„Piękne kobiety pięknie tańczą” czy „uprzedmiotowienie i upokorzenie”? Analiza dyskursu o „cheerleadingu” w kontekście mistrzostw Europy w piłce ręcznej mężczyzn w 2016 roku

Natalia Organista; Zuzanna Mazur

doi:10.18778/1733-8069.12.4.07

Autor

Natalia Organista Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Zakład Filozofii i Socjologii, ul. Marymoncka 34F, 00-968 Warszawa
Zuzanna Mazur Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Zakład Filozofii i Socjologii, ul. Marymoncka 34F, 00-968 Warszawa

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.4.07

Słowa kluczowe:

krytyczna analiza dyskursu, cheerleading, sport, dyskurs feministyczny, prasa

Abstrakt

W artykule przedstawiono wyniki krytycznej analizy dyskursu przekazów medialnych dotyczących wypowiedzi szwedzkiego piłkarza ręcznego Tobiasa Karlsona na temat cheerleadingu jako aktywności uprzedmiatawiającej kobiety. Dominującym dyskursem w przekazach medialnych był dyskurs patriarchalny. W analizowanych materiałach podkreślano urodę ćwiczących zarówno w warstwie językowej tekstu, jak i za pomocą dołączanych materiałów wizualnych. Jedynie trzy artykuły przedstawiły problemy związane z oceną cheerleadingu. W artykule opisano również dyskusję na temat statusu cheerleadingu oraz przedstawień wizerunków cheerleaderek w perspektywie założeń feminizmu drugiej i trzeciej fali.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Natalia Organista - Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Zakład Filozofii i Socjologii, ul. Marymoncka 34F, 00-968 Warszawa

Natalia Organista, dr nauk o kulturze fizycznej, adiunkt w Zakładzie Filozofii i Socjologii AWF w Warszawie. Zainteresowania badawcze: nierówności płciowe w sporcie oraz mediach, a także konstruowanie płciowości i seksualności w sporcie.

Zuzanna Mazur - Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Zakład Filozofii i Socjologii, ul. Marymoncka 34F, 00-968 Warszawa

Zuzanna Mazur, doktorantka w Zakładzie Filozofii i Socjologii Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Zainteresowania badawcze: media a sport w perspektywie feministycznej.

Bibliografia

Adams Natalie, Bettis Pamela (2003a) Cheerleader! An American Icon. New York: Palgrave Macmillan.
Google Scholar

Adams Natalie, Bettis Pamela (2003b) Commanding the Room in Short Skirts. Cheering as the Embodiment of Ideal Girlhood. „Gender & Society”, vol. 17, no. 1, s. 73‒91.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891243202238979

American Academy of Pediatrics (2012) Cheerleading Injuries: Epidemiology and Recommendations for Prevention [dostęp 16 lutego 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/early/2012/10/15/peds.2012-2480.full.pdf#page=4&zoom=auto,0,455
Google Scholar

Bagnualo Angela (2012) Cheerleading Injuries: A Narrative Review of the Literature. „Journal of the Canadian Chiropractic Association”, vol. 56, no. 4, s. 292‒299.
Google Scholar

Bator Joanna (2002) Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza. Filozoficzne dylematy feministek „drugiej fali”. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.
Google Scholar

Bemiller Michelle (2005) Men Who Cheer. „Sociological Focus”, vol. 38, no. 3, s. 205–222.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00380237.2005.10571266

Berg Leah (2002) The Sport Hero Meets Mediated Celebrityhood [w:] Lawrence Wenner, ed., MediaSport. London, New York: Routledge, s. 134–153.
Google Scholar

Bettis Pamela, Adams Natalie (2006) Short Skirts and Breast Juts: Cheerleading, Eroticism and Schools. „Sex Education”, vol. 6, no. 2, s. 121–133.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14681810600578800

Bissell Kimberly, Duke Andrea (2007) Bump, Set, Spike: An Analysis of Commentary and Camera Angles of Women’s Beach Volleyball During the 2004 Summer Olympics. „Journal of Promotion Management”, vol. 13, no. 1–2, s. 35–53.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1300/J057v13n01_04

Bonesteel Matt (2014) Is cheerleading a sport? The American Medical Association thinks so [dostęp 16 lutego 2016 r.]. Dostępny w Internecie https://www.washingtonpost.com/news/early-lead/wp/2014/06/10/is-cheerleading-a-sport-the-american-medical-association-thinks-so/
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2004) Męska dominacja. Przełożyła Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Boyle Raymond, Haynes Richard (2009) Power Play Sport, the Media and Popular Culture. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9780748635948

Brooks Christine (2001) Using Sex Appeal as a Sport Promotion Strategy. „Women in Sport and Physical Activity Journal”, vol. 10, no. 1, p. 1–16.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/wspaj.10.1.1

Butler Judith (1998) Athletic Genders: Hyperbolic Instance and/or the Overcoming of Sexual Binarism. „Stanford Humanities Review”, vol. 6, no. 2, s. 103–111.
Google Scholar

Cheerleaderki na ME w piłce ręcznej potrafią zwrócić na siebie uwagę... (2016) Eurosport.onet.pl, 19 stycznia 2016 r. [dostęp 19 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://eurosport.onet.pl/pilka-reczna/mistrzostwa-europy-pilkarzy-recznych-2016/cheerleaderki-na-me-w-pilce-recznej-potrafia-zwrocic-na-siebieuwage/zklmnm
Google Scholar

Cheerleaderki z Gdyni odpowiadają Szwedom: Nie czujemy się uprzedmiotowione! (2016) Trójmiasto.sport.pl, 19 stycznia 2016 r. [dostęp 19 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.trojmiasto.sport.pl/sport-trojmiasto/1,111913,19500596,cheerleaderki-z-gdyni-odpowiadaja-karlssonowi-nie-czujemy-sie.html
Google Scholar

Cheerleaderki protestują: nie czujemy się ani poniżone, ani uprzedmiotowione (2016) Sport.tvp.pl, 21 stycznia 2016 r. [dostęp 21 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sport.tvp.pl/23685807/cheerleaderki-protestuja-nie-czujemy-sie-aniponizone-ani-uprzedmiotowione
Google Scholar

Connell Raewyn (1998) Gender and Power, Society, the Person and Sexual Politics. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar

Connell Raewyn (2001) Masculinities. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar

Connell Raewyn (2013) Socjologia płci. Płeć w ujęciu globalnym. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Cooky Cheryl (2006) Strong Enough to Be a Man, but Made a Women: Discourses on Sport Femininity in Sport Illustrated for Women [w:] Linda K. Fuller, ed., Sport, Rhetoric and Gender. Historical Perspectives and Media Representations. New York: Palgrave Mac- Millan, s. 97–106.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230600751_9

Cooky Cheryl, Messner Michael A., Musto Michela (2015) “It’s Dude Time!”: A Quarter Century of Excluding Women’s Sports in Televised News and Highlights Shows. „Communication & Sport”, vol. 3, s. 261–287.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/2167479515588761

Cooky Cheryl i in. (2010) It’s Not About the Game: Don Imus, Race, Class, Gender and Sexuality in Contemporary Media. „Sociology of Sport Journal”, vol. 27, s. 139–159.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/ssj.27.2.139

Creedon Pamela J. (2002) Women, sport and media institutions: Issues in sports journalism and marketing [w:] Lawrence Wenner, ed., MediaSport. London, New York: Routledge, s. 88–99.
Google Scholar

Daniels Elizabeth, Wartena Heidi (2011) Athlete or Sex Symbol: What Boys Think of Media Representations of Female Athletes. „Sex Roles”, vol. 65, s. 566–579.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11199-011-9959-7

Derra Aleksandra (2013) Kobiety (w) nauce. Problem płci we współczesnej filozofii nauki i praktyce badawczej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Długosz Artur (2016) Wrocławskie cheerleaderki: „Będziemy się do Szwedów jak najmocniej uśmiechać w czasie meczów” Sportowefakty.wp.pl, 20 stycznia 2016 r. [dostęp 20 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sportowefakty.wp.pl/pilka-reczna/574046/wroclawskie-cheerleaderki-bedziemy-sie-doszwedow-jak-najmocniej-usmiechac-w-cza
Google Scholar

Dziubiński Zbigniew, Organista Natalia, Mazur Zuzanna (2015) O konstruowaniu męskości i kobiecości na podstawie przekazów prasowych w Gazecie Wyborczej dotyczących Mistrzostw Świata w piłce nożnej w 2010 i 2014 roku. „Studia Medioznawcze”, vol. 3, s. 105–116.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2015.62.529

Euro 2016 w piłce ręcznej. Reprezentantom Szwecji przeszkadzają... cheerleaderki (2016) PolskaTimes.pl, 18 stycznia 2016 r. [dostęp 25 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.polskatimes.pl/artykul/9302255,euro-2016-w-pilce-recznej-reprezentantomszwecji-przeszkadzaja-cheerleaderki-video-zdjecia,id,t.html
Google Scholar

European Institute for Gender Equality (2015) Gender Equality Index 2015. Measuring Gender Equality in the European Union 2005- 2012 [dostęp 10 maja 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://eige.europa.eu/sites/default/files/documents/mh0415169enn.pdf
Google Scholar

Fink Janet S., Kensicki Linda (2002) Imperceptible Difference: Visual and Textual Construction of Femininity and in Sport Illustrated and Sport Illustrated for Women. „Mass Communication and Society”, vol. 5, s. 317–339.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1207/S15327825MCS0503_5

Gallager Margaret (2014) Media and the representation of gender [w:] Cynthia Carter, Linda Steiner, Lisa McLaughlin, eds., The Routledge companion to media and gender. London, New York: Routledge, s. 23–31.
Google Scholar

Gee Bridget, Leberman Sarah (2011) Sports media decision making in France: How they choose what to get to see and read. „International Journal of Sport Communication”, vol. 4, s. 321–343.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/ijsc.4.3.321

Gebel M., Zakrzewski J., Michałowski P. (2016) Piękna strona piłki ręcznej. One dopingują naszych szczypiornistów Sport.tvp.pl, 22 stycznia 2016 r. [dostęp 22 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sport.tvp.pl/23705647/piekna-strona-pilki-recznej-one-dopingujanaszych-szczypiornistow
Google Scholar

Gill Rosalind (2014) Postfeminism Sexual Culture [w:] Cynthia Carter, Linda Steiner, Lisa McLaughlin, eds., The Routledge Companion to Media and Gender. London, New York: Routledge, s. 589–599.
Google Scholar

Giulianotti Richard (2005) Sport: A Critical Sociology. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar

Gortat znów zaprosił cheerleaderki z Gdyni (2016) Fakt.pl, 28 stycznia 2016 r. [dostęp 28 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.fakt.pl/polska/gortat-zaprosil-cheerleaderki-z-gdyni-dousa,artykuly,606967.html
Google Scholar

Górczyński Marcin (2016) EHF Euro 2016, gr. C: Cheerleaderki przeszkodzą Szwedom? Hiszpania na drodze do drugiej rundy Sportowefakty.wp.pl, 20 stycznia 2016 r. [dostęp 20 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sportowefakty.wp.pl/pilka-reczna/573930/ehf-euro-2016-gr-ccheerleaderki-przeszkodza-szwedom-hiszpania-na-drodze-do-drug
Google Scholar

Grindstaff Laura, West Emily (2006) Cheerleading and the Gendered Politics of Sport. „Social Problems”, vol. 53, no. 4, s. 500–518.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/sp.2006.53.4.500

Grindstaff Laura, West Emilly (2010) Hands on Hips, Smiles on Lips! Gender, Race, and the Performance of Spirit in Cheerleading. „Text and Performance Quarterly”, vol. 30, no. 2, s. 143–162.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10462931003628910

Hall Ann Margaret (1996) Feminism and sporting Bodies. Champaign: Human Kinetics.
Google Scholar

Hall Ann Margaret (2002) The Discourse of Gender and Sport: From Femininity to Feminism [w:] Sheila Scraton, Anne Flintoff, eds., Sport and Gender. A Reader. New York: Routledge Taylor and Francis Group, s. 6–16.
Google Scholar

Heywood Leslie, Dworkin Shari (2003) Built to Win: The Female Athlete as Cultural Icon. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Google Scholar

Jabłońska Barbara (2006) Krytyczna analiza dyskursu: refleksje teoretyczno- metodologiczne. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 2, nr 1, s. 53–67 [dostęp 2 lutego 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.2.1.04

Jakubowska Honorata (2013a) Świat sportu w gazetach codziennych na podstawie wyników „The International Sports Press Survey 2011”. „Studia Medioznawcze”, t. 1, nr 52, s. 47–62.
Google Scholar

Jakubowska Honorata (2013b) Are Women Still the ‘Other Sex’: Gender and Sport in the Polish Mass Media. „Sport in Society: Cultures, Commerce, Media”, vol. 18, s. 168–185.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17430437.2013.854464

Jakubowska Honorata (2014) Gra ciałem. Praktyki i dyskursy różnicowania płci w sporcie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Johnson Andrew, Sailors Pam (2013) Don’t Bring It On: The Case against Cheerleading as a Collegiate Sport. „Journal of the Philosophy of Sport”, vol. 40, no. 2, s. 255–277.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00948705.2013.785421

Jones Amy, Greer Jenifer (2011) You Don’t Look Like an Athlete: The Effects of Feminine Appearance on Audience Perceptions of Female Athletes and Women’s Sports. „Journal of Sport Behaviour”, vol. 34, no. 4, s. 358–377.
Google Scholar

Joźwik Marek (2016) Z igły widły Sport.tvp.pl, 22 stycznia 2016 r. [dostęp 22 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sport.tvp.pl/23706704/z-igly-widly
Google Scholar

Kluczyńska Urszula (2011) Konstruowanie relacji między rodzajami w sporcie. Analiza telewizyjnych wiadomości sportowych [w:] Krystyna Slany, Beata Kowalska, Magdalena Ślusarczyk, red., Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 383–397.
Google Scholar

Knight Jennifer, Giuliano Traci (2001) He’s a Laker; She’s a “Looker”: The Consequences of Gender-Stereotypical Portrayals of Male and Female Athletes by the Print Media. „Sex Roles”, vol. 45, s. 217–229.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1013553811620

Koivula Nathalie (2001) Perceived Characteristics of Sports Categorized as Gender-Neutral, Feminine and Masculine. „Journal of Sport Behavior”, vol. 24, no. 4, s. 377–393.
Google Scholar

Kopecka-Piech Katarzyna (2013) Sport – od medialnego zapośredniczenia do mediatyzacji [w:] Radosław Kossakowski i in., red., Futbol i cała reszta. Sport w perspektywie nauk społecznych. Gdańsk: Orbis Exterior, s. 103–119.
Google Scholar

Kozłowska Aleksandra (2016a) Cheerleaderka z gimnazjum? „Nie mogę zrozumieć rodziców – czy im to nie przeszkadza?” Trójmiasto. wyborcza.pl, 25 stycznia 2016 r. [dostęp 25 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://m.trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,106540,19518347,cheerleaderka-z-gimnazjum-ona-tu-jest-i-tanczy-dla-mnie.html?utm_source=m.gazeta.pl&utm_medium=testbox&utm_campaign=CzolkaIImg
Google Scholar

Kozłowska Aleksandra (2016b) Cheerleaderki uprzedmiotowione? „Jesteśmy tak daleko za szwedzką wrażliwością” Trójmiasto.wyborcza.pl, 20 stycznia 2016 [dostęp 20 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35636,19501769,cheerleaderki-uprzedmiotowione-jestesmy-tak-daleko-za.html
Google Scholar

Kręcidło Jakub (2016) Zmęczone stereotypami. Cheerleaderki walczą o uznanie świata Przegladsportowy.pl, 29 stycznia 2016 [dostęp 29 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsportowy.pl/magazyn-przegladu-sportowego,cheerleaderki-zawod-pelny-nieprawdziwych-stereoptypow,artykul,641724,1,13283.html
Google Scholar

Krzyżanowska Natalia (2013) (Krytyczna) analiza dyskursu a (krytyczna) analiza gender: zarys synergii teoretycznej i metodologicznej. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 9, nr 1, s. 62–84 [dostęp 2 lutego 2016r.]. Dostępny w Internecie http://przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.1.05

Kubicki Grzegorz (2016) Piękne cheerleaderki z Gdyni – kim są dziewczyny, które odpowiedziały Szwedom? Trójmiasto.sport.pl, 19 stycznia 2016 r. [dostęp 19 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.trojmiasto.sport.pl/sport-trojmiasto/5,111907,15969422.html#ixzz40SgIk9xv
Google Scholar

Kurdupski Michał (2016) Rzeczpospolita straciła najwięcej w kioskach. Dane dzienników ogólnopolskich za 2015 rok [dostęp 16 lutego 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/rzeczpospolita-stracila-najwiecej-w-kioskachdane-dziennikow-ogolnopolskich-za-2015-rok
Google Scholar

Kurman George (1986) What Does Girls’ Cheerleading Communicate? „Journal of Popular Culture”, vol. 20, no. 2, s. 57–64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.0022-3840.1986.2002_57.x

Kuźma-Markowska Sylwia (2014a) Druga fala [w:] Monika Rudaś Grodzka i in., red., Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Warszawa: Czarna Owca, s. 97–101.
Google Scholar

Kuźma-Markowska Sylwia (2014b) Trzecia fala [w:] Monika Rudaś Grodzka i in., red., Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Warszawa: Czarna Owca, s. 551–554.
Google Scholar

Lenskyj Helen J. (2003) Out on the field. Gender, Sport and Sexualities. Toronto: Women’s Press.
Google Scholar

MacQuail Denis (2012) Teoria komunikowania masowego. Przełożyły Marta Bucholc, Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Martin Adam, McDonald Mary (2012) Covering Women’s Sport? An Analysis of Sport Illustrated Covers from 1987-2009 and ESPN Magazine Covers from 1998-2009. „Graduate Journal of Sport, Exercise & Physical Education Research”, vol. 1, s. 81–97.
Google Scholar

Mautner Gerlinde (2011) Analiza, gazet, czasopism i innych mediów drukowanych [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Przełożyła Danuta Przepiórkowska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 51–88.
Google Scholar

Mckoy Kiersten (2013) Biediger v. Quinnipiac University. „ New York Law School Law Review”, vol. 58, s. 458–471.
Google Scholar

ME piłkarzy ręcznych: Szwedzi oburzeni polskimi cheerleaderkami (2016) Przegladsportowy.pl [dostęp 19 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.przegladsportowy.pl/me-pilkarzy-recznychpolskie-cheerleaderkami-polnagie,artykul,638542,1,13261.html
Google Scholar

Szewczyk Łukasz (2016) Megapanel – grudzień 2015 – kategorie tematycznie media2.pl [dostęp 15 lutego 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://media2.pl
Google Scholar

Messner Michael (1998) Sport and Men Domination: The Female Athlete as Contested Ideological Terrain. „Sociology of Sport Journal”, vol. 5, s. 197–211.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/ssj.5.3.197

Messner Michael (2010) Gender Ideologies, Youth Sports, and the Production of Soft Essentialism. „Sociology of Sport Journal, vol. 28, s. 151–170.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/ssj.28.2.151

Messner Michael, Cooky Cheryl (2010) Gender in televised sports: News and highlights shows, 1989-2010 [dostęp 23 lutego 2014 r.]. Dostępny w Internecie http://dornsifecms.usc.edu/assets/sites/80/docs/tvsports.pdf
Google Scholar

Messner Michael, Dworkin Shari Lee (2002) Just Do What? Sport, Bodies, Gender [w:] Sheila Scraton, Anne Flintoff, eds., Sport and Gender. A Reader. New York: Routledge Taylor and Francis Group, s. 17–29.
Google Scholar

Mizielińska Joanna (2006) Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Nowakowski Paweł (2016) ME w piłce ręcznej. Występy polskich cheerleaderek nie podobają się Szwedom! Sport.se.pl, 18 stycznia 2016 r. [dostęp 18 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sport.se.pl/inne-sporty/pilka-reczna/me-w-pilce-recznej-wystepy-polskichcheerleaderek-nie-podobaja-sie-szwedom-wideo_764726.html
Google Scholar

Pawliszak Piotr, Rancew-Sikora Dorota (2012) Wprowadzenie do socjologicznej analizy dyskursu (SAD). „Studia Socjologiczne”, t. 1, nr 204, s. 5–19.
Google Scholar

Piłkarze ręczni ze Szwecji nie mogą patrzeć na cheerleaderki. „Uprzedmiotowienie kobiet” (2016) TVN24.pl, 18 stycznia 2016 r. [dostęp 18 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sport.tvn24.pl/pilka-reczna,123/kapitan-reprezentacji-szwecji-w-pilce-recznejnie-chce-cheerleaderek,611721.html
Google Scholar

Pol Michał (2016) Najwięcej witaminy mają polskie dziewczyny. „Przegląd Sportowy”, 22 stycznia 2016 r., s. 19.
Google Scholar

Press Andrea (2011) Feminism and Media in the Post-Feminist Era. „Feminist Media Studies”, vol. 11, no. 1, s. 107–113.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14680777.2011.537039

Priyadharshini Esther, Pressland Amy (2015) Doing Femininities and Masculinities in a ‘Feminized’ Sporting Arena: The Case of Mixed-Sex Cheerleading. „Sport in Society” [dostęp 22 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17430437.2015.1096
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17430437.2015.1096253

Renzetti Claire M., Curran Daniel J. (2008) Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Przełożyła Agnieszka Gromkowska-Melosik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Riemer Brenda, Visio Michelle (2003) Gender Typing of Sports: An Investigation of Metheny’s Classification. „Research Quarterly for Exercise and Sport”, vol. 74(2), s. 193–204.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02701367.2003.10609081

Rowe David (2004) Sport, Culture and the Media. Berkshire: Open University Press.
Google Scholar

Rymarczyk Piotr (2011) Kultura fizyczna w społeczeństwie ponowoczesnym [w:] Zbigniew Krawczyk, Zbigniew Dziubiński, red., Socjologia kultury fizycznej. Warszawa: AWF Warszawa, s. 108–119.
Google Scholar

Sabo Don F., Jansen Sue (2002) Prometheus Unbounds: Constructions of Masculinity in Sports Media [w:] Lawrence Wenner, ed., MediaSport. London, New York: Routledge, s. 202–217.
Google Scholar

Segrave Jeffrey O., McDowell Katherine, King James G. III (2006) Language, Gender, Sport: A Review of the Research Literature [w:] Linda K. Fuller, ed., Sport, Rhetoric and Gender. Historical Perspectives and Media Representation. New York: Palgrave Mac- Millan, s. 31–42.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230600751_3

Sherry Emma, Osborne Angela, Nicholson Matthew (2015) Images of Sports Women: A Review. „Sex Roles”, vol. 74, s. 299–309.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11199-015-0493-x

Stankiewicz Waldemar (2016) Cheerleaderki pretensje Szwedów „przyjmują z uśmiechem”. Sport.tvp.pl [dostęp 22 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sport.tvp.pl/23711151/cheerleaderki-pretensje-szwedow-przyjmuja-z-usmiechem
Google Scholar

Szwedzi narzekają na polskie cheerleaderki. Są za seksowne?! (2016) Fakt24.pl [dostęp 22 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.fakt.pl/sport-inne/euro-2016-w-pilce-recznej-polskiedziewczyny-gnebione-przez-szwedow-nasze-cheerleaderkikrytykowane-za-tance,galeria,605888.html
Google Scholar

To one zagrzewają szczypiornistów do gry! Zobacz najładniejsze cheerleaderki EHF Euro (2016) Sportowefakty.wp.pl, 23 stycznia 2016 r. [dostęp 23 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sportowefakty.wp.pl/pilka-reczna/574525/to-one-zagrzewajaszczypiornistow-do-gry-zobacz-najladniejsze-cheerleaderki-ehf
Google Scholar

Tomanek Paweł (2008) O swoistości socjologicznej analizy dyskursu [w:] Anna Horolets, red., Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 30–44.
Google Scholar

Tong Rosemarie (2002) Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Przełożyli Jarosław Mikos, Bożena Umińska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Vincent John (2004) Game, Sex, and Match: The Construction of Gender in British Newspaper Coverage of the 2000 Wimbledon Championships. „Sociology of Sport Journal”, vol. 21, s. 435–456.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/ssj.21.4.435

Wachs Linda (2006) „Throw Like a Girl” Doesn’t Mean What It Used To: Research on Gender, Language and Power [w:] Linda Fuller, ed., Sport, Rhetoric and Gender. Historical Perspectives and Media Representation. New York: Palgrave MacMillan, s.43–54.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230600751_4

Wann Daniel, Waddill Paula, Dunham Mardis (2004) Using Sex and Gender Role Orientation to Predict Level of Sport Fandom. „Journal of Sport Behavior”, vol. 27, no. 4, s. 367–377.
Google Scholar

Wenner Lawrence (2002) Playing the mediasport game [w:] Lawrence Wenner, ed., MediaSport, London-New York: Routledge, s. 3–14.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203014059

Wodak Ruth (2011) Wstęp: badania nad dyskursem. Ważne pojęcia i terminy [w:] Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski, red., Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Przełożyła Danuta Przepiórkowska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf, s. 11–50.
Google Scholar

Wodak Ruth, Meyer Michael (2002) Methods of Critical Discourse Analysis. London: Sage.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9780857028020

Wojs Maciej (2016) Cheerleaderki z Gdyni odpowiadają Szwedowi: Nie czujemy się uprzedmiotowione! Sportowefakty.wp.pl, 20 stycznia 2016 r. [dostęp 20 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sportowefakty.wp.pl/pilka-reczna/573156/cheerleaderki-z-gdyniodpowiadaja-szwedowi-nie-czujemy-sie-uprzedmiotowione
Google Scholar

Zobacz cheerleaders w patriotycznej sesji. Gdynianki dumne z tego co robią i że są Polkami (2016) Sport.trojmiasto.pl, 26 stycznia 2016 r. [dostęp 26 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://sport.trojmiasto.pl/Gdynianki-dumne-z-tego-co-robia-i-ze-sa-Polkami-n98352.html
Google Scholar