Entre l’art et l’artisanat, ou en quête de l’esthétique du Grand-Guignol

Tomasz Kaczmarek

doi:10.18778/1505-9065.13.14

Autor

Tomasz Kaczmarek Université de Łódź

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9065.13.14

Słowa kluczowe:

Grand-Guignol, przemoc, estetyka teatru grozy, Guy de Maupassant, Edgar Allan Poe, André de Lorde

Abstrakt

Teatr Grand-Guignol od dawna uważany jest za pospolity gatunek niemający nic wspólnego z prawdziwą sztuką. Z pewnością repertuar tej „krwawej sceny” stanowi popularny odłam teatru bulwarowego. Producenci sensacji prześcigali się w ukazywaniu obrazów przemocy, by schlebiać gustom klasy średniej, żądnej krwi, widoku ludzkich szczątków, wydłubanych oczu, krzyku, rzężenia i innych „efektów specjalnych”. Niemniej pisarze związani z tą sceną stworzyli również nową estetykę, która inspiruje się dorobkiem takich autorów jak Guy de Maupassant i Edgar Allan Poe. Przyświecać im będzie wspólny cel: straszenie widzów, ale bardziej będą się koncentrować na psychologicznym wymiarze lęku niż na krwawych scenach przemocy. Nowi dramaturdzy odnajdują w swych genialnych poprzednikach nie tylko tematykę tajemniczości i grozy, ale także przeszczepią na grunt teatralny ich prozatorskie zabiegi formalne. Powstają więc sztuki zwięzłe w formie, w których napięcie ma prowadzić, zgodnie z klasycznymi regułami, do punktu kulminacyjnego i rozwiązania akcji. W niniejszym artykule przedstawione są poszukiwania pisarzy, którzy kładą podwaliny pod swoisty „teatr okrucieństwa”.

Pobrania

Biogram autora

Tomasz Kaczmarek - Université de Łódź

Tomasz Kaczmarek enseigne la langue et la littérature (italienne et française) à l’Université de Łódź. Thèse sur l’oeuvre de Henri-René Lenormand. Habilitation sur le personnage dans le théâtre français face à la tradition de l’expressionnisme européen. Publications sur le théâtre français, italien et polonais dans le contexte des avant-gardes du XX^e siècle.

Bibliografia

Achard, Marcel, Bonsoir, 22 mai 1929
Google Scholar

Alvernhe, Andrée, in : Guy de Maupassant, Contes choisis, Paris, Librairie Larousse, 1955
Google Scholar

Antoine André, préface, in : A. de Lorde, Théâtre rouge, Paris, Eugène Figuière, Éditeur, 1922
Google Scholar

Aristote, Poétique, trad. De Roselyne Dupont-Roc et Jean Lallot, Paris, Éditions du Seuil, 1980
Google Scholar

Artinian, Artine, Maupassant, Criticism in France (1880-1940), New York, King’s Crown Press, 1941
Google Scholar

Baudelaire, Charles, Eureka, La Genèse d’un poëme Le Corbeau, méthode de composition par Edgar Poe, Paris, Louis Conard Libraire-Éditeur, 1936
Google Scholar

Baudelaire, Charles, L’Art romantique, Paris, Calmann Lévy, Éditeur, 1885
Google Scholar

Binet, Alfred, préface, in : A. de Lorde, Théâtre de la Peur, Paris, Eugène Figuière, Éditeur, 1919
Google Scholar

Cambiaire, Célestin Pierre, The influence of Edgar Allan Poe in France, New York, Haskell House Publishers Ltd., 1970
Google Scholar

Foleÿ, Charles, préface, in : C. Orval, Mon visage dans la nuit, Paris, Marpon et Cie éditeurs, 1928
Google Scholar

France, Anatole, « M. Guy de Maupassant, critique et romancier », in : La vie littéraire : deuxième série, Paris, C. Lévy, 1890
Google Scholar

Hand, Richard J., Wilson, Michael, Grand-Guignol. The French Theater of Horror, University of Exeter Press, 2003
Google Scholar

« Les mystères de la peur », introduction à l’anthologie d’André de Lorde et Albert Dubeux, Les Maîtres de la peur, Paris, Librairie Delagrave, 1927
Google Scholar

Lorde, André de, « Les monstres qui vivent en nous », in : Galerie des monstres, Paris, Eugène Figuière, 1928
Google Scholar

Lorde, André de, préface, in : Théâtre d’épouvante, Paris, Librairie Théâtrale, Artistique Littéraire, 1909
Google Scholar

Matthews, Brander J., French Dramatists of the Nineteenth Century, New York, Charles Scribner’s Sons, 1881
Google Scholar

Maynial, Édouard, Vie et oeuvre de Guy de Maupassant, Paris, Mercure de France, 1906
Google Scholar

Pierron, Agnès, « Grand-Guignol », in : M. Corvin (réd.), Dictionnaire encyclopédique du théâtre, Paris, Larousse, 2001
Google Scholar

Pierron, Agnès, Le Grand-Guignol, le théâtre des peurs de la Belle Époque, Paris, Robert Laffont, 1995
Google Scholar

Pierron, Agnès, Les Nuits blanches du Grand-Guignol, Paris, Seuil, 2002
Google Scholar

Poe, Edgar Allan, « Nathaniel Hawthorne: Twice-Told Tales; Literary Criticism », Graham’s Magazine, 1942
Google Scholar

Pruner, Michel, L’analyse du texte de théâtre, Paris, Nathan Université, 2001
Google Scholar

Ressi, Michèle, Écrire pour le théâtre, Paris, Eyrolles, 2008
Google Scholar

Sarrazac, Jean-Pierre, « Reconstruire le réel ou suggérer l’indicible », in : J. de Jomaron, Le Théâtre en France, Paris, Armand Colin, 1992
Google Scholar

Schumacher, Claude, Alfred Jarry and Guillaume Apollinaire, Basingstoke, Macmillan, 1984
Google Scholar

Sullivan, Edward D., « Maupassant et la nouvelle », in : Cahiers de l’Association internationale des études françaises, Société d’édition « Les Belles Lettres », 1975, vol. 27
Google Scholar

Taine, Hyppolite, Histoire de la littérature anglaise, Paris, Librairie de L. Hachette et Cie, 1866, vol. 1
Google Scholar

Vinaver, Michel, Écritures dramatiques. Essais d’analyse de textes de théâtre, Arles, Actes Sud, 1993
Google Scholar