. 1082.
View in Google Scholar

Shavinina L. V. (red.) (2009) International Handbook on Giftedness, New York, NY, Springer Science+Business Media B.V., https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6162-2
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6162-2

Sternberg R. J. (1984) A Contextualist View of the Nature of Intelligence, “International Journal of Psychology”, nr 19(1–4), s. 307–334, https://doi.org/10.1080/00207598408247535
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00207598408247535

Subotnik R. F., Olszewski-Kubilius P., Worrell F. C. (2011) Rethinking Giftedness and Gifted Education: A Proposed Direction Forward Based on Psychological Science. Psychological science in the public interest, “A Journal of the American Psychological Society”, nr 12(1), s. 3–54, https://doi.org/10.1177/1529100611418056
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1529100611418056

Knopik T. (2022) [b.t.] w: Edukacja włączająca – Nauka. Rozwój, Przyszłość. Dodatek specjalny do „Rzeczpospolitej” przygotowany we współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki, 31.05.2022, s. 7 https://edukacjawzasiegureki.pl/wp-content/uploads/2022/06/EW_Dodatek_Rzeczpospolita_31.05.pdf (dostęp: 10.12.2022).
View in Google Scholar

Kruszyńska E. (2022a) Ankieta: Uczeń zdolny w edukacji wczesnoszkolnej, https://ankiety.uni.lodz.pl/index.php/117472?lang=pl (dostęp: 31.08.2022).
View in Google Scholar

Kruszyńska E. (2022b) Badanie „Uczeń zdolny w edukacji wczesnoszkolnej”, https://sway.office.com/HxRtcTAUZAvPgZGF (dostęp: 31.08.2022).
View in Google Scholar

Rada Unii Europejskiej (2018) Council Recommendation of 22 May 2018 on Promoting Common Values, Inclusive Education, and the European Dimension of Teaching (2018/C 195/01), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2018.19501.0001.01.ENG&toc=OJ%3AC%3A2018%3A195%3AFULL (dostęp: 7.09.2022).
View in Google Scholar

Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (ZPRE) (1994) Recommendation 1248: Education for Gifted Children, https://assembly.coe.int/nw/xml/xref/xref-xml2html-en.asp?fileid=15282&lang=en (dostęp: 7.09.2022).
View in Google Scholar