How to Study the Childhood of the Prominent? The Conceptual Framework of the Project

Iwona Czaja-Chudyba

doi:10.18778/2450-4491.16.06

Auteurs

Iwona Czaja-Chudyba Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie https://orcid.org/0000-0003-3653-8390

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.06

Mots-clés :

prominent Poles, childhood, biographical studies

Résumé

The article presents the conceptual framework of descriptive biographical studies on childhood among 114 prominent Poles. It discusses the methodological dilemmas related to the use of biography in the reconstruction of the past, and characterizes the applied research procedure as well as the categories for describing childhood, the Polish historical context, and the environment of the outstanding youth.

Biographie de l'auteur

Iwona Czaja-Chudyba, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

Iwona Czaja-Chudyba is a psychologist, early childhood educator and historian. Her scientific interests and research focus on the following areas: early childhood education, critical thinking, psycho-pedagogy of creativity and abilities, pedeutology and clinical psychology. She is the author of more than 120 scientific publications, including 6 monographs and 3 programs for early childhood education (Curriculum of positive early childhood education. Grades 1–3; How to discover and support the abilities of children, grades 1–3 and Creatively discovering the world. A supplementary curriculum for developing creative thinking in grades 1–3, co-authored with W. Went, as part of the DiAMEnT Project). Coordinator of the NCBiR grant “Little Scientist University – knowledge – curiosity – passion,” co-financed by the European Union. Contractor of grants and research projects in the field of pedagogy. She is employed as a university professor at the Pedagogical University of KEN in Krakow, at the Institute of Preschool and Early School Education, as the head of the Department of Early School Education.

Références

Ariès Ph. (1962) Centuries of Childhood. A Social History of Family Life, trans. R. Baldick, New York, Alfred A. Knopf.
View in Google Scholar

Bachelard G. (1975) Dom rodzinny i dom oniryczny in: G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, trans. H. Chudak, A Tatarkiewicz, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, pp. 309–330.
View in Google Scholar

Bożym I. (1979) Uczniowie zdolni, Warszawa, PWN.
View in Google Scholar

Całek A. (2011) Jak badać życie wielkich twórców? O biograficznych granicach między psychologią a literaturoznawstwem i ich przekraczaniu in: B. Bartosz, A. Keplinger, M. Straś-Romanowska (eds.) Transgresje – innowacje – twórczość, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, pp. 417–434.
View in Google Scholar

Całek A. (2013) Biografia naukowa: od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar

Całek A., Tokarz A. (2004) Metoda psychobiograficzna w badaniu procesu twórczego in: S. Popek (ed.), Twórczość w teorii i praktyce, Lublin, Wydawnictwo UMCS, pp. 155–167.
View in Google Scholar

Collini S. (ed.) (2008) Interpretacja i nadinterpretacja. Umberto Eco oraz Richard Rorty, Jonathan Culler, Christine Brooke-Rose, trans. T. Biedroń, Kraków, Wydawnictwo Znak.
View in Google Scholar

Csikszentmihalyi M. (1996) Przepływ: Psychologia optymalnego doświadczenia, trans. M. Wajda-Kacmajor, Warszawa, Studio Emka.
View in Google Scholar

Csikszentmihalyi M. (1998) Urok codzienności, trans. B. Odymała, Warszawa, Wydawnictwo CiS, W.A.B.
View in Google Scholar

Czermińska M. (2020) Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie, wyzwanie, Kraków, Universitas.
View in Google Scholar

Doliński W. (2018) Problem potocznych i naukowych rekonstrukcji teoretycznych – wprowadzenie in: Zanurzeni w codzienność. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński, G. Woroniecka, M. Stabrowski (ed.), Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 7–26, https://doi.org/10.31338/uw.9788323533641.pp.7-26
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323533641.pp.7-26

Dominicé P. (2006) Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych, trans. E. Kopytowska, Łodź, Wydawnictwo AHE w Łodzi.
View in Google Scholar

Dubas E. (2020) W edukacyjnej przestrzeni biografii – biografia jako poznawanie człowieka in: E. Dubas, A. Słowik (eds.), W stulecie metody biograficznej: refleksje i przykłady badań z perspektywy polsko-frankońskiej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 117–126.
View in Google Scholar

Dubas E., Gutowska A. (eds.) (2019) Stałość i zmienność w biografii: przełomy biograficzne, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Dubas E., Słowik A. (eds.) (2020) W stulecie metody biograficznej: refleksje i przykłady badań z perspektywy polsko-frankońskiej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Dubas E., Świtalski W. (eds.) (2011) Uczenie się z biografii innych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Dymkowski M. (2003) Wprowadzenie do psychologii historycznej, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
View in Google Scholar

Feldman D., Andrews M. (2019) Parenting Talented Children in: M. Bornstein (ed.), Handbook of Parenting, New York, Routledge, https://doi.org/10.4324/9780429440847-12
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780429440847-12

Fish S. (2008) Interpretacja. Retoryka. Polityka. Eseje wybrane, trans. K. Abriszewski, Kraków, Universitas.
View in Google Scholar

Gardner H. (1993) Creating minds: An anatomy of creativity seen through the lives of Freud, Einstein, Picasso, Stravinsky, Eliot, Graham, and Gandhi, New York, Basic Books.
View in Google Scholar

Gardner H. (1998) Niepospolite umysły: o czterech niezwykłych postaciach i naszej własnej wyjątkowości, trans. A. Tanalska-Dulęba, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B.
View in Google Scholar

Giddens A. (2001) Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, trans. A. Szulżycka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Gramlewicz B., Gramlewicz M. (2008) Społeczne uwarunkowania ucznia zdolnego in: Nauczyciel i rodzina w świetle specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka, A. Stankowski (ed.), Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
View in Google Scholar

Hirsch M. (2011) Żałoba i post-pamięć in: E. Domańska (ed.) Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, pp. 245–280.
View in Google Scholar

Kasperski R. Wolicka E. (ed.) (2005) Biografia, historiografia dawniej i dziś. Biografia nowoczesna, nowoczesność biografii, Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL.
View in Google Scholar

Kaźmierska K. (2008) Biografia i pamięć, Kraków, NOMOS.
View in Google Scholar

Kędzierska H. (2010) Badania biograficzne – dokonania i perspektywy in: H. Kędzierska (ed.), Jakościowe inspiracje w badaniach edukacyjnych, Olsztyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, pp. 45–56.
View in Google Scholar

Kosnarewicz E. (1993) Biografia i jej związki z psychologią in: O biografii i metodzie biograficznej, T. Rzepa, J. Leoński (eds.), Poznań, Wydawnictwo Nakom, pp. 73–79.
View in Google Scholar

Kudelska D. (2005) Lepsza i gorsza biografia in: Biografia, historiografia dawniej i dziś. Biografia nowoczesna, nowoczesność biografii, R. Kasperski, E. Wolicka (eds.), Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL, pp. 249–275.
View in Google Scholar

Lasocińska K. (2009) Badania biograficzne twórców. Rola twórczości w kształtowaniu życia in: K. J. Szmidt (ed.), Metody pedagogicznych badań nad twórczością. Teoria i empiria, Łódź, Wydawnictwo AHE w Łodzi.
View in Google Scholar

Lasocińska K. (2011) Życie poza schematem. Analiza biografii twórców, Łódź, Wydawnictwo AHE w Łodzi.
View in Google Scholar

Lejeune P. (2007) Pakt autobiograficzny in: R. Lubas-Bartoszyńska (ed.), Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, Kraków, Universitas.
View in Google Scholar

Leszczyński G. (2006) Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i w XX w. Wybrane problemy, Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
View in Google Scholar

Limont W. (1994) Synektyka a zdolności twórcze: eksperymentalne badania stymulowania zdolności twórczych z wykorzystaniem aktywności plastycznych, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
View in Google Scholar

Limont W. (2005) Uczeń zdolny, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
View in Google Scholar

McKinley Runyan W. (1992) Historie życia a psychobiografia, trans. J. Kasprzewski, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Mendecka G. (2019) Doświadczenia rodzinne jako czynnik rozwoju wybitnych twórców, Warszawa, Difin.
View in Google Scholar

Modrzejewska-Świgulska M. (ed.) (2016) Biograficzne badania nad twórczością. Teoria i empiria, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Pietrasiński Z. (1993) Syntezy wiedzy utobiografii cznej podporządkowane „roli” autokreacyjnej jednostki in: T. Rzepa, J. Leoński (eds.), O biografii i metodzie biograficznej, Poznań, Wydawnictwo Nakom, pp. 53–71.
View in Google Scholar

Ricoeur P. (1989) Język, tekst, interpretacja, trans. P. Graff, K. Rosner, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
View in Google Scholar

Rzepa T., Leoński J. (eds.) (1993) O biografii i metodzie biograficznej, Poznań, Wydawnictwo Nakom.
View in Google Scholar

Sierszeńska-Leraczyk M. (2010) Rodzinne uwarunkowania zawodowej edukacji muzycznej w: W. Limont. J. Cieślikowska, J. Dreszer (eds.), Osobowościowe i środowiskowe uwarunkowania rozwoju ucznia zdolnego, t. 2, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pp. 63–73.
View in Google Scholar

Silverman D. (2012) Interpretacja danych jakościowych, trans. M. Głowacka-Grajper, J Ostrowska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Simonton D. (2010) Geniusz, trans. M. Godyń, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
View in Google Scholar

Sołowiej J. (1987) Rodzinne uwarunkowania twórczości dzieci i młodzieży, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
View in Google Scholar

Spendel Z. (1994) Podmiotowość człowieka a psychologia historyczna, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
View in Google Scholar

Stasiakiewicz M. (1999) Twórczość i interakcja, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
View in Google Scholar

Szlachciowa I. (2018) Liryczne mgły i ślady codzienności – o trudzie zapisywania i czytania świata in: Zanurzeni w codzienność. Analizy pogranicza literatury i biografii, W. Doliński,
View in Google Scholar

G. Woroniecka, M. Stabrowski (eds.), Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 27–48, https://doi.org/10.31338/uw.9788323533641.pp.27-48
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323533641.pp.27-48

Szmidt K. J. (2007) Pedagogika twórczości, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
View in Google Scholar

Szmidt K. J. (2016) Naukowe biografie twórców i kryteria ich poprawności albo głos w obronie biografii „nienaukowych” in: M. Modrzejewska-Świgulska (ed.), Biograficzne badania nad twórczością. Teoria i empiria, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8088-224-9.03
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-224-9.03

Zajewski W. (1998) Kontrowersje wokół biografii historycznej in: L. Kuberski (ed.) Stan i perspektywy rozwoju biografistyki polskiej: materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego w dniach 23–25 września 1997 r., Opole, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, pp. 25–34.
View in Google Scholar