Istnieje nowsza wersja tego artykułu opublikowanego 2024-11-30. Przeczytaj wersję najnowszą.

Modelowanie tematyczne w socjologii na przykładzie dobrobytu społecznego: wyzwania metodologiczne i komponent ludzki

Autor

Piotr Cichocki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0002-6501-9082
Mariusz Baranowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0001-6755-9368

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.20.4.05

Słowa kluczowe:

modelowanie tematyczne, metodologia socjologii, dobrobyt społeczny,, uczenie maszynowe, przetwarzanie języka naturalnego

Abstrakt

Biorąc pod uwagę dynamicznie rozwijające się obszary nauk społecznych uwarunkowanych technologiami sieciowymi oraz humanistyki cyfrowej (ang. Digital Humanities), warto przeanalizować adekwatność socjologicznych metodologii analizy danych w tych nowych warunkach. Dostępność dużych zbiorów zdigitalizowanych danych stanowi nie tylko wyzwanie dla „klasycznych” metod analizy, które opracowane zostały w innych warunkach i do innych celów. Jeszcze ważniejsza kwestia dotyczy tego, czy podział na metody ilościowe i jakościowe, między którymi istnieje wyraźna linia demarkacyjna, ma sens w obliczu Big Data. W niniejszym artykule, na podstawie modelowania tematycznego (ang. topic modeling), opartego na LDA (ang. Latent Dirichlet Allocation), autorzy stawiają tezę, że ilościowe metody (probabilistyczne modele statystyczne) nie stanowią uzupełnienia lub punktu wyjścia do analiz jakościowych (standardowe podejście), lecz ich integralną część. Teza ta zostanie zilustrowana przykładem wyznaczenia tematów w obrębie zbioru 17 278 artykułów na temat dobrobytu społecznego, opublikowanych w czasopismach indeksowanych w bazie Web of Science w latach 1992–2020. To empiryczne studium przypadku posłuży także do sformułowania uwag metateoretycznych na temat „kohezji” metod ilościowych i jakościowych w perspektywie uczenia maszynowego (ang. machine learning) i przetwarzania języka naturalnego (ang. natural language processing – NLP).

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Piotr Cichocki - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Doktor, socjolog, pracownik badawczo-dydaktyczny zatrudniony na Wydziale Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowania badawcze: monitorowanie postaw społecznych i politycznych w badaniach międzykrajowych, maszynowa analiza tekstu oraz metodologia badań sondażowych.

Mariusz Baranowski - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Doktor, socjolog, pracownik badawczo-dydaktyczny zatrudniony na Wydziale Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowania badawcze: socjologia ekonomiczna, socjologia polityki oraz zagadnienia związane z dobrobytem społecznym i transformacją energetyczną.

Bibliografia

Adler Matthew D. (2019), Measuring Social Welfare: An Introduction, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780190643027.001.0001

Akhmedov Farkhod, Abdusalomov Akmalbek, Makhmudov Fazliddin, Cho Young I. (2021), LDA-Based Topic Modeling Sentiment Analysis Using Topic/Document/Sentence (TDS) Model, „Applied Sciences”, vol. 11(23), 11091, https://doi.org/10.3390/app112311091
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/app112311091

Altbach Philip G., Wit Hans de (2018), Too much academic research is being published, „University World News”, 7 September, https://www.universityworldnews.com/post.php?story=20180905095203579 [dostęp: 24.09.2024].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.6017/ihe.2019.96.10767

Ananiadou Sophia, Rea Brian, Okazaki Naoaki, Procter Rob, Thomas James (2009), Supporting Systematic Reviews Using Text Mining, „Social Science Computer Review”, vol. 27(4), s. 509–523, https://doi.org/10.1177/0894439309332293
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0894439309332293

Asmussen Claus Boye, Møller Charles (2019), Smart literature review: a practical topic modelling approach to exploratory literature review, „Journal of Big Data”, vol. 6(93), s. 1–18, https://doi.org/10.1186/s40537-019-0255-7
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/s40537-019-0255-7

Baranowski Mariusz (2022), Epistemological aspect of topic modelling in the social sciences: Latent Dirichlet Allocation, „Przegląd Krytyczny”, vol. 4(1), s. 7–16, https://doi.org/10.14746/pk.2022.4.1.1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pk.2022.4.1.1

Baranowski Mariusz, Cichocki Piotr (2021), Good and bad sociology: does topic modelling make a difference?, „Society Register”, vol. 5(4), s. 7–22, https://doi.org/10.14746/sr.2021.5.4.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2021.5.4.01

Baranowski Mariusz, Cichocki Piotr, McKinley Jim (2023), Social welfare in the light of topic modelling, „Sociology Compass”, vol. 17(8), e13086, https://doi.org/10.1111/soc4.13086
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/soc4.13086

Battista Daniele (2024), Political communication in the age of artificial intelligence: an overview of deepfakes and their implications, „Society Register”, vol. 8(2), s. 7–24, https://doi.org/10.14746/sr.2024.8.2.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2024.8.2.01

Blei David M., Ng Andrew Y., Jordan Michael I. (2003), Latent Dirichlet Allocation, „Journal of Machine Learning Research”, vol. 3, s. 993–1022.
Google Scholar

Carlsen Hjalmar, Ralund Snore (2022), Computational grounded theory revisited: From computer-led to computer-assisted text analysis, „Big Data & Society”, vol. 9(1), https://doi.org/10.1177/20539517221080146
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/20539517221080146

Cartwright Dorwin P. (1965), Zastosowania analizy treści, [w:] Stefan Nowak (red.), Metody badań socjologicznych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 149–161.
Google Scholar

Ciziceno Marco (2024), Who will take care of them? A reflection on Southern European welfare regimes, „Society Register”, vol. 8(1), s. 27–42, https://doi.org/10.14746/sr.2024.8.1.02
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2024.8.1.02

DiMaggio Paul, Nag Manish, Blei David (2013), Exploiting affinities between topic modeling and the sociological perspective on culture: Application to newspaper coverage of US government arts funding, „Poetics”, vol. 41(6), s. 570–606, https://doi.org/10.1016/j.poetic.2013.08.004
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.poetic.2013.08.004

Duan Jingyuan, Tian Ling, Mao Jianqiao, Li Jiaxin (2022), Optimal social welfare: A many-to-many data transaction mechanism based on double auctions, „Digital Communications and Networks”, vol. 9(5), s. 1230–1241, https://doi.org/10.1016/j.dcan.2022.04.020
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.dcan.2022.04.020

Evans James A., Aceves Pedro (2016), Machine Translation: Mining Text for Social Theory, „Annual Review of Sociology”, vol. 42, s. 21–50, https://doi.org/10.1146/annurev-soc-081715-074206
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-soc-081715-074206

Forder Anthony, Caslin Terry, Ponton Geoffrey, Walklate Sandra (2019), Theories of welfare, London: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780429466908

Hirschberg Julia, Manning Christopher D. (2015), Advances in natural language processing, „Science”, vol. 349(6245), s. 261–266, https://doi.org/10.1126/science.aaa8685
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1126/science.aaa8685

Isoaho Karoliina, Gritsenko Daria, Mäkelä Eetu (2021), Topic Modeling and Text Analysis for Qualitative Policy Research, „Policy Studies Journal”, vol. 49, s. 300–324, https://doi.org/10.1111/psj.12343
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/psj.12343

Jabkowski Piotr, Cichocki Piotr, Kołczyńska Marta (2023), Multi-Project Assessments of Sample Quality in Cross-National Surveys: The Role of Weights in Applying External and Internal Measures of Sample Bias, „Journal of Survey Statistics and Methodology”, vol. 11(2), s. 316–339, https://doi.org/10.1093/jssam/smab027
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/jssam/smab027

Jacobs Thomas, Tschötschel Robin (2019), Topic models meet discourse analysis: a quantitative tool for a qualitative approach, „International Journal of Social Research Methodology”, vol. 22(5), s. 469–485, https://doi.org/10.1080/13645579.2019.1576317
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13645579.2019.1576317

Jakubowska Honorata, Cichocki Piotr, Jabkowski Piotr (2023), References to sex and gender differences in the social sciences: analysis of journal publication records (1971–2021), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, vol. 85(4), s. 275–297, https://doi.org/10.14746/rpeis.2023.85.4.14
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2023.85.4.14

Jäger Friedrich, Wiskind Ora (1991), Culture or Society? The Significance of Max Weber’s Thought for Modern Cultural History, „History and Memory”, vol. 3(2), s. 115–140, http://www.jstor.org/stable/25618620
Google Scholar

Koseoglu Suzan, Bozkurt Aras (2018), An exploratory literature review on open educational practices, „Distance Education”, vol. 39(4), s. 441–461, https://doi.org/10.1080/01587919.2018.1520042
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/01587919.2018.1520042

Lasswell Harold D. (1927), The Theory of Political Propaganda, „The American Political Science Review”, vol. 21(3), s. 627–631, https://doi.org/10.2307/1945515
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1945515

Lewis Seth C., Zamith Rodrigo, Hermida Alfred (2013), Content Analysis in an Era of Big Data: A Hybrid Approach to Computational and Manual Methods, „Journal of Broadcasting & Electronic Media”, vol. 57(1), s. 34–52, https://doi.org/10.1080/08838151.2012.761702
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/08838151.2012.761702

Linares Julio, Cabaña Gabriela (2022), Towards an ecology of care: basic income after the nation-state, „Society Register”, vol. 6(3), s. 29–56, https://doi.org/10.14746/sr.2022.6.3.03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2022.6.3.03

Mayntz Renate, Holm Kurt, Hübner Peter (1976), Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Midgley James (1997), Social Welfare in Global Context, London: Sage Publications.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781483327945

Mohr John W., Bogdanov Petko (2013), Introduction – Topic models: What they are and why they matter, „Poetics”, vol. 41(6), s. 545–569, https://doi.org/10.1016/j.poetic.2013.10.001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.poetic.2013.10.001

Naskar Debashis, Mokaddem Sidahmed, Rebollo Miguel, Onaindia Eva (2016), Sentiment analysis in social networks through topic modeling, [w:] Nicoletta Calzolari, Khalid Choukri, Thierry Declerck, Sara Goggi, Marko Grobelnik, Bente Maegaard, Joseph Mariani, Helene Mazo, Asuncion Moreno, Jan Odijk, Stelios Piperidis (eds.), Proceedings of the Tenth International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC’16), Portorož: European Language Resources Association, s. 46–53.
Google Scholar

Nelson Laura (2020), Computational Grounded Theory: A Methodological Framework, „Sociological Methods & Research”, vol. 49(1), s. 3–42, https://doi.org/10.1177/0049124117729703
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0049124117729703

Nesterova Iana (2023), Responsibilities towards places in a degrowth society: How firms can become more responsible via embracing deep ecology, „Society Register”, vol. 7(1), s. 53–74, https://doi.org/10.14746/sr.2023.7.1.03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/sr.2023.7.1.03

Pääkkönen Juho, Ylikoski Petri (2021), Humanistic interpretation and machine learning, „Synthese”, vol. 199, s. 1461–1497, https://doi.org/10.1007/s11229-020-02806-w
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11229-020-02806-w

Praag Bernard M.S. van (1989), The Relativity of the Welfare Concept, „World Institute for Development Research of the United Nations University, Working Paper”, no. 69, s. 1–43.
Google Scholar

R Core Team (2022), _R: A Language and Environment for Statistical Computing_, „R Foundation for Statistical Computing”, Vienna, https://www.R-project.org/ [dostęp: 24.09.2024].
Google Scholar

Roberts Margaret E., Stewart Brandon M., Tingley Dustin (2019), stm: An R Package for Structural Topic Models, „Journal of Statistical Software”, vol. 91(2), s. 1–40, https://doi.org/10.18637/jss.v091.i02
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18637/jss.v091.i02

Silge Julia, Robinson David (2017), Text Mining with R: A Tidy Approach, Sebastopol: O’Reilly.
Google Scholar

Snyder Hannah (2019), Literature review as a research methodology: An overview and guidelines, „Journal of Business Research”, vol. 104, s. 333–339, https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.07.039
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.07.039

Syed Shaheen, Spruit Marco (2018), Selecting Priors for Latent Dirichlet Allocation, [w:] IEEE 12th International Conference on Semantic Computing (ICSC), Laguna Hills: IEEE s. 194–202, https://doi.org/10.1109/ICSC.2018.00035
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1109/ICSC.2018.00035

Thangaraj Muthuraman, Sivakami Muthusamy (2018), Text Classification Techniques: A Literature Review, „Interdisciplinary Journal of Information, Knowledge, and Management”, vol. 13, s. 117–135, https://doi.org/10.28945/4066
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.28945/4066

Timms Noel (1980), Social welfare: Why and how?, London: Routledge.
Google Scholar

Titmuss Richard M. (1967), The Welfare Complex in a Changing Society, „The Milbank Memorial Fund Quarterly”, vol. 45(1), s. 9–23, https://doi.org/10.2307/3349045
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/3349045

Pobrania

Opublikowane

2024-11-30

Wersje

2025-01-10 - (2)
2024-11-30 - (1)

Jak cytować

Cichocki, P., & Baranowski, M. (2024). Modelowanie tematyczne w socjologii na przykładzie dobrobytu społecznego: wyzwania metodologiczne i komponent ludzki. Przegląd Socjologii Jakościowej, 20(4), 98–117. https://doi.org/10.18778/1733-8069.20.4.05