Kulturowe źródła Europy

Abstrakt

Pytanie o tożsamość Europy jest interesujące z powodów naukowych, jest też politycznie naglące w obecnym momencie rozszerzania się Unii Europejskiej. Jak postaram się pokazać, korzystając z analiz m.in. E. Husserl’a, J. Patočk’i, E. Morin’a, H.G. Gadamer’a, G. Reale’go i R. Buttiglione’go, Europa, to pojęcie kulturowo-duchowe, i jako taka, ma określone kulturowe korzenie, które współdecydują o jej tożsamości. Europa to nie tylko wspólnota ekonomicznych interesów, ale przede wszystkim tradycja odkryć związanych z podstawowymi prawami człowieka i ich wcielaniem w życie społeczeństwa, jak pisał Platon: „nie z pieniędzy dzielność [¢ret¾] rośnie, ale z dzielności [¢ret¾] pieniądze i wszelkie inne dobra ludzkie, i prywatne i publiczne.”

W pracy analizuję 3 główne źródła tak pojętej Europy: Europa (1) rodzi się w starożytnej Grecji, i jej narodziny związane są z powstaniem nowej racjonalności, racjonalności czysto teoretycznej, a także z precyzowaniem pojęcia wolności i prawdy. Ta nowa czysto teoretyczna postawa, nowa forma mentis dała fundament (2) rewolucji naukowo-technicznej, która miała miejsce w czasach nowożytnych. Odkrycia Greków zyskują bardzo swoistą interpretację w (3) Chrześcijaństwie, które odegrało ważną rolę w kształtowaniu się pojęcia równości ludzi i ich wartości (godności).

Oczywiście można było by tu wymienić inne źródła kulturowe, choćby takie jak tradycja i kultura starożytnego Rzymu, czy też filozofia Oświecenia. W mojej pracy koncentruje się na trzech wyżej wymienionych źródłach Europy, gdyż – jak postaram się pokazać – one są warunkami koniecznymi tożsamości kultury Europejskiej, bez nich Europa nie byłaby tym czym jest obecnie.