Prawicowy radykalizm a płeć – analiza zróżnicowania zjawiska wśród młodych
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.94.03Słowa kluczowe:
polityka, prawica, płeć, młodziAbstrakt
Artykuł poświęcony jest zjawisku zróżnicowania poglądów politycznych młodych ze względu na płeć. We wstępie wskazuję na początki wzrostu prawicowych sympatii politycznych młodych osób, które szczególnie wyraźnie widoczne były w okresie 2013–2015, zyskując miano „zwrotu prawicowego”; następnie omawiam, jak kształtowała się w czasie dynamika autoidentyfikacji politycznych tej grupy wiekowej. W kolejnych częściach prezentuję dane zastane, poświęcone fenomenowi zróżnicowania poglądów politycznych i prawicowego radykalizmu ze względu na płeć oraz wybrane sposoby ich interpretacji, a także opisuję wnioski z własnych badań z niepublikowanej pracy doktorskiej Portret socjologiczny młodych mieszkańców aglomeracji poznańskiej o prawicowej autoidentyfikacji. Wymiar odświętny a życie codzienne, skupiając się na kontekście płciowego zróżnicowania narracji. Artykuł kończy się refleksją na temat aktualnej sytuacji politycznej oraz określeniem dalszych interesujących obszarów badawczych.
Bibliografia
Bauman Z. (2000), Ponowoczesność jako źródło cierpień, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Google Scholar
Chrzczonowicz M. (2025), Dla Mentzena poród po gwałcie to tylko „nieprzyjemność”. Przypominamy mu nieprzyjemne fakty, OKO.press, https://oko.press/dla-mentzena-porod-po-gwalcie-to-tylko-nieprzyjemnosc-przypominamy-mu-nieprzyjemne-fakty (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Czekała F., Gluza R. (2025), Bunt młodych. Co drugi wyborca głosował na Mentzena, kobiety wolały lewicę, https://tvn24.pl/polska/wybory-prezydenckie-2025-bunt-mlodych-co-drugi-glosowal-na-mentzena-kobiety-wolaly-lewice-st8471033 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Diaz-Rosillo C.E. (2008), Single-Issue Voting, [w:] Encyclopedia of U.S. Campaigns, Elections, and Electoral Behavior, SAGE Publications, s. 743, https://doi.org/10.4135/9781412963886.n385
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4135/9781412963886.n385
Długosz P. (2024), Młodzież w epoce kryzysów, Wydawnictwo Academicon, Lublin.
Google Scholar
Dymek J. (2017), Cześć i chałwa młodej Polsce (prawicowej), Krytyka Polityczna, https://krytykapolityczna.pl/kraj/mloda-polska-prawica (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
EU Challenges and Priorities. Young People’s Views (2025), Eurobarometer, https://data.europa.eu/doi/10.2775/9830210 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Fal M. (2014), „Korwin masakruje…”, czyli o politycznej karierze pewnego słowa, naTemat.pl, https://natemat.pl/103155,korwin-masakruje-czyli-o-politycznej-karierze-pewnego-slowa (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Faludi S. (2013), Reakcja. Niewypowiedziana wojna przeciw kobietom, przeł. A. Dzierzgowska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Google Scholar
Gruchoła M., Zieliński R. (2025), Poczucie polskości pokoleń medialnych. Raport z badań, „Edukacja Międzykulturowa”, t. 28, nr 1, s. 47–60, https://doi.org/10.15804/em.2025.01.03
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15804/em.2025.01.03
Jak głosowali mężczyźni, a jak kobiety? Młode panie wsparły KO i Lewicę, młodzi panowie Konfederację. Starsi poparli PiS (2023), TVN24, https://tvn24.pl/wybory-parlamentarne-2023/wybory-parlamentarne-2023-jak-glosowali-mezczyzni-a-jak-kobiety-st7399212 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Jurszo R., Pacewicz P. (2019), Mężczyźni najbardziej boją się gejów i Gender, kobiety zapaści ochrony zdrowia. Wspólny strach o klimat, OKO.press, https://oko.press/mezczyzni-najbardziej-boja-sie-gejow-i-gender-kobiety-zapasci-sluzby-zdrowia-wspolny-strach-o-klimat (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Korolczuk E. i in. (red.) (2019), Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk.
Google Scholar
Kowalewska J. (2025), „Sławomir jest rycerski”. Pytałam młode kobiety, dlaczego chcą głosować na kandydata Konfederacji, Wyborcza.pl Szczecin, https://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/7,34939,31831927,selfie-z-mentzenem-dlaczego-mlode-kobiety-chca-glosowac-na.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Krajewski M. (2013), Przeciwzłożoność. Polityki prostoty, „Studia Socjologiczne”, nr 4(211), s. 37–50.
Google Scholar
Latos G. (2023), Wybory 2023. Kobiety odchodzą od prawicy. I głosują liczniej niż mężczyźni. Kogo wybrały?, Gazeta Prawna, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9322953,wybory-2023-kobiety-odchodza-od-prawicy-jak-glosowaly-kobiety-kogo-wybraly-kobiety.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Mannheim K. (2008), Ideologia i utopia, przeł. J. Miziński, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Google Scholar
Melosik Z. (2006), Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Google Scholar
Messyasz K. (2015), Postawy polityczne młodzieży polskiej w świetle badań empirycznych, „Władza Sądzenia”, nr 7, s. 57–79, https://dspace.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/21803/postawy-polityczne-mlodziezy-polskiej-w-swietle-badan-empirycznych.pdf (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Młodzieżowe eurowybory. Nowa Prawica wygrała. PO dopiero czwarta (2014), Newsweek, https://www.newsweek.pl/polska/mlodziezowe-eurowybory-janusz-korwin-mikke-wygral-newsweekpl/1mb81h9#google_vignette (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
O dopuszczalności przerywania ciąży i protestach po wyroku Trybunału Konstytucyjnego (2020), CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_153_20.PDF (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Oszczędności i brak długów – a nie luksusy – stają się dla młodych symbolami sukcesu finansowego (RAPORT) (2025), PAP, Autopay, https://www.pap.pl/mediaroom/oszczednosci-i-brak-dlugow-nie-luksusy-staja-sie-dla-mlodych-symbolami-sukcesu (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Pacewicz K. (2019), Młodzi mężczyźni są prawicowi i samotni, a młode kobiety liberalne i w związkach, Wyborcza.pl, https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,24700696,mlodzi-wypisali-sie-z-politycznej-wojny-starszych-maja.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Pacewicz P. (2016), Kaczyński rozstrzyga sprawę aborcji: „Żeby kobiety rodziły nawet zdeformowane dzieci, skazane na śmierć”, OKO.press, https://oko.press/kaczynski-zeby-kobiety-rodzily-nawet-mocno-zdeformowane-dzieci-skazane-na-smierc (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Płociński M., Flieger E. (2025), „Rzecz w tym”. Dlaczego młode kobiety głosują na Konfederację? I kim są „faceciki”?, Rzeczpospolita, https://www.rp.pl/polityka/art42022491-rzecz-w-tym-dlaczego-mlode-kobiety-glosuja-na-konfederacje-i-kim-sa-faceciki?refreshpaywall=5a44426d-230f-4d0c-9175-e226e81ad08a (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Poglądy polityczne młodych Polaków a płeć i miejsce zamieszkania (2021), CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_028_21.PDF (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Population by Educational Attainment Level, Sex and Age (%) – Mail Indicators, Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/EDAT_LFSE_03__custom_6083838/bookmark/table?lang=en&bookmarkId=4942b3af-a41a-4c31-b179-361c544e500f (dostęp: 31.07.2025), https://doi.org/10.2908/edat_lfse_03
Google Scholar
Potocki P., Machalica B. (2022), Pęknięte pokolenie rewolucjonistów? Młodzi wobec sytuacji w Polsce w 2021 roku, Friedrich-Ebert-Stiftung, Warszawa.
Google Scholar
Rasiewicz N. (2025), Skąd się wziął fenomen Sławomira Mentzena wśród młodych? „Poznali tylko jego”, WNP, https://www.wnp.pl/polityka-i-sondaze/skad-sie-wzial-fenomen-slawomira-mentzena-wsrod-mlodych-poznali-tylko-jego,946708.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Rzeczkowski G. (2013), Janusz Korwin-Mikke ciągle w grze, Polityka, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1561037%2C1%2Cjanusz-korwin-mikke-ciagle-w-grze.read (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Sadura P., Sierakowski S. (2025), Nowy duopol obali ten system. Raport z badań po wyborach prezydenckich, Instytut Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar
Stanley B., Żerkowska-Balas M. (2020), Sondaż w sprawie protestów. Kto bierze udział w spacerach?, Polityka, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2074683,1,sondaz-w-sprawie-protestow-kto-bierze-udzial-w-spacerach.read (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Szafraniec K., Grygieńć J. (2019), Prawicowość młodych Polaków. Kontekst wyborów parlamentarnych z 2015 roku, „Studia Socjologiczne”, nr 2(233), s. 5–35, https://doi.org/10.24425/sts.2019.126138
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.24425/sts.2019.126138
Twenge J.M. (2019), iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości. I co to oznacza dla nas wszystkich, przeł. O. Dziedzic, Smak Słowa, Sopot.
Google Scholar
Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. 1993 nr 17 poz. 78), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19930170078 (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Wielecki K. (1990), Społeczne czynniki tożsamości pokoleniowej młodzieży, „Studia Socjologiczne”, nr 1–2(116–117), s. 61–82.
Google Scholar
Winiewski M. i in. (2015), Podłoże prawicowych preferencji wyborczych młodych Polaków, Centrum Badań nad Uprzedzeniami, Warszawa.
Google Scholar
Woźniak A. (2025), Zagłosowały na Mentzena. Politolożka mówi o powodach, WP Kobieta, https://kobieta.wp.pl/wybraly-mentzena-politolozka-dziala-na-wyobraznie-7158388693543616a?utm (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Współczesna matka Polka nie chce inspirować się swoją mamą (2016), Wirtualnemedia.pl, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/wspolczesna-matka-polka-nie-chce-inspirowac-sie-swoja-mama (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Wybory 2015. Polska młodzież prawicowa: 66 proc. głosów uczniów i studentów poszło na PiS, Kukiza i Korwina (2015), Wyborcza.pl, https://wyborcza.pl/7,75398,19087837,wybory-2015-polska-mlodziez-prawicowa-66-proc-glosow-uczniow.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Wybory prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (2025), PKW, https://prezydent2025.pkw.gov.pl/prezydent2025/pl/wynik/pl (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Wyrwińska D. (2020), Co się dzieje z mężczyznami. Analiza dyskursów dotyczących kryzysu męskości w artykułach prasowych oraz internetowych, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Zainteresowanie polityką i poglądy polityczne w latach 1989–2015. Deklaracje ludzi młodych na tle ogółu badanych (2015), CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_135_15.PDF (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Żakowski J. (2014), Dlaczego młodzi wybierają Nową Prawicę?, Polityka, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1582031%2C1%2Cdlaczego-mlodzi-wybieraja-nowa-prawice.read (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Żurek I. (2022), Więcej kobiet z wykształceniem wyższym niż mężczyzn, INFOR, https://kadry.infor.pl/wiadomosci/5521406,Wiecej-kobiet-z-wyksztalceniem-wyzszym-niz-mezczyzn.html (dostęp: 31.07.2025).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

