Wielokulturowość wsi w wymiarze lokalnym na przykładzie gminy Dobroń

Tomasz Figlus; Katarzyna Staniek

doi:10.18778/1733-3180.20.08

Autor

Tomasz Figlus Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej, Historycznej i Studiów Regionalnych
Katarzyna Staniek

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.20.08

Słowa kluczowe:

wielokulturowość, geografia historyczna osadnictwa, ruralistyka, dziedzictwo kulturowe, morfogeneza wsi

Abstrakt

Artykuł przedstawia wyniki badań dotyczących zagadnienia wielokulturowości wsi w aspekcie kształtowania historycznych układów przestrzennych oraz wybranych obiektów materialnego dziedzictwa na przykładzie gminy Dobroń. W opracowaniu skoncentrowano uwagę na dokonaniu analizy genetyczno-osadniczej i rekonstrukcji morfologicznej wybranych wsi, związanych głównie z kolonizacją olęderską i fryderycjańską w XVIII i XIX wieku. W artykule omówiono także dzieje i współczesny stan zachowania obiektów, powiązanych z konkretnymi grupami narodowymi oraz religijnymi, które pozostawiły wyraźny ślad w krajobrazie kulturowym na badanym obszarze.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Alfavitnyj spisok nasielennych mest Pietrokovskoj Gubernii, sostavliennyj w 1899–1900 godach, Petrokov 1900.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Zbiór kartograficzny, Plan dóbr pabianickich kapituły krakowskiej z 1840 roku, sygn. 276-9; Plan wsi Markówka z połowy XIX wieku, sygn. 232-3.
Google Scholar

Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej na Wawelu, Lustracja dóbr pabianickich kapituły krakowskiej z 1689 roku.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi, Lustracja dóbr pabianickich kapituły krakowskiej z 1737 roku wraz z suplementum z 1743 roku.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi, Zbiór kartograficzny, Plan wsi Wymysłów Francuski z 1868 roku, sygn. 1611.
Google Scholar

Karte des Westlichen Rußlands, 1915, 1:100 000, ark. D35 [Łask], Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, sygn. D.20853.
Google Scholar

Karte von Südpreußen, D. Gilly, Cron, Langner, 1793–1796, 1:50 000, ark. 65 [Tuszyn], Preussischer Kulturbesitz – Staatsbibliothek zu Berlin, sygn. Kart N 14431, fotokopia w IH PAN.
Google Scholar

Księga wizyt dóbr Pabianice należących do uposażenia kapituły krakowskiej 1496–1540, wyd. Ulanowski B., 1921, Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 12, Kraków.
Google Scholar

Narodowy Instytut Dziedzictwa, Oddział w Łodzi, Archeologiczne Zdjęcie Polski (AZP), ark. 69/49, 70/49, 69/50, 70/50.
Google Scholar

Narodowy Instytut Dziedzictwa, Oddział w Łodzi, Karty Gminnej Ewidencji Zabytków (GEZ), nr 137/1820, 138/1820, 139/1820, 209/1820, 212/1820, 213/1820.
Google Scholar

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 roku i innych źródeł urzędowych, t. 2, Województwo łódzkie, GUS, Warszawa 1925.
Google Scholar

Topograficzeskaja Karta Carstwa Polskiego, 1839–[1843], 1:126 000, Kol. II, Sek. V [Sieradz], Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, sygn. C 542.
Google Scholar

Adamek R., Nowak T., 2000, Zarys dziejów Dobronia i okolicznych miejscowości do 1939 roku (wchodzących w skład obecnej gminy Dobroń), Łask–Dobroń.
Google Scholar

Baruch M., 1930, Pabianice, Rzgów i wsie okoliczne. Studia i szkice historyczne z dziejów dawnej włości kapituły krakowskiej w Sieradzkiem i Łęczyckiem, Pabianice.
Google Scholar

Bijak B., 2008, Wiejskie cmentarze ewangelickie w krajobrazie kulturowym województwa łódzkiego, „Zeszyty Wiejskie”, 13: 233–241.
Google Scholar

Burszta J., 1958, Od osady słowiańskiej do wsi współczesnej. O tworzeniu się krajobrazu osadniczego ziem polskich i rozplanowań wsi, Wrocław.
Google Scholar

Czerny A. (red.), 2015, Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych, Lublin.
Google Scholar

Dobrowolska M., 1953, Przedmiot i metodyka geografii historycznej, „Przegląd Geograficzny”, 25 (1): 57–71.
Google Scholar

Figlus T., 2012, Wybrane aspekty zastosowania wielkoskalowych źródeł kartograficznych w badaniach morfogenetycznych wsi, [w:] Konopska B. i in. (red.), Dawne mapy jako źródła historyczne, Biblioteka Polskiego Przeglądu Kartograficznego, 3, Warszawa: 91–103.
Google Scholar

Figlus T., 2013, Morfogeneza wsi na obszarze Polski Środkowej, rozprawa doktorska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor: M. Kulesza, Łódź.
Google Scholar

Figlus T., 2014, Wsie olęderskie w Polsce Środkowej. Uwagi na temat zróżnicowania morfogenetycznego na tle rozwoju osadnictwa, „Rocznik Łódzki”, 62: 143–159.
Google Scholar

Fijałek J., 1952, Pabianice i włość pabianicka w drugiej połowie XVII i XVIII wieku, Łódź.
Google Scholar

Golachowski S., Kostrubiec B., Zagożdżon A., 1974, Metody badań geograficzno-osadniczych, Warszawa.
Google Scholar

Goldberg J., 1957, Osadnictwo olęderskie w dawnym województwie łęczyckim i sieradzkim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego”, Seria I, Nauki Humanistyczno-Społeczne, 5: 67–110.
Google Scholar

Heike O., 1979, 150 Jahre Schwabensiedlungen in Polen 1795–1945, Leverkusen.
Google Scholar

Kossmann E.O., 1942, Die Anfänge des Deutschtums im Litzmannstädter Raum, Hauländer und Schwabensiedlung im östlichen Wartheland, Leipzig.
Google Scholar

Koter M., 1980, Rozwój przestrzenny i zabudowa miasta, [w:] Rosin R. (red.), Łódź. Dzieje miasta, Łódź: 148–191.
Google Scholar

Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., 2005, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź.
Google Scholar

Kulesza M., 2010, To co po nich pozostało, czyli ślady materialnego dziedzictwa wspólnot wyznaniowych we współczesnym krajobrazie kulturowym Łodzi, [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź: 241–326.
Google Scholar

Myga-Piątek U., 2005, Historia, metody i źródła badań krajobrazu kulturowego, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 17: 71–77.
Google Scholar

Persowski F., 1964, Uwagi o metodach i zakresie badań osadniczych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 12 (2): 221–234.
Google Scholar

Piaścik F., 1976, Regionalna architektura budynków wiejskich, Warszawa.
Google Scholar

Schiewe M., 2000, Die südpreußischen Kolonien 1802–1806, „Altpreußische Geschlechterkunde”, Band 30: 293–360.
Google Scholar

Staniek K., 2015, Rozwój i formy osadnictwa wiejskiego oraz dziedzictwo kulturowe gminy Dobroń, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor: T. Figlus, Łódź.
Google Scholar

Stępniewski M., Szambelan Z., 2009, Rozwój terytorialny Łodzi w świetle dokumentów i źródeł kartograficznych, „Rocznik Łódzki”, 56: 37–50.
Google Scholar

Szałygin J., 2008, Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego na ziemi łęczyckiej, Warszawa.
Google Scholar

Szmytkie R., 2014, Metody analizy morfologii i fizjonomii jednostek osadniczych, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, 35, Wrocław.
Google Scholar

Szulc H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, „Prace Geograficzne”, 163, Wrocław.
Google Scholar

Tkocz J., 1998, Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, „Prace Naukowe UŚ”, 1734, Katowice.
Google Scholar

Wąsicki J., 1957, Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe (1793–1806), Wrocław.
Google Scholar

Woźniak K., 1992, Wiejskie zaplecze Pabianic w I połowie XX wieku, „Pabianiciana”, 1: 67–73.
Google Scholar

Woźniak K.P., 2013, Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-960-5

Wójcik M., 2013, Przemiany społeczno-przestrzenne osiedli wiejskich. Studium przypadku Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-047-3

Zabłocka-Kos A., 2012, Słownik terminów architektonicznych i urbanistycznych, Wrocław.
Google Scholar

Zajączkowski S., 1961, Opole chropskie. Przyczynek do genezy dawnych dóbr pabianickich kapituły krakowskiej, „Rocznik Łódzki”, 5: 131–154.
Google Scholar

Zajączkowski S.M., 1995, Lokacje wsi na prawie niemieckim w dobrach pabianickich kapituły krakowskiej, „Pabianiciana”, 3: 27–43.
Google Scholar

Zgórniak M., 1987, Studia i szkice z dziejów I wojny światowej, Kraków.
Google Scholar

Ziarnik J., 1992, Cmentarz w Wymysłowie, „Na sieradzkich szlakach”, 4.
Google Scholar

Zimmermann K., 1915, Fryderyk Wielki i jego kolonizacja na ziemiach polskich, t. 1–2, Poznań.
Google Scholar