Besieged fortress syndrome? Occupational group of physicians and medicine students and the problem of social reception of health care system in Poland

Jakub Ryszard Stempień; Marcin Tkaczyk

doi:10.18778/0208-600X.56.08

Autor

Jakub Ryszard Stempień Medical University of Lodz, Department of Sociology https://orcid.org/0000-0001-9526-4823
Marcin Tkaczyk Polish Mother’s Memorial Hospital Research Institute, Department of Pediatrics, Immunology and Nephrology

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.56.08

Słowa kluczowe:

lekarze, grupa zawodowa, zaufanie, syndrom oblężonej twierdzy, opinia publiczna

Abstrakt

Artykuł dotyczy problemu spadku społecznego zaufania do instytucji służby zdrowia w Polsce. Analizy zawartości mediów pokazują, że przekaz medialny jest zorientowany na pokazywanie błędów lekarskich, przypadków korupcji oraz innych skandalicznych zdarzeń z obszaru służby zdrowia. Przypadek „łowców skór” z Łodzi jest tu dobrym przykładem. Wszystko to może kreować negatywną opinię społeczną o funkcjonariuszach służby zdrowia (zwłaszcza lekarzach). Sondaże CBOS dokumentują postrzeganie lekarzy – przez wielu Polaków – jako niekompetentnych, niezaangażowanych w swoją pracę i traktujących pacjentów w sposób uznaniowy (niesprawiedliwy). Krytyczna opinia publiczna i media zorientowane na prezentację skandali, powinny tworzyć nieprzyjazne środowisko działania dla zawodowej grupy lekarzy. Czy jednak prowadzi to do wystąpienia syndromu oblężonej twierdzy (rozumianego jako konsolidacja i mobilizacja własnej grupy, postrzeganej jako niewinna ofiara wrogiego otoczenia społeczno-instytucjonalnego)? W artykule zostaną wykorzystane – w formie studium przypadku – wyniki własnych badań ankietowych, przeprowadzonych z udziałem 151 lekarzy z Łodzi oraz 228 studentów medycyny na Wydziale Wojskowo-Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Celem tego badania było poznanie opinii lekarzy i studentów na temat postrzegania zawodów medycznych w polskim społeczeństwie. Zebrany materiał empiryczny pozwala na (przynajmniej częściową) weryfikację hipotezy syndromu oblężonej twierdzy.

Bibliografia

Bailey K. D. (1994), Methods of social research, The Free Press, New York.
Google Scholar

Corruption (2012), Special Eurobarometer 374 report, http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_374_en.pdf (8.09.2015).
Google Scholar

Cybulska A. (2013), Prestiż zawodów, CBOS report No. 4922.
Google Scholar

Cybulska A., Pankowski K. (2014), Stosunek do instytucji państwa oraz partii politycznych po 25 latach, CBOS report No. 5007.
Google Scholar

Gałuszka M. (2003), Społeczne i kulturowe powinności medycyny. Tożsamość zawodowa i atrofia moralna, Wrocław Scentific Assiociation, Wrocław.
Google Scholar

Gałuszka M. (2010), Modernizacja systemu opieki zdrowotnej w Polsce a problem komercjalizacji szpitali przez samorządy terytorialne, [in:] M. Gałuszka (ed.), Modernizacja biomedyczna społeczeństwa a ryzyko zdrowotne, Medical University of Łódź, Łódź.
Google Scholar

Gałuszka M., Legiędź-Gałuszka M (2008), Medycyna i zdrowie w społeczeństwie ryzyka, [in:] M. Gałuszka (ed.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Medical University of Łódź, Łódź.
Google Scholar

Hall M. A., Camacho F., Dugan E., Balkrishnan R. (2002), Trust in the Medical Profession: Conceptual and Measurement Issues, “Health Services Research”, No. 5, s. 1419–1439.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1475-6773.01070

Hall M. A., Dugan E., Zheng B., Mishra A. K. (2001), Trust in physicians and medical institutions: what is it, can it be measured, and does it matter?, “The Milbank Quaterly”, No. 4, s. 613–639.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1468-0009.00223

Hibbard J. H., Weeks E. C. (1987), Consumerism in health care: prevalence and predictors, “Medical Care”, No. 11, s. 1019–1032.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/00005650-198711000-00001

Hipsz N. (2014), Opinie o funkcjonowaniu systemu opieki zdrowotnej A.D. 2014, CBOS report No. 5046.
Google Scholar

Kobylińska A., Makowski G., Solon-Lipiński M. (red.) (2012), Mechanizmy przeciwdziałania korupcji w Polsce. Raport z monitoringu, The Institute of Public Affairs, Warsaw.
Google Scholar

Majewski P. (2007), Raport na temat korupcji w polskim systemie ochrony zdrowia, www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/rnkpsoz_21062007.pdf (8.09.2015).
Google Scholar

Mechanic D. (2003), Physician Discontent. Challenges and Opportunities, “The Journal of the American Medical Association”, No. 7, s. 941–946.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1001/jama.290.7.941

Moore P. J., Adler N. E., Robertson P. A. (2000), Medical malpractice: the effect of doctor-patient relations on medical patient perceptions and malpractice intentions, “The Western Journal of Medicine”, No. 4, s. 244–250.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1136/ewjm.173.4.244

Omyła-Rudzka M. (2014), Opinie o błędach medycznych i zaufaniu do lekarzy, CBOS report No. 5104.
Google Scholar

Stempień J. R. (2013), Civic monitoring of health service in Poland among the activity of nongovernmental organizations, [in:] conference materials of the International Scientific Conference “Historical, economic, social, philosophic and educational aspects of health service development”, National Medical University, Kharkiv, s. 112–114.
Google Scholar

Study on Corruption in the Healthcare Sector (2013), European Commission, http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-is-new/news/news/docs/20131219_study_on_corruption_in_the_healthcare_sector_en.pdf (8.09.2015).
Google Scholar

Studzińska-Pasieka K. (2008), Profesja lekarska w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, [in:] M. Gałuszka (ed.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Medical University of Łódź, Łódź, s. 140–179.
Google Scholar

Wenzel M. (2004), Zaufanie do instytucji publicznych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, CBOS report No. 3214.
Google Scholar

Wizja świata – emocje wyzwolone. Co mają nam do zaoferowania cztery najpopularniejsze telewizyjne serwisy informacyjne?, http://www.press.pl/raportypdf/www-data/wizja_sw_emo_w_r_imm.pdf.pdf (8.09.2015).
Google Scholar

www.nil.org.pl (The Polish Chamber of Physicians and Dentists).
Google Scholar

www.sppnn.org.pl (Polish Patients Association Primum Non Nocere).
Google Scholar

Zajdel J. (2008), Ryzyko zdrowotne implikowane błędami lekarskimi, [in:] M. Gałuszka (ed.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Medical University of Łódź, Łódź, s. 349–386.
Google Scholar

Ziółkowski J. (2013a), Paradoksy syndromu oblężonej twierdzy w reżimach niedemokratycznych, [in:] J. Ziółkowski (ed.), Paradoksy polityki, Vol. 2, Elipsa, Warsaw, s. 12–137.
Google Scholar

Ziółkowski J. (2013b), Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Elipsa, Warsaw.
Google Scholar