Niekonstytucyjność daniny solidarnościowej – rażące naruszenie zasady sprawiedliwości podatkowej

Adam Mariański

doi:10.18778/1509-877X.2025.01.02

Autor

Adam Mariański Centrum Myśli Podatkowej Uczelni Łazarskiego; Polski Instytut Analiz Prawnych i Ekonomicznych; Kancelaria Mariański Group https://orcid.org/0000-0001-8690-9351

DOI:

https://doi.org/10.18778/1509-877X.2025.01.02

Słowa kluczowe:

zasada sprawiedliwości podatkowej, podatek dochodowy, danina solidarnościowa

Abstrakt

Danina solidarnościowa to nazwa dodatkowego podatku dochodowego od osób fizycznych, który jest pobierany od łączonych dochodów z wybranych źródeł przychodów. Podatnik po przekroczeniu progu dochodów w wysokości 1 000 000 zł uiszcza daninę w wysokości 4%. Celem badawczym niniejszego artykułu jest sprawdzenie, czy danina ta nie narusza zasad równości i sprawiedliwości podatkowej. W tym celu konieczne jest wskazanie na źródła zasad prawa podatkowego i ich znaczenia dla oceny poszczególnych instytucji tej gałęzi, ze szczególnym uwzględnieniem zasady sprawiedliwości podatkowej. Niezbędne jest także omówienie konstrukcji podatku dochodowego od osób fizycznych, zwłaszcza podziału na źródła przychodów. W dalszej kolejności regulacje dotyczące daniny solidarnościowej zostaną poddane ocenie ich zgodności z zasadą sprawiedliwości podatkowej, zarówno w układzie poziomym, jak i pionowym. Pozwoli to ustalić ich zgodność z zasadami konstytucyjnymi.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bień-Kacała A., Zasada władztwa daninowego w Konstytucji RP z 1997 r., Toruń 2005.
Google Scholar

Bradford C., Untangling the Income Tax, Harvard 1986.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674733930

Brzeziński B., Koncepcja praw podatnika i ich ochrony jako przedmiot badań naukowych, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2005, nr 1.
Google Scholar

Brzeziński B., O (nie)sprawiedliwym podatku dochodowym od osób fizycznych. Refleksje na marginesie książki Adama Mariańskiego, (Nie)sprawiedliwy polski podatek dochodowy od osób fizycznych, Warszawa 2021, s. 406, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 4.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1509-877X.2022.04.02

Brzeziński B., Prawo podatkowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Toruń 1997.
Google Scholar

Brzeziński B., Wstęp do nauki prawa podatkowego, Toruń 2001.
Google Scholar

Dębowska-Romanowska T., Prawo daninowe – podstawowe pojęcia konstytucyjne i ustawowe. Część I, „Glosa” 1996, nr 11.
Google Scholar

Dębowska-Romanowska T., Tendencje orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w sprawach daninowych, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1998, t. LVIII.
Google Scholar

Drozdowski E.K., Asystemowy i niekonstytucyjny charakter ewolucji modelu opodatkowania spółek handlowych w Polsce, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2024, nr 3.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2024.86.3.04

Drozdowski E.K., Zasada zdolności płatniczej a polski system podatkowy, Poznań 2018.
Google Scholar

Fairness in taxation. Hearing before the Committee on Finance United States Senate, One Hundred Fourteenth Congress, March 2015, U.S. Government Publishing Office, Washington 2016.
Google Scholar

Gajl N., Konstytucyjne gwarancje systemu podatkowego, „Glosa” 1996, nr 9.
Google Scholar

Gajl N., Miejsce podatków w konstytucji, „Przegląd Podatkowy” 1994, nr 9.
Google Scholar

Gajl N., Teorie podatkowe w świecie, Warszawa 1992.
Google Scholar

Gliniecka J., Harasimowicz J., Z zagadnień teorii podatku, „Glosa” 1997, nr 5.
Google Scholar

Głuchowski J., Sprawiedliwość podatkowa: założenia teoretyczne i możliwości aplikacyjne, [w:] System podatkowy. Stan, kierunki reformy, wpływ na wzrost gospodarczy, red. J. Mujżel, S. Owsiak, E. Mączyńska, Warszawa 1999.
Google Scholar

Gomułowicz A., Ingerencyjny charakter prawa podatkowego, [w:] Współczesne problemy prawa podatkowego. Teoria i praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogumiłowi Brzezińskiemu, t. I, red. J. Głuchowski, Warszawa 2019.
Google Scholar

Gomułowicz A., Ochrona wolności i praw ekonomicznych a granice opodatkowania – zasady i kontrowersje, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005, nr 3.
Google Scholar

Gomułowicz A., Podatki i etyka, Warszawa 2013.
Google Scholar

Gomułowicz A., Postulat sprawiedliwości podatkowej i jego implikacje, „Studia Prawnicze” 1997, nr 2.
Google Scholar

Gomułowicz A., Zasada sprawiedliwości podatkowej, Warszawa 2001.
Google Scholar

Gomułowicz A., Zasady podatkowe, [w:] System prawa finansowego. T. III. Prawo daninowe, red. L. Etel, Warszawa 2010.
Google Scholar

Gomułowicz A., Mączyński D., Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2016.
Google Scholar

Grądalski F., System podatkowy w świetle teorii optymalnego opodatkowania, Warszawa 2006.
Google Scholar

Hayek F.A., Prawo, legislacja i wolność, Warszawa 2020.
Google Scholar

Holmes K., The concept of Income. A multi-disciplinary analysis, „IBFD Doctoral Studies” 2001, vol. 1.
Google Scholar

Hongler P., Justice in international tax law. A normative review of the International Tax Regime, Amsterdam 2019.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.59403/1ss7gq

Kiczka K., O znaczeniu Konstytucji RP dla prawa podatkowego, [w:] Regulacje prawa finansów publicznych i prawa podatkowego. Podsumowanie stanu obecnego i dynamika zmian. Księga jubileuszowa dedykowana profesor Wiesławie Miemiec, red. P. Borszowski, K. Kopyściańska, M. Kopyściański, W. Srokosz, P. Zawadzka, Warszawa 2020.
Google Scholar

Kleczkowski L., Pojęcie dochodu w prawie polskim, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2009, nr 3–4.
Google Scholar

Kosikowski C., Ustawa podatkowa, Warszawa 2006.
Google Scholar

Krzywoń A., Podatki i inne daniny publiczne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Najnowsze tendencje, „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.
Google Scholar

Mariański A., Komentarz do zmian w ustawach podatkowych. Polski ład, Warszawa 2022.
Google Scholar

Mariański A., (Nie)sprawiedliwy polski podatek dochodowy od osób fizycznych, Warszawa 2021.
Google Scholar

Mariański A., Rozstrzyganie wątpliwości na korzyść podatnika. Zasada prawa podatkowego, Warszawa 2011.
Google Scholar

Mariański A., Sprawiedliwa redystrybucja – czyli kilka słów o mistycyzmie progresji podatkowej, [w:] Księga Jubileuszowa prof. H. Litwińczuk, Warszawa 2025 [w druku].
Google Scholar

Mariański A., Zwolnienie podatkowe według kryterium wieku a zasada sprawiedliwości podatkowej, [w:] Regulacje prawa finansów publicznych i prawa podatkowego. Podsumowanie stanu obecnego i dynamika zmian. Księga jubileuszowa dedykowana profesor Wiesławie Niemiec, red. P. Borszowski, K. Kopyściańska, M. Kopyściański, W. Srokosz, P. Zawadzka, Warszawa 2020.
Google Scholar

Mariański A., Źródła przychodów – niesprawiedliwe i skomplikowane różnicowanie opodatkowania osób fizycznych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2020, nr 12.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33226/0137-5490.2020.10.3

Mariański A., Nykiel W., Komentarz do art. 217, [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Google Scholar

Mariański A., Porada Ł., Zmiany w podatkach dochodowych 2021, „Monitor Podatkowy” 2020, nr 12.
Google Scholar

Marusik J., Konstytucyjne zasady sprawiedliwości, równości i powszechności opodatkowania a system ulg, zwolnień, odliczeń, kwot wolnych i kosztów w podatku dochodowym, [w:] Wybrane zagadnienia reformy opodatkowania dochodów osób fizycznych, red. J. Kulicki, „Studia BAS” 2018, nr 2(54).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2018.04

Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2018.
Google Scholar

Mastalski R., Stosowanie prawa podatkowego, Warszawa 2008.
Google Scholar

Mastalski R., Wprowadzenie do prawa podatkowego, Warszawa 1995.
Google Scholar

Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2002.
Google Scholar

Murphy L., Nagel T., The Myth of Ownership. Taxes and Justice, Oxford–New York 2002.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/0195150163.001.0001

Nita A., Zdolność płatnicza podatnika jako kryterium sprawiedliwego opodatkowania, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2017, nr 4.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1509-877X.2017.04.01

Opodatkowanie spółek osobowych i ich wspólników, red. A. Mariański, Warszawa 2018.
Google Scholar

Osajda R., Znaczenie zasad prawa dla wykładni prawa (na przykładzie prawa cywilnego), [w:] Teoria i praktyka wykładni prawa, red. P. Winczorek, Warszawa 2005.
Google Scholar

Polskie prawo podatkowe, red. W. Nykiel, Warszawa 2018.
Google Scholar

Rybarski R., Nauka skarbowości, Warszawa 1935.
Google Scholar

Seligmann E., Essays in Taxation, New York 1903.
Google Scholar

Sheffrin S.M., Tax fairness and folk justice, New York 2013.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139026918

Sorensen P., The Nordic Dual Income Tax: Principles, Practices and Relevance for Canada, „Canadian Tax Journal” 2007, no. 3.
Google Scholar

Stein H., What’s Wrong with the Federal Tax System?, vol. 1, Washington 1959.
Google Scholar

Steuerle C.E., And Equal (Tax) Justice for All?, [w:] Tax justice. The ongoing debate, red. J.J. Thorndike, D.J. Ventry Jr., Washington 2002.
Google Scholar

Szczepańska I., Opodatkowanie osób fizycznych w świetle zasady sprawiedliwości podatkowej, „IUSNOVUM” 2015, nr 1.
Google Scholar

Tipke K., Die Steuerrechtsordnung, vol. I–II, Köln 2000.
Google Scholar

Tuleja P., Komentarz do art. 2 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP. T. I. Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Google Scholar

Waltoś S., Naczelne zasady procesu karnego, Warszawa 1999.
Google Scholar

Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., Zasady prawa w perspektywie teorii prawa oraz szczegółowych nauk prawnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1974, nr 2.
Google Scholar

Wróblewski J., Prawo obowiązujące a „ogólne zasady prawa”, „Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Seria I” 1965, z. 42.
Google Scholar

Zee H., Personal Income Tax Reform – Concepts, Issues and Comparative Country Developments, „Asia-Pacific Tax Bulletin” 2007, no. 4.
Google Scholar