Przemiany w zagospodarowaniu terenów popegeerowskich województwa łódzkiego – studium przypadku

Paulina Kurzyk

doi:10.18778/1733-3180.29.01

Autor

Paulina Kurzyk Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej, Zakład Zagospodarowania Środowiska, ul. Kopcińskiego 31, 90-142 Łódź https://orcid.org/0000-0003-2366-024X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.29.01

Słowa kluczowe:

przemiany w zagospodarowaniu, przemiany własnościowe, Państwowe Gospodarstwa Rolne, województwo łódzkie, tereny popegeerowskie, rolnictwo państwowe

Abstrakt

Koniec ubiegłego stulecia to dla Polski okres szeroko rozumianych przemian ekonomiczno-społecznych. Wprowadziły one nowe regulacje prawne dotyczące m.in. rolnictwa, które przez niemal 40 lat podzielone było na sferę prywatną i państwową. Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR) były reprezentantem wprowadzonego ustroju socjalistycznego w aspekcie gospodarowania terenami wiejskim. W wyniku zmian dokonanych po 1989 roku a także przyczyn obiektywnych (jak np. złej lokalizacji w stosunku do bazy surowcowej) i subiektywnych (związanych ze złym lub biernym zarządzaniem) uległy one likwidacji. Głównym celem artykułu jest ukazanie przemian w zagospodarowaniu obszarów rolnictwa państwowego w województwie łódzkim opierając się na studium przypadku. Artykuł obrazuje ponadto, rozmieszczenie i specjalizację PGRów, tym samym stanowi pierwszą, całościową identyfikację tych jednostek w badanym województwie. Metody badawcze, które użyto w pracy pozwoliły na dogłębne spojrzenie na poruszany problem. W znaczącej części analiza oparta jest o inwentaryzację terenową oraz wywiady swobodne prowadzone na wybranych obszarach. Niezbędnym materiałem badawczym okazały się dokumenty, które pozyskano z archiwum Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR, niegdyś, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, AWRSP). W świetle przeprowadzonych badań wykazano iż niemal 50% zasobu przejętego z terenów popegeerowskich z województwa łódzkiego, zostało trwale rozdysponowane (głównie poprzez sprzedaż). Przemiany, które zidentyfikowano mają bardziej charakter odnowy i adaptacji do funkcji wcześniej istniejących na tych obszarach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Balcerowicz L., Gelb A., 1995, Makropolityka w przechodzeniu do gospodarki rynkowej. Spojrzenie z trzyletniej perspektywy, CASE Fundacja Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Berndt-Kostyrzewska J., 1999, Warunki życia ludności związanej z rolnictwem państwowym – przed likwidacją i po likwidacji PGR, Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa.
Google Scholar

Bryl B., Deryło M., 1998, Gospodarka lokalami mieszkaniowymi AWRSP na terenie województwa wrocławskiego, „Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu”, 338.
Google Scholar

Cholewa R., Ostrowski T., 1976, Państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej, zarys rozwoju organizacyjno-ekonomicznego, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Google Scholar

Dramowicz E., 1986, Przestrzenne zróżnicowanie państwowej gospodarki rolnej w Polsce, „Studia KPZK PAN”, 84, Warszawa.
Google Scholar

Dzun W., 1991, Państwowe Gospodarstwa Rolne w rolnictwie polskim w latach 1944–1990, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, PAN, Warszawa.
Google Scholar

Dzun W., 2004, Gospodarstwa rolne w procesie transformacji systemowej (1990–2002), „Wieś i Rolnictwo”, 1: 43–64, PAN, Warszawa.
Google Scholar

Gawłowski K., 1985, Państwowe gospodarstwa rolne w Polsce Ludowej – etapy rozwoju, Akademia Nauk Społecznych, Warszawa.
Google Scholar

Gawłowski K., 1998, Państwowe gospodarstwa rolne w warunkach reformy gospodarczej (lata 1981–1986), Akademia Nauk Społecznych, Warszawa.
Google Scholar

Głębocki B., 1998, Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Google Scholar

Kaczmarek U., 1999, Społeczne skutki restrukturyzacji PGR w województwie szczecińskim, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Google Scholar

Kiełczewska-Zaleska M., 1977, Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Kijowska J., Kijowski A., Rączkowski W., 2011, Krajobraz i polityka – wybrane aspekty wpływu decyzji politycznych na zmiany krajobrazu w Polsce, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG”, 15: 103–115.
Google Scholar

Koral J., 2013, Uwarunkowania bezrobocia popegeerowskiego na Warmii i Mazurach, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, 8: 32–40.
Google Scholar

Łopatka A., 1971, Kierownicza rola PZPR wobec państwa. Organizacja społeczeństwa socjalistycznego w Polsce, Warszawa.
Google Scholar

Niedzielski E., 2017, Powstanie, funkcjonowanie i likwidacja państwowych gospodarstw rolnych, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu”, 19: 126–130.
Google Scholar

Nowak D., 2013, Warunki utrzymania bydła w świetle obowiązujących przepisów, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Poznaniu, Poznań.
Google Scholar

Psyk-Piotrowska E., 1996, Postawy pracowników byłych PGR i dzierżawców wobec przemian w rolnictwie, „Wieś i Rolnictwo”, 2: 39–56.
Google Scholar

Psyk-Piotrowska E., 1998, Bezrobocie i pauperyzacja środowisk dawnych PGR w Polsce, „Wieś i Rolnictwo”, 3: 132–143.
Google Scholar

Psyk-Piotrowska E., 2004, Społeczne konsekwencje przekształceń własnościowych w rolnictwie państwowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Rudnicki R., 2001, Zmiany układu przestrzennego struktury agrarnej Polski Północnej w latach 1988–1998 (uwarunkowania, dynamika, kierunki), Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
Google Scholar

Rzeszotarska-Pałka M., 2016, Waloryzacja krajobrazu wsi popegeerowskich z terenu Pomorza Zachodniego, „Przestrzeń i Forma”, 26: 283–292.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21005/pif.2016.26.D-10

Spychalski G., 1999, Przekształcenia rolnictwa państwowego w okresie transformacji systemowej (1990–1998), Akademia Rolnicza w Szczecinie, Szczecin.
Google Scholar

Suliborski A., Kulawiak A., 2017, Transformacja Państwowych Gospodarstw Rolnych Sarnów i Bełdów w województwie łódzkim w prywatne przedsiębiorstwa. Konsekwencje społeczne, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 29: 5–27.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.29.01

Szuman A., 1999, Przeobrażenia struktury społeczno-zawodowej ludności Polski w XX wieku, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 61 (3–4): 187–202.
Google Scholar

Zapotoczna M., 2005, Organizacja i zarządzanie zasobami mieszkaniowymi byłych PGR-ów, „Wieś i Rolnictwo”, 1.
Google Scholar

Zgliński W., 1997, Przekształcenia państwowego rolnictwa w Polsce – skutki społeczne, ekonomiczne i przestrzenne, „Zeszyty KPZK PAN”, 48.
Google Scholar

Zgliński W., 2003, Wpływ transformacji Państwowych Gospodarstw Rolnych na przemiany rolnictwa i obszarów wiejskich, [w:] Górz B., Guzik Cz. (red.), Współczesne przeobrażenia i przyszłość polskiej wsi, „Studia Obszarów Wiejskich”, 4: 39–55, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, PTG, Warszawa.
Google Scholar

Materiały pozyskane z Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – Oddział Terenowy w Łodzi.
Google Scholar