Współczesny ideał męskiego ciała – wybrane aspekty problematyki

Krzysztof Arcimowicz

doi:10.18778/0208-600X.55.04

Autor

Krzysztof Arcimowicz Uniwersytet Białymstoku, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Zakład Kulturoznawstwa

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.55.04

Słowa kluczowe:

mezomorficzna budowa ciała, męskość, wygląd, społeczeństwo konsumpcyjne, wiedza/władza, upłciowienie ciał

Abstrakt

Celem artykułu jest przeanalizowanie źródeł i uwarunkowań współczesnego ideału męskiego ciała (sylwetki mezomorficznej) oraz wpływu, jaki może wywierać na zachowania i samoocenę mężczyzn. Analiza została przeprowadzona głównie w odwołaniu do koncepcji teoretycznych takich autorów, jak: Jean Baudrillard (koncepcja społeczeństwa konsumpcyjnego), Michel Foucault (koncepcja wiedzy/władzy), Raewyn Connell (teoria męskości hegemonicznej i koncepcja upłciowienia ciała), Erving Goffman (koncepcja hiperrytualizacji w przekazach medialnych). Podejmuję analizę teoretyczną ciała, ale artykuł zawiera także omówienie wyników różnych badań empirycznych, które wskazują, że rozpowszechniony w kulturze współczesnej kanon męskiego piękna może przyczyniać się do wzrostu liczby mężczyzn modyfikujących swoje ciała zgodnie z dominującym wzorcem. Formułuję tezę, że wizerunek ciała mezomorficznego jest pochodną społeczeństwa konsumpcyjnego, ale także przyczynia się do utrwalania istniejącej hierarchii płci.

Bibliografia

Arcimowicz K. (2003), Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawda, fałsz, stereotyp, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Google Scholar

Arcimowicz K. (2013), Dyskursy o płci i rodzinie w polskich telesagach. Analiza seriali obyczajowych najpopularniejszych na początku XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
Google Scholar

Barthel D. (1992), When Men Put on Appearances: Advertising and the Social Construction of Masculinity, [w:] S. Craig (ed.), Men, Masculinity and the Media, Sage Publications, London, s. 137–153.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781483326023.n10

Bartkowska J. (2009), Breathing in fumes. Internet – popkultura – ludzie, http://breathing.pl/?p=603 (1.05.2009).
Google Scholar

Baudrillard J. (2006), Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Google Scholar

Bauman Z. (2000), Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, przeł. E. Klekot, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Bińczyk E. (2002), Nieklasyczna socjologia medycyny Michela Foucault: praktyki medykalizacji jako praktyki władzy, [w:] W. Piątkowski, A. Titkow (red.), W stronę socjologii zdrowia, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 181–193.
Google Scholar

Bordo S. (1999), The Male Body. A New Look at Men in Public and in Private, Farrar, Straus and Giroux, New York.
Google Scholar

Bourdieu P. (2004), Męska dominacja, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Bourdieu P. (2006), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Buczkowski A. (2005), Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Butler J. (2008), Uwikłani w płeć, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Clark K. (1998), Akt. Studium idealnej formy, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Connell R. W. (1987), Gender and Power, Polity Press, Cambridge.
Google Scholar

Connell R. W. (2005), Masculinities, University of California Press, Berkeley – Los Angeles.
Google Scholar

Connell R. W. (2013), Socjologia płci. Płeć w ujęciu globalnym, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Cregan K. (2006), The Sociology of the Body. Mapping the Abstraction of Embodiment, Sage Publications, London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446214978

Domańska E. (2011), Badania postkolonialne, http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Domanska,%20Badania%20postkolonialne.pdf (8.02.2014).
Google Scholar

Dzido D. (2003), Mężczyzna do oglądania, „Artmix”, nr 5, http://free.art.pl/artmix/archiw_5/0303dd.html (1.05.2009).
Google Scholar

Foucault M. (2002), Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

Foucault M. (2009), Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

Foucault M. (2011), Narodziny biopolityki. Wykłady w Collège de France 1978–1979, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Gandhi L. (2008), Teoria postkolonialna. Wprowadzenie krytyczne, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Giddens A. (2002), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Goffman E. (1979), Gender Advertisements, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.
Google Scholar

Grogan S. (1999), Understanding Body Dissatisfaction in Men, Women and Children, Routledge, London – New York.
Google Scholar

Howarth D. (2008). Dyskurs, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Jabłońska B. (2012). Władza i wiedza w krytycznych studiach nad dyskursem – szkic teoretyczny, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 75–92.
Google Scholar

Jakubowska H. (2008), Medialne wizerunki sportowego ciała – (re)konstrukcja gender?, [w:] J. Bator, A. Wieczorkiewicz (red.), Ucieleśnienia II. Płeć między ciałem i tekstem, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa, s. 113–126.
Google Scholar

James O. (1997), Luka szczęścia, „Forum”, nr 48, s. 2–3 [przedruk z „The Guardian”, 15 września 1997].
Google Scholar

Kimmel M. S. (1992), Foreword, [w:] S. Craig (ed.), Men, Masculinity and the Media, Sage Publications, London, s. XI–XII.
Google Scholar

Kochanowski J. (2013), Socjologia seksualności. Marginesy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Laqueur T. (1992), Making Sex. Body and Gender from the Greeks to Freud, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London.
Google Scholar

Lasch C. (1991), The Culture of Narcissism American Life in an Age of Diminishing Expectations, Norton, New York.
Google Scholar

Luciano L. (2002), Looking Good. Male Body Image in Modern America, Hill and Wang, New York.
Google Scholar

Mandal E. (2003), Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Markowska M. (2008), Kanon piękna męskiego ciała według studentów, niepublikowana praca magisterska.
Google Scholar

Melosik Z. (1996), Tożsamość ciało i władza: teksty kultury popularnej jako (kon)teksty pedagogiczne, Wydawnictwo Edytor, Toruń–Poznań.
Google Scholar

Melosik Z. (2002), Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Wydawnictwo Wolumin, Poznań.
Google Scholar

Michałowski K. (1970), Jak Grecy tworzyli sztukę, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Mishkind M. E., Rodin J., Silberstein L. R., Striegel-Moore R. H. (1987), The Embodiment of Masculinity, [w:] M. S. Kimmel (ed.), Changing Men: New Directions in Research on Men and Masculinity, Sage Publications, Newbury Park, s. 37–52.
Google Scholar

Polak zadbany – troska o sylwetkę i własne ciało. Komunikat z badań (2009), CBOS, Warszawa, pdf.
Google Scholar

Pope H. G., Philips K. A., Olivardia R. (2000), The Adonis Complex. The Secret Crisis of Male Body Obsession, The Free Press, New York.
Google Scholar

Sabo D., Jansen S. C., Images of Men in Sport Media: The Social Reproduction of Gender Order, [w:] S. Craig (ed.), Men, Masculinity and the Media Sage Publications, London, s. 169–184.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781483326023.n12

Shilling C. (2010), Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Simpson M. (2006), Sporno: Where Sport and Porn Meet and Produce A Spectacular Money Shot, http://www.out.com/detail.asp?id=18728, 9.01.2007.
Google Scholar

Solomon M. R. (2006), Zachowania i zwyczaje konsumentów, Helion, Gliwice.
Google Scholar

Species. Praktyczny przewodnik po świecie młodych mężczyzn, (2008), Discovery Communication Europe, London.
Google Scholar

Stosunek do własnego ciała – ideał pięknej kobiety i przystojnego mężczyzny. Komunikat z badań (2003), CBOS, Warszawa, pdf.
Google Scholar

Thorne T. (1995), Słownik pojęć kultury postmodernistycznej: mody, kultury, fascynacje, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
Google Scholar

Trumbach R. (1996), London’s Sapphists: From Three Sexes to Four Genders in the Making of Modern Culture, [w:] G. Herdt (ed.), Third Sex, Third Gender. Beyond Sexual Dimorphism in Culture and History, Zone Books, New York, s. 111–136.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv16t6n2p.6

Tucker L. A. (1982), Relationship Between Perceived Somatotype and Body Cathexis of College Males, „Psychological Reports”, No. 50, s. 983–989.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2466/pr0.1982.50.3.983

Wacquanta L. J. D. (1995), Pugs at Work: Bodily Capital and Bodily Labour among Professional Boxers, „Body and Society”, No. 1, s. 65–93.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X95001001005

Witkowska E. (2003), Narcyz, antychryst, cyborg… Androgyniczne kreacje współczesnych muzyków rockowych, [w:] M. Radkiewicz (red.), Gender a kultura popularna, Wydawnictwo Rabid, Kraków, s. 117–132.
Google Scholar

Wojnicka K., Ciaputa E. (2011), Wprowadzenie: refleksja naukowa nad społeczno-kulturowymi fenomenami męskości, [w:] K. Wojnicka, E. Ciaputa (red.), Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych, Impuls, Kraków, s. 7–22.
Google Scholar

Wojnicka K, Rudnicki S., Stypińska J., Mężczyźni, męskość, ciała – zarys problematyki, [w:] K. Wojnicka, E. Ciaputa (red.), Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych, Impuls, Kraków, s. 25–40.
Google Scholar

Wolf N. (2014), Mit urody, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Google Scholar