Praktykowanie przestrzeni przez osoby w kryzysie bezdomności – przykład Warszawy

Marta Czapnik-Jurak

doi:10.18778/1733-8069.21.4.05

Autor

Marta Czapnik-Jurak Uniwersytet Warszawski https://orcid.org/0009-0002-7551-6100

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.4.05

Słowa kluczowe:

bezdomność, bezdachowość, bezmieszkaniowość, przestrzeń społeczna

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie różnych sposobów praktykowania przestrzeni przez osoby dotknięte kryzysem bezdomności. Zaprezentowano w nim wyniki kilkuletnich badań jakościowych realizowanych na terenie Warszawy i okolic, wzbogacone o obserwacje oraz analizę literatury przedmiotu. W pracy omówiono podobieństwa i różnice w codziennym funkcjonowaniu badanych korzystających z pomocy niskoprogowej (np. jadłodajnie) oraz tych przebywających w placówkach wsparcia (np. schroniskach). Przeanalizowano to pod kątem różnych wymiarów udomawiania przez nich przestrzeni publicznej i semi-publicznej, przemieszczania się oraz budowania sprawczości. Poruszana w pracy problematyka uruchamia konteksty z pogranicza socjologii, geografii społecznej i antropologii.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Marta Czapnik-Jurak - Uniwersytet Warszawski

Socjolożka zatrudniona jako adiunkt w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania badawcze obejmują bezdomność, sektor obywatelski oraz pracę socjalną. Od lat łączy działalność naukową z pracą na rzecz grup defaworyzowanych w organizacjach pozarządowych.

Bibliografia

Bakan David (1966), The duality of human existence, Chicago: Rand McNally.
Google Scholar

Cybulska Daria (2013), Wykorzystanie metody obserwacji w naukach społecznych, „Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Obrony Narodowej”, nr 2(6), s. 20–31.
Google Scholar

Dobrzeniecki-Łukasiewicz Roland (2018), Domy bezdomne. Adaptacja wybranych przestrzeni przez osoby bezdomne, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, vol. 19(4), s. 53–77.
Google Scholar

Flick Uwe (2010), Projektowanie badania jakościowego, przełożył Paweł Tomanek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Foucault Michel (2005), Inne przestrzenie, przełożyła Agnieszka Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 117–225.
Google Scholar

Foucault Michel (2021), Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przełożył Tomasz Komendant, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Goffman Erving (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Gontarek Lena (2019), Jest bezdomny od ponad 20 lat i pisze pracę doktorską. „Wydawało mi się, że coś takiego nigdy mnie nie spotka”, https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,24988253,jest-bezdomny-od-ponad-20-lat-i-pisze-prace-doktorska-wydawalo.html (dostęp: 14.07.2019).
Google Scholar

Horsell Christopher (2009), Foucault, social policy and homelessness, https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=4e2970217d86c555be43c4aa2d8fdfd96c7a6fd5 (dostęp: 22.05.2025)
Google Scholar

Ilecki Paweł (2020), Bezdomność uliczna – po drugiej stronie lustra, „Praca Socjalna”, t. 1(35), s. 35–47, http://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1173
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1173

Kuźma Inga B. (2015), Domy bezdomnych. Badania sytuacji kryzysowych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-800-4

Kuźma Inga B. (2017), Niejawna przemoc: odrzucenie ludzi „z marginesu”, „Barbarzyńca. Pismo Antropologiczne”, nr 1(22), s. 98–115.
Google Scholar

Kvale Steinar (2010), Prowadzenie wywiadów, przełożyła Agata Dziuban, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Martini Natalia (2021), Mooring in the Homeless City. A Practice Theoretical Account of Homeless Urban Dwelling and Emplacement, „Qualitative Sociology Review”, vol. XVII, no. 3, s. 56–75, https://doi.org/10.18778/1733-8077.17.3.03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8077.17.3.03

Nóżka Marcjanna (2016), Społeczne zamykanie (się) przestrzeni: o wykluczeniu, waloryzacji miejsca zamieszkania i jego mentalnej reprezentacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Nóżka Marcjanna (2020), Dom przemyślany na nowo. Przestrzeń domowa z perspektywy opinii i praktyk osób bezdomnych, „Praca Socjalna”, t. 1(35), s. 117–134, http://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1181
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1181

Ostrowicka Helena (2010), Horyzont oczekiwań – z recepcji myśli Michela Foucaulta w badaniach pedagogicznych, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3(51), s. 7–23.
Google Scholar

Soja Edward W. (1989), Postmodern Geographies: The Reassertion of Space in Critical Social Theory, London: Verso.
Google Scholar

Stark Louisa R. (1994), The Shelter as ‘Total Institution’: An Organizational Barrier to Remedying Homelessness, „American Behavioral Scientist”, vol. 37, s. 553–562.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0002764294037004008

Warszawa (b.r.), Pomoc doraźna (Wsparcie niskoprogowe), https://wsparcie.um.warszawa.pl/pomoc-niskoprogowa (dostęp: 15.10.2025).
Google Scholar

Wojciszke Bogdan, Szlendak Monika (2010), Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej, „Psychologia Społeczna”, t. 5, nr 1(13), s. 57–70.
Google Scholar

Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie (2018), WTP pomoże w walce z bezdomnością, https://www.ztm.waw.pl/informacje-prasowe/2018/10/19/wtp-pomoze-w-walce-z-bezdomnoscia/ (dostęp: 1.08.2025).
Google Scholar