Nurt krytyczny w klasycznej, polskiej socjologii medycyny. Zarys problematyki

Włodzimierz Piątkowski; Luiza Nowakowska

doi:10.18778/0208-600X.45.02

Authors

Włodzimierz Piątkowski Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny, Instytut Socjologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej; Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Luiza Nowakowska Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny, Katedra Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.45.02

Keywords:

sociology of health, illness and medicine, critical orientation

Abstract

The purpose of this text, written from the perspective of “sociology of sociology” and “sociology of medicine”, is an attempt of introduction to the Polish sociological debate “critical perspective” ‒ issues that are since the beginning for example in the classical sociology of American and Western European versions of medical sociology and ask the question: why this approach theoretical and methodological directive and practical imperative of action is permanently present in the Polish sociomedical discourse.

We are going to sketch the historical roots and evolution of the critical orientation using selected examples drawn from general sociology and then try to show the application of this approach in the classic Polish medical sociology. It seems that the presentation of “critical thinking”, its origins, character, values and limitations is particularly important and desirable in terms of progressive economic crisis and its micro-, mezo- and macrosocial consequences.

References

Bizoń Z. (1976), Wzorce adaptacji systemu medycznego do zmian społecznych, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, PWN, Warszawa, s. 107‒131.
Google Scholar

Dubos R. (1962), Miraże zdrowia ‒ utopie postępy i zmiany biologiczne, PZWL, Warszawa.
Google Scholar

Edwards G., Habermas J. (2012), Politics and morality in health and medicine, [w:] G. Scambler (ed.), Contemporary Theorists for Medical Sociology, Routledge, New York‒London, s. 33‒48.
Google Scholar

Illich I. (1975), Medical Nemesis. The Expropriation of Health, Calder and Boyars, London.
Google Scholar

Mills Wright Ch. (1961), Elita władzy, Książka i Wiedza, Warszawa.
Google Scholar

Mucha J. (1986), Socjologia jako krytyka społeczna. Orientacja radykalna i krytyczna we współczesnej socjologii zachodniej, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Mucha J. (2002), Socjologia krytyczna, [w:] Encyklopedia socjologii, t. IV, K. W. Frieske, H. Kubiak, G. Lissowski, J. Mucha, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 69‒72.
Google Scholar

Navarro V. (1978), Class Struggle. The State and Medicine, Martin Robertson, Oxford.
Google Scholar

Olechnicki K., Załęcki P. (1997), Słownik Socjologiczny, Wydawnictwo Graffiti BC, Toruń.
Google Scholar

Ostrowska A. (2004), Polska socjologia medycyny na tle zachodniej, [w:] W. Piątkowski (red.), Zdrowie ‒ choroba ‒ społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 31‒42.
Google Scholar

Piątkowski W. (2012), Beyond Medicine. Non Medical Treatment in Poland, Peter Lang, Frankfurt am Main‒Berlin‒Bern.
Google Scholar

Piątkowski W., Nowakowska L. (2012), System medyczny w Polsce wobec wyzwań XXI wieku. Perspektywa krytycznej socjologii zdrowia i choroby, „Przegląd Socjologiczny”, vol. LXI, nr 2, s. 11‒29.
Google Scholar

Piątkowski W., Skrzypek M. (2012), The Social Nature of Health and Illness – evolution of Research Approaches in Polish Classical Medical Sociology, „Annals of Agricultural and Environmental Medicine”, Vol. 19, No. 4, s. 821‒835.
Google Scholar

Podgórecki A. (1962), Charakterystyka nauk praktycznych, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Podgórecki A. (1968), Miejsce socjotechniki w ustroju socjalistycznym, [w:] A. Podgórecki (red.), Socjotechnika ‒ praktyczne zastosowania socjologii, Wydawnictwo KiW, Warszawa, s. 37‒54.
Google Scholar

Shepard J. M. (1987), Sociology, 3rd Ed., West Publication, St. Paul‒New York‒Los Angeles.
Google Scholar

Słońska Z. (2010), Społeczna natura zdrowia: teoria i praktyka, [w:] W. Piątkowski (red.), Socjologia z medycyną. W kręgu myśli naukowej Magdaleny Sokołowskiej, IFiS PAN, Warszawa, s. 64‒83.
Google Scholar

Słońska Z., Piątkowski W. (2012), The Sociology of Health and Medicine in Poland, „Salutate e Societa”, vol. XI, no 2, s. 73‒88.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3280/SES2012-002006EN

Sokołowska M. (1968), Zastosowania socjologii w medycynie, [w:] A. Podgórecki (red.), Socjotechnika ‒ praktyczne zastosowania socjologii, Wydawnictwo KiW, Warszawa, s. 243‒262.
Google Scholar

Sokołowska M. (1972), Dysfunkcjonalność instytucji służby zdrowia, „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 131‒161.
Google Scholar

Sokołowska M. (1976), Przedmowa, [w:] M. Sokołowska, J. Hołówka, A. Ostrowska (red.), Socjologia a zdrowie, PWN, Warszawa, s. 9‒15.
Google Scholar

Sokołowska M. (1980), Granice medycyny, Wiedza Powszechna, Warszawa.
Google Scholar

Sokołowska M. (1986a), Medycyna a kontrola społeczna, [w:] eadem, Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa, s. 219‒228.
Google Scholar

Sokołowska M. (1986b), Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa.
Google Scholar

Szacki J. (1981a), Historia myśli socjologicznej, cz. I, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Szacki J. (1981b), Kryzys i środki jego rozwiązania, [w:] Historia myśli socjologicznej, cz. I, PWN, Warszawa, s. 174‒175.
Google Scholar

Waitzkin H. (2000), Changing Patient-physician Relationship in the Changing Health-Policy Environment, [w:] C. Bird, P. Conrad, A. Fremont (eds.), Handbook of Medical Sociology, Prentice Hall, Upper Saddle River, s. 271‒283.
Google Scholar