Kontrola życia poprzez jedzenie na przykładzie dobrowolnej prostoty

Renata Dopierała

doi:10.18778/0208-600X.83.03

Autor

Renata Dopierała Katedra Socjologii Kultury, Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43, 90-214 Łódź https://orcid.org/0000-0002-4919-258X

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.83.03

Słowa kluczowe:

dobrowolna prostota, konsumpcja, klasa średnia, poczucie sprawstwa i kontroli

Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie postaw wobec jedzenia osób określających się jako zwolennicy dobrowolnej prostoty, a także dyskursów uzasadniających te postawy. W pierwszej części rozważam rolę i status jedzenia w intencjonalnym upraszczaniu życia, w drugiej analizuję konkretne praktyki świadomego jedzenia, w trzeciej natomiast omawiam strategie przeciwdziałania marnowaniu żywności. Kontekstem wywodu jest chęć odzyskania poczucia sprawstwa i kontroli nad własnym życiem, szczególnie doświadczana w sytuacji obecnej niepewności i braku stabilizacji. Materiałem analitycznym są publikacje książkowe i blogi, których twórcami są osoby upraszczające życie.

Bibliografia

Alexander S., Ussher S. (2012), The Voluntary Simplicity Movement: A multinational survey analysis in theoretical context, „Journal of Consumer Culture”, nr 12, s. 66–86, https://doi.org/10.1177/1469540512444019
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1469540512444019

Appadurai A. (1981), Gastropolitics in Hindu South Asia, „American Ethnologist”, nr 8, s. 494–551, https://doi.org/10.1525/ae.1981.8.3.02a00050
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/ae.1981.8.3.02a00050

Bauman Z. (2009), Konsumowanie życia, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Bourdieu P. (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Bylok F. (2018), Społeczne aspekty konsumpcji żywności – socjologiczna perspektywa, „Handel Wewnętrzny”, nr 1, s. 5–16.
Google Scholar

Bywalec C. (2007), Teoria w konsumpcji i praktyce gospodarowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Campbell C. (2006), Kupuję, więc wiem, że jestem. Metafizyczne podstawy nowoczesnego konsumeryzmu, „Kultura Popularna”, nr 4, s. 48–55.
Google Scholar

Cebula M. (2013), Konsumpcja statusowa – między praktyczną świadomością a strategicznym działaniem, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 3–28, https://doi.org/10.2478/kultura-2014-0001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/kultura-2014-0001

Cebula M. (2017), Społeczny wymiar konsumpcji. Wspólne posiłki a kapitał społeczny i sieci relacji, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 501, s. 77–86, https://doi.org/10.15611/pn.2017.501.07
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.501.07

Cebula M. (2018), Wszechstronność upodobań kulinarnych. O dystynktywnych i komunikacyjnych właściwościach jedzenia, „Forum Socjologiczne”, nr 9, s. 131–150, https://doi.org/10.19195/2083-7763.9.11
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.19195/2083-7763.9.11

Craig-Lees M., Hill C. (2002), Understanding Voluntary Simplifiers, „Psychology & Marketing”, nr 19, s. 187–210, https://doi.org/10.1002/mar.10009
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/mar.10009

Crawford R. (1980), Healthism and the Medicalization of Everyday Life, „International Journal of Health Services”, nr 3, s. 365‒388.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2190/3H2H-3XJN-3KAY-G9NY

Długosz A., Trąbiński T. (2014), Uważne jedzenie jako forma praktyki duchowej i filozofii codzienności, [w:] A. Drzał-Sierocka (red.), W garnku kultury. Rozważania nad jedzeniem w przestrzeni społeczno-kulturowej, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Google Scholar

Domański H., Karpiński Z., Przybysz D., Straczuk J. (2015), Wzory jedzenia a struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Duda A. (2016), Downshifting – radykalna alternatywa poza systemem? Analiza przypadku, [w:] A. Duda, Konsumpcja – teorie i badania, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 429–458.
Google Scholar

Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość. Ja i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Giddens A. (2008), Konsekwencje nowoczesności, przeł. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Goszczyński W., Wróblewski M., Wójtewicz A. (2018), Jakość w polskich alternatywnych sieciach żywnościowych. Analiza praktyk społecznych, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 143–170.
Google Scholar

Grzybowska-Brzezińska M. (2013), Wpływ instrumentów marketingu ekologicznego na zachowania konsumentów na rynku produktów spożywczych, „Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu”, nr 30, s. 47–58.
Google Scholar

Hanh T.N. (2008), Spokój to każdy z nas, przeł. M. Kłobukowski, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Google Scholar

Huneke M.E. (2005), The face of the un-consumer: An empirical examination of the practice of voluntary simplicity in the United States, „Psychology and Marketing”, t. 22, s. 527–550, https://doi.org/10.1002/mar.20072
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/mar.20072

Illouz E. (2010), Uczucia w dobie kapitalizmu, przeł. Z. Simbierowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Iwasiński Ł. (2016), Socjologiczne dyskursy o konsumpcji, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Google Scholar

Jacyno M. (2007), Kultura indywidualizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Jarecka U. (2013), Luksus w szarej codzienności. Społeczno-moralne konteksty konsumpcji, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar

Koczanowicz D. (2018), Pozycja smaku. Jedzenie w granicach sztuki, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Google Scholar

Konopek N. (2017), Miej umiar. 52 kroki do życia po swojemu, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała.
Google Scholar

Krajewski M. (2004), Kultury alternatywne i konsumpcja, „Kultura Współczesna”, nr 3, s. 26–42.
Google Scholar

Kramarczyk J. (2018), Życie we własnym rytmie. Socjologiczne studium slow life w dobie społecznego przyspieszenia, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Google Scholar

Modrzyk A. (2019), Społeczeństwo marnotrawców? Funkcje i status normy niemarnowania żywności, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar

Modrzyk A. (2020), Samoograniczająca się towarzyskość. Żywność, alkohol i kawa oraz trzy zasady z ekonomiki gościnności, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 107–127, https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.1.5
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.1.5

Mularczyk-Meyer M. (2014), Minimalizm po polsku, Wydawnictwo Black Publishing, Wołowiec.
Google Scholar

Mularczyk-Meyer M. (2016), Minimalizm dla zaawansowanych, czyli jak uczynić życie jeszcze prostszym, Wydawnictwo Black Publishing, Wołowiec.
Google Scholar

Nacher A. (2012), Rubieże kultury popularnej. Popkultura w świecie przepływów, Galeria Miejska Arsenał, Poznań.
Google Scholar

Narodowe Centrum Kultury (NCK), Badanie etnograficzne dotyczące postrzegania odpadów w kulturze nadmiaru (2021), Warszawa.
Google Scholar

Nie marnuj jedzenia 2020. Raport Federacji Polskich Banków Żywności (2020), Warszawa.
Google Scholar

Petrini C. (2001), Slow Food: The Case for Taste, przeł. W. McCuaig, Columbia University Press, New York–Chichester.
Google Scholar

Shaw D., Newholm T. (2002), Voluntary Simplicity and the Ethics of Consumption, „Psychology & Marketing”, t. 17(2), s. 167–185, https://doi.org/10.1002/mar.10008
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/mar.10008

Simmel G. (2005), Socjologia, przeł. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Simmel G. (2006), Socjologia posiłku, [w:] G. Simmel, Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Skowronek B. (2012), Jedzenie jako tekst kultury: zarys problemu, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, nr 12, s. 281–289.
Google Scholar

Stępień B. (2018), Wartość luksusu. Perspektywa konsumentów i przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Google Scholar

Sztop-Rutkowska K. (2020), Role płciowe i rodzinne, [w:] R. Drozdowski, M. Frąckowiak, M. Krajewski, M. Kubacka, P. Luczys, A. Modrzyk, Ł. Rogowski, P. Rura, A. Stamm, K. Sztop-Rutkowska (2020), Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z trzeciego etapu badań, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 108–127.
Google Scholar

Trigg A.B. (2001), Veblen, Bourdieu, and Conspicuous Consumption, „Journal of Economic Issues”, t. 35, s. 99–115, https://doi.org/10.1080/00213624.2001.11506342
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00213624.2001.11506342

Veblen T. (2008), Teoria klasy próżniaczej, przeł. J. Frentzel-Zagórska, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
Google Scholar

Warde A., Wright D., Gayo-Cal M. (2007), Understanding cultural omnivorousness: Or the myth of the cultural omnivore, „Cultural Sociology”, nr 2, s. 143–164, https://doi.org/10.1177/1749975507078185
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1749975507078185

Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, przeł. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Wróblewski M. (2016), Nowe szaty healthismu. Self-tracking, neoliberalizm i kapitalizm kognitywny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 58, s. 7–25, https://doi.org/10.18778/0208-600X.58.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.58.01

Ziętara H. (2020), Foodsharing – bariery i perspektywy tworzenia sieci społecznych w polskich miastach, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 5, s. 42–47, https://doi.org/10.33226/1231-2037.2020.5.6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33226/1231-2037.2020.5.6

Zrałek J. (2015), Voluntary simplicity – zrównoważony styl życia współczesnych konsumentów, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 231, s. 139–158.
Google Scholar

http://www.calmmy.pl
Google Scholar

http://www.prostyblog.com
Google Scholar

http://www.slowlifestudio.pl
Google Scholar

http://www.wystarczy-mniej.blogspot.com
Google Scholar