Przemiany męskości i relacji rodzinnych  w polskich telesagach

Krzysztof Arcimowicz

doi:10.18778/0208-600X.51.02

Autor

Krzysztof Arcimowicz Uniwersytet w Białymstoku, Zakład Kulturoznawstwa, Wydział Pedagogiki i Psychologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.51.02

Słowa kluczowe:

męskość, rodzina, płeć społeczno-kulturowa, dyskurs, telesaga

Abstrakt

W Polsce telesagi są najpopularniejszymi programami, które skupiają uwagę milionów widzów. Niniejszy artykuł analizuje wybrane seriale telewizyjne emitowane w latach 1990– 2013. Publikacja stanowi omówienie wyników ilościowej analizy zawartości telesag oraz podejścia dyskursywno-historycznego. Celem artykułu jest ukazanie sposobu konstruowania serialowego dyskursu dotyczącego męskości i rodziny oraz zmiany w jego obszarze na przestrzeni czasu. Zostaną przedstawione dwa główne dyskursy na temat męskości – tradycyjny i nowoczesny. Analiza objęła obszary problemowe związane z wykonywaniem obowiązków domowych i opieką nad dzieckiem. Tekst poświęcony jest także nowym wizerunkom mężczyzn: samotnemu ojcu, opiekunowi dziecka, partnerowi kobiety, ojcu homoseksualnemu czy niańkowi.

Bibliografia

Allen R. C. (1995), Introduction, [w:] Allen R. C. (ed.), To Be Continued. Soap Opera Around the World, London–New York, s. 2–5.
Google Scholar

Arcimowicz K. (2003), Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawada – fałsz – stereotyp, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 25–57.
Google Scholar

Arcimowicz K. (2013b), Rodziny z wyboru w polskich filmach oraz telesadze „Barwy Szczęścia”, raport niepublikowany.
Google Scholar

Arcimowicz K. (2013a), Dyskursy o płci i rodzinie w polskich telesagach. Analiza seriali obyczajowych najpopularniejszych na początku XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
Google Scholar

Biskupska K. (2012), O obrazie w perspektywie analizy dyskursu. Kreowanie wizerunku Jana Pawła II w przekazie wizualnym „Gazety Wyborczej”, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 245–268.
Google Scholar

Buchalska Z. (1990), Awantura o Racewiczów, „Antena”, nr 44, s. 16.
Google Scholar

Butler J. G. (2007), Television. Critical Methods and Application, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah, New Jersey Cantor M. B., Pingree S. (1997), Opera mydlana, „Dialog”, s. 116–124.
Google Scholar

Chmura-Rutkowska I., Ostrouch J. (2007), Mężczyźni na przełęczy życia. Studium socjopedagogiczne, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 277–286.
Google Scholar

Chouliariaki L., Fairclough N. (1999), Discourse in Late Modernity, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Google Scholar

Connell R. W. (1995), Masculinities, University of California Press, Berkeley–Los Angeles, s. 71-86.
Google Scholar

Dijk T. A. van (2001), Badania nad dyskursem, [w:] T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 9–32.
Google Scholar

Fairclough N. (2003), Analysing Discourse. Textual Analysis for Social Research, Routledge, London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203697078

Fiske J. (1987), Television Culture, Routledge, London–New York, s. 37–47.
Google Scholar

Fuszara M. (2006), Kobiety w polityce, Trio, Warszawa, s. 12–17.
Google Scholar

Goffman E. (1979), Gender Advertisements, Harvard University Press, Cambridge MA, s. 10–27.
Google Scholar

Halawa M. (2003), Klan i okolice. Magia telewizji w działaniu, „Kultura Popularna”, nr 2, s. 19–32.
Google Scholar

Halawa M. (2006), Życie codzienne z telewizorem, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, s. 116–151.
Google Scholar

Hobson D. (2003), Soap Opera, Polity Press, Cambridge.
Google Scholar

Kienpointner M. (1992), Alltagslogic. Struktur and Funktion von Argumentationsmustern, Frommann Holtzboog, Stuttgart–Bad Cannstatt.
Google Scholar

Kimmel M. S. (1987), Rethinking masculinity: new directions in research, [w:] M. S. Kimmel (red.), Changing Men: New Directions in Research on Men and Masculinity, Sage Publications, Newbury Park, s. 9–24.
Google Scholar

Kimmel M. S. (1992), Foreword, [w:] S. Craig (ed.), Men, Masculinity and the Media, Sage Publications, London, s. XI–XII.
Google Scholar

Kisielewska A. (2009), Polskie tele-sagi – mitologie rodzinności, Wydawnictwo Rabid, Kraków.
Google Scholar

Kochanowski J. (2008), Poza funkcją falliczną. Płeć w perspektywie społecznej teorii queer, [w:] M. Bieńkowska-Ptasznik, J. Kochanowski (red.), Teatr płci. Eseje z socjologii gender, Wydawnictwo „Wschód–Zachód”, Łódź, s. 236–260.
Google Scholar

Krzyżanowska N. (2012), Wokół koncepcji demokracji. Parytet płci w świetle polskiego dyskursu prasowego, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 199–223.
Google Scholar

Krzyżanowski M. (2010), The Discursive Construction of European Identities, Frankfurt am Main.
Google Scholar

Łaciak B. (2007), Obraz rodziny w polskich serialach obyczajowych, [w:] J. Izdebska (red.), Media elektroniczne kreujące obraz rodziny i dziecka, Trans-Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok, s. 115–131.
Google Scholar

Łaciak B. (2013), Kwestie społeczne w polskich serialach obyczajowych – prezentacje i odbiór. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa, s. 253–377.
Google Scholar

Malinowska E. (2002), Feminizm europejski: demokracja parytetowa a polski ruch kobiet. Socjologiczna analiza walki o równouprawnienie płci, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Nijakowski L. (2008), Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu, [w:] A. Horolets (red.), Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008, s. 113–133.
Google Scholar

Nowicki P. (2000), Kwiat naszego sekretu, czyli o telenoweli, „Kino”, nr 7–8, s. 27–30.
Google Scholar

Nowicki P. (2006), Co to jest telenowela, Biblioteka Laboratorium Reportażu, Warszawa.
Google Scholar

Oglądalność polskich i zagranicznych seriali TVP1, TVP2, Polsat, TVN we wrześniu, październiku, listopadzie 2009 ze szczególnym uwzględnieniem nowości jesiennej ramówki (2009), analiza i oprac. J. Reisner, Biuro Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Departament Programowy, Warszawa, http://www.krrit.gov.pl/Data/Files/_public/Portals/0/kontrola/program/widownia_ serial09_112009_2.pdf, 30.12.2009.
Google Scholar

Pankowska D. (2005), Wychowanie a role płciowe, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 139-142.
Google Scholar

Ratuszniak B. (2009), M jak miłość zarobiło 570 mln złotych, portal Media2.pl, 23 listopada 2009, http://media2.pl/media/58921-M-jak-Milosc-zarobilo-570-mln-zlotych.html, 12.12.2010.
Google Scholar

Reisigl M. (2010), Dyskryminacja w dyskursach, „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, nr 3, s. 27–61.
Google Scholar

Reisigl M., Wodak R. (2009), The Discourse-Historical Approach, [w:] R. Wodak, M. Meyer (eds.), Methods of Critical Discourse Analysis, Sage Publications, London, s. 87–121.
Google Scholar

Sikorska M. (2012), Życie rodzinne we współczesnej Polsce, [w:] A. Giza, M. Sikorska (red.), Współczesne społeczeństwo polskie, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa, s. 203–206.
Google Scholar

Slany K. (2002), Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar

Species. Praktyczny przewodnik po świecie młodych mężczyzn (2008), Discovery Communication Europe Ltd., London.
Google Scholar

Starego K. (2011), Dyskurs, [w:] M. Cackowska, L. Kopciewicz, M. Palaton, P. Stańczyk, T. Szkudlarek (red.), Dyskursywna konstrukcja podmiotu. Przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 26–36.
Google Scholar

Walby S. (1990), Theorizing Patriarchy, Blackwell, Oxford.
Google Scholar

Wodak R. (2008), Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka, [w:] A. Duszak, N. Fairclough (red.), Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Universitas, Kraków, s. 185–213.
Google Scholar

Wodak R. (2011), Wstęp. Badania nad dyskursem – ważne pojęcia i terminy, [w:] M. Krzyżanowski, R. Wodak (red.), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa, s. 11–28.
Google Scholar

Wodak R., Krzyżanowski M., Glosariusz terminów, [w:] M. Krzyżanowski, R. Wodak (red.), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa, s. 315–316.
Google Scholar

Wodak R., Meyer M. (2009), Critical Discourse Analysis: History, Agenda, Theory and Methodology, [w:] R. Wodak, M. Meyer (eds.), Methods of Critical Discourse Analysis, Sage Publications, London, s. 1–33.
Google Scholar

Wyżlic M. (2007), Model rodziny w telenowelach Delii Fiallo, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Google Scholar