Prawicowy radykalizm a płeć – analiza zróżnicowania zjawiska wśród młodych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.94.03

Słowa kluczowe:

polityka, prawica, płeć, młodzi

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest zjawisku zróżnicowania poglądów politycznych młodych ze względu na płeć. We wstępie wskazuję na początki wzrostu prawicowych sympatii politycznych młodych osób, które szczególnie wyraźnie widoczne były w okresie 2013–2015, zyskując miano „zwrotu prawicowego”; następnie omawiam, jak kształtowała się w czasie dynamika autoidentyfikacji politycznych tej grupy wiekowej. W kolejnych częściach prezentuję dane zastane, poświęcone fenomenowi zróżnicowania poglądów politycznych i prawicowego radykalizmu ze względu na płeć oraz wybrane sposoby ich interpretacji, a także opisuję wnioski z własnych badań z niepublikowanej pracy doktorskiej Portret socjologiczny młodych mieszkańców aglomeracji poznańskiej o prawicowej autoidentyfikacji. Wymiar odświętny a życie codzienne, skupiając się na kontekście płciowego zróżnicowania narracji. Artykuł kończy się refleksją na temat aktualnej sytuacji politycznej oraz określeniem dalszych interesujących obszarów badawczych.

Bibliografia

Bauman Z. (2000), Ponowoczesność jako źródło cierpień, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Google Scholar

Chrzczonowicz M. (2025), Dla Mentzena poród po gwałcie to tylko „nieprzyjemność”. Przypominamy mu nieprzyjemne fakty, OKO.press, https://oko.press/dla-mentzena-porod-po-gwalcie-to-tylko-nieprzyjemnosc-przypominamy-mu-nieprzyjemne-fakty (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Czekała F., Gluza R. (2025), Bunt młodych. Co drugi wyborca głosował na Mentzena, kobiety wolały lewicę, https://tvn24.pl/polska/wybory-prezydenckie-2025-bunt-mlodych-co-drugi-glosowal-na-mentzena-kobiety-wolaly-lewice-st8471033 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Diaz-Rosillo C.E. (2008), Single-Issue Voting, [w:] Encyclopedia of U.S. Campaigns, Elections, and Electoral Behavior, SAGE Publications, s. 743, https://doi.org/10.4135/9781412963886.n385
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781412963886.n385

Długosz P. (2024), Młodzież w epoce kryzysów, Wydawnictwo Academicon, Lublin.
Google Scholar

Dymek J. (2017), Cześć i chałwa młodej Polsce (prawicowej), Krytyka Polityczna, https://krytykapolityczna.pl/kraj/mloda-polska-prawica (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

EU Challenges and Priorities. Young People’s Views (2025), Eurobarometer, https://data.europa.eu/doi/10.2775/9830210 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Fal M. (2014), „Korwin masakruje…”, czyli o politycznej karierze pewnego słowa, naTemat.pl, https://natemat.pl/103155,korwin-masakruje-czyli-o-politycznej-karierze-pewnego-slowa (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Faludi S. (2013), Reakcja. Niewypowiedziana wojna przeciw kobietom, przeł. A. Dzierzgowska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Google Scholar

Gruchoła M., Zieliński R. (2025), Poczucie polskości pokoleń medialnych. Raport z badań, „Edukacja Międzykulturowa”, t. 28, nr 1, s. 47–60, https://doi.org/10.15804/em.2025.01.03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/em.2025.01.03

Jak głosowali mężczyźni, a jak kobiety? Młode panie wsparły KO i Lewicę, młodzi panowie Konfederację. Starsi poparli PiS (2023), TVN24, https://tvn24.pl/wybory-parlamentarne-2023/wybory-parlamentarne-2023-jak-glosowali-mezczyzni-a-jak-kobiety-st7399212 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Jurszo R., Pacewicz P. (2019), Mężczyźni najbardziej boją się gejów i Gender, kobiety zapaści ochrony zdrowia. Wspólny strach o klimat, OKO.press, https://oko.press/mezczyzni-najbardziej-boja-sie-gejow-i-gender-kobiety-zapasci-sluzby-zdrowia-wspolny-strach-o-klimat (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Korolczuk E. i in. (red.) (2019), Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk.
Google Scholar

Kowalewska J. (2025), „Sławomir jest rycerski”. Pytałam młode kobiety, dlaczego chcą głosować na kandydata Konfederacji, Wyborcza.pl Szczecin, https://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/7,34939,31831927,selfie-z-mentzenem-dlaczego-mlode-kobiety-chca-glosowac-na.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Krajewski M. (2013), Przeciwzłożoność. Polityki prostoty, „Studia Socjologiczne”, nr 4(211), s. 37–50.
Google Scholar

Latos G. (2023), Wybory 2023. Kobiety odchodzą od prawicy. I głosują liczniej niż mężczyźni. Kogo wybrały?, Gazeta Prawna, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9322953,wybory-2023-kobiety-odchodza-od-prawicy-jak-glosowaly-kobiety-kogo-wybraly-kobiety.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Mannheim K. (2008), Ideologia i utopia, przeł. J. Miziński, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

Melosik Z. (2006), Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Google Scholar

Messyasz K. (2015), Postawy polityczne młodzieży polskiej w świetle badań empirycznych, „Władza Sądzenia”, nr 7, s. 57–79, https://dspace.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/21803/postawy-polityczne-mlodziezy-polskiej-w-swietle-badan-empirycznych.pdf (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Młodzieżowe eurowybory. Nowa Prawica wygrała. PO dopiero czwarta (2014), Newsweek, https://www.newsweek.pl/polska/mlodziezowe-eurowybory-janusz-korwin-mikke-wygral-newsweekpl/1mb81h9#google_vignette (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

O dopuszczalności przerywania ciąży i protestach po wyroku Trybunału Konstytucyjnego (2020), CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_153_20.PDF (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Oszczędności i brak długów – a nie luksusy – stają się dla młodych symbolami sukcesu finansowego (RAPORT) (2025), PAP, Autopay, https://www.pap.pl/mediaroom/oszczednosci-i-brak-dlugow-nie-luksusy-staja-sie-dla-mlodych-symbolami-sukcesu (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Pacewicz K. (2019), Młodzi mężczyźni są prawicowi i samotni, a młode kobiety liberalne i w związkach, Wyborcza.pl, https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,24700696,mlodzi-wypisali-sie-z-politycznej-wojny-starszych-maja.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Pacewicz P. (2016), Kaczyński rozstrzyga sprawę aborcji: „Żeby kobiety rodziły nawet zdeformowane dzieci, skazane na śmierć”, OKO.press, https://oko.press/kaczynski-zeby-kobiety-rodzily-nawet-mocno-zdeformowane-dzieci-skazane-na-smierc (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Płociński M., Flieger E. (2025), „Rzecz w tym”. Dlaczego młode kobiety głosują na Konfederację? I kim są „faceciki”?, Rzeczpospolita, https://www.rp.pl/polityka/art42022491-rzecz-w-tym-dlaczego-mlode-kobiety-glosuja-na-konfederacje-i-kim-sa-faceciki?refreshpaywall=5a44426d-230f-4d0c-9175-e226e81ad08a (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Poglądy polityczne młodych Polaków a płeć i miejsce zamieszkania (2021), CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_028_21.PDF (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Population by Educational Attainment Level, Sex and Age (%) – Mail Indicators, Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/EDAT_LFSE_03__custom_6083838/bookmark/table?lang=en&bookmarkId=4942b3af-a41a-4c31-b179-361c544e500f (dostęp: 31.07.2025), https://doi.org/10.2908/edat_lfse_03
Google Scholar

Potocki P., Machalica B. (2022), Pęknięte pokolenie rewolucjonistów? Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 roku, Friedrich-Ebert-Stiftung, Warszawa.
Google Scholar

Rasiewicz N. (2025), Skąd się wziął fenomen Sławomira Mentzena wśród młodych? „Poznali tylko jego”, WNP, https://www.wnp.pl/polityka-i-sondaze/skad-sie-wzial-fenomen-slawomira-mentzena-wsrod-mlodych-poznali-tylko-jego,946708.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Rzeczkowski G. (2013), Janusz Korwin-Mikke ciągle w grze, Polityka, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1561037%2C1%2Cjanusz-korwin-mikke-ciagle-w-grze.read (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Sadura P., Sierakowski S. (2025), Nowy duopol obali ten system. Raport z badań po wyborach prezydenckich, Instytut Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Stanley B., Żerkowska-Balas M. (2020), Sondaż w sprawie protestów. Kto bierze udział w spacerach?, Polityka, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2074683,1,sondaz-w-sprawie-protestow-kto-bierze-udzial-w-spacerach.read (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Szafraniec K., Grygieńć J. (2019), Prawicowość młodych Polaków. Kontekst wyborów parlamentarnych z 2015 roku, „Studia Socjologiczne”, nr 2(233), s. 5–35, https://doi.org/10.24425/sts.2019.126138
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24425/sts.2019.126138

Twenge J.M. (2019), iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości. I co to oznacza dla nas wszystkich, przeł. O. Dziedzic, Smak Słowa, Sopot.
Google Scholar

Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. 1993 nr 17 poz. 78), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19930170078 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Wielecki K. (1990), Społeczne czynniki tożsamości pokoleniowej młodzieży, „Studia Socjologiczne”, nr 1–2(116–117), s. 61–82.
Google Scholar

Winiewski M. i in. (2015), Podłoże prawicowych preferencji wyborczych młodych Polaków, Centrum Badań nad Uprzedzeniami, Warszawa.
Google Scholar

Woźniak A. (2025), Zagłosowały na Mentzena. Politolożka mówi o powodach, WP Kobieta, https://kobieta.wp.pl/wybraly-mentzena-politolozka-dziala-na-wyobraznie-7158388693543616a?utm (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Współczesna matka Polka nie chce inspirować się swoją mamą (2016), Wirtualnemedia.pl, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/wspolczesna-matka-polka-nie-chce-inspirowac-sie-swoja-mama (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Wybory 2015. Polska młodzież prawicowa: 66 proc. głosów uczniów i studentów poszło na PiS, Kukiza i Korwina (2015), Wyborcza.pl, https://wyborcza.pl/7,75398,19087837,wybory-2015-polska-mlodziez-prawicowa-66-proc-glosow-uczniow.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Wybory prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (2025), PKW, https://prezydent2025.pkw.gov.pl/prezydent2025/pl/wynik/pl (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Wyrwińska D. (2020), Co się dzieje z mężczyznami. Analiza dyskursów dotyczących kryzysu męskości w artykułach prasowych oraz internetowych, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Zainteresowanie polityką i poglądy polityczne w latach 1989–2015. Deklaracje ludzi młodych na tle ogółu badanych (2015), CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_135_15.PDF (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Żakowski J. (2014), Dlaczego młodzi wybierają Nową Prawicę?, Polityka, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1582031%2C1%2Cdlaczego-mlodzi-wybieraja-nowa-prawice.read (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Żurek I. (2022), Więcej kobiet z wykształceniem wyższym niż mężczyzn, INFOR, https://kadry.infor.pl/wiadomosci/5521406,Wiecej-kobiet-z-wyksztalceniem-wyzszym-niz-mezczyzn.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

30-11-2025

Jak cytować

Stamm-Korecka, A. (2025). Prawicowy radykalizm a płeć – analiza zróżnicowania zjawiska wśród młodych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, (94), 47–62. https://doi.org/10.18778/0208-600X.94.03