Żony trucicielki. Kroniki kryminalne jako konteksty wątków powieściowych

Tadeusz Budrewicz

doi:10.18778/1505-9057.50.07

Authors

Tadeusz Budrewicz Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Katedra Literatury Polskiej XIX wieku

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.50.07

Keywords:

poisoning, crime, crime column, woman

Abstract

This article addresses the cases of criminal poisonings of men performed by women in the 19th century. This theme was not popular in crime novels because evidence was established in chemical laboratories rather than by detectives. Daily newspapers, as well as medical and court press in the 19th century, frequently commented on poisoning trials. Analyses show that the most frequent cases concerned unhappily married wives. The women were mistreated by their husbands, and the law did not allow them to divorce them. The poisoning of the husband was a rebellion and a call for the right to freedom. Crime columns depicted the real-life events drastically, whereas literature depicted the same cases in a moderate way.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Tadeusz Budrewicz, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Katedra Literatury Polskiej XIX wieku

Prof. dr hab.; kierownik Katedry Literatury Polskiej XIX wieku w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Do jego zainteresowań badawczych należą m.in.: literatura romantyczna, pozytywistyczna i Młodej Polski (dramat i teatr XIX i początku XX w., krytyka teatralna, proza i poezja XIX w.; twórczość Juliusza Słowackiego,Cypriana Norwida, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Bolesława Prusa, Elizy Orzeszkowej, Stanisława Tarnowskiego); edytorstwo tekstów literackich XIX w., działalność literacka twórców minorum gentium oraz literatura i kultura Kresów. Autor wielu książek i artykułów, w tym: Kraszewski i świat historii. Studia (Kraków 2010), Między rymem a Muzą (Kraków 2017), Od Galicji po Amerykę. Literackim tropem XIX-wiecznych podróży (Kraków 2018; współautor: Magdalena Sadlik).

References

Belmont Leo, Obrona trucicielki. [Sprawa Franciszki Bąkowskiej przed trybunałem Warszawskiej Izby Sądowej. Maj rok 1905], w: O potrzebie ekspertyzy psychologicznej, nakładem Redakcji Wolnego Słowa, Warszawa 1912, s. 75–97.
Google Scholar

Bierzyński Roman, O stosunku człowieka do przyrody i nauki. Z notat pseudo-literackich, Drukarnia Jana Jaworskiego, Warszawa 1867.
Google Scholar

Budrewicz Tadeusz, Portrety żon niedobrych w powieści drugiej połowy XIX wieku, w: Przemiany formuły emancypacyjnego kobiet. Seria II. Perspektywa polska, red. Anna Janicka, Corinne Fournier Kiss, Mariya Bracka, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2017, s. 49–64.
Google Scholar

Czubaj Mariusz, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne, Oficynka, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Ellis Havelock, Mężczyzna i kobieta. Badania nad drugorzędnymi cechami płciowymi u człowieka, z ang. przełożył Feliks Wermiński, Księgarnia T. Paprockiego, Warszawa 1897.
Google Scholar

Felc Władysław, Zatrucia barem, „Czasopismo Sądowo-Lekarskie” 1936, R. 9, nr 2, s.73–92.
Google Scholar

Gawliński Andrzej, Zbrodnicze otrucie – przegląd kryminalistyczno-historyczny, „Przegląd Prawniczy i Społeczny” 2014, nr 1, s. 32–33.
Google Scholar

Głowiński Michał, „Cham” czyli pani Bovary nad brzegami Niemna, w: „Lalka” i inne, red. Józef Bachórz, Michał Głowiński, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 1992.
Google Scholar

Halban (Blumenstok) Leon, Medycyna sądowa, zebrał według wykładów uniwersyteckich Antoni Miczulski, Kraków 1893.
Google Scholar

Kalinka Julian, Wyjątki z notat lekarza zamieszkałego na prowincji, „Tygodnik Lekarski” 1859, nr 8, s. 61–66.
Google Scholar

Kłosińska Krystyna, Powieści o „wieku nerwowym”, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1988.
Google Scholar

Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. Anna Żarnowska i Andrzej Szwarc, Warszawa, Wydawnictwo DiG, 2006.
Google Scholar

Kodeks kar głównych i poprawczych wyd. 1866 r. dla Królestwa Polskiego, z objaśnieniami Walentego Miklaszewskiego, nakład Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1876–1878.
Google Scholar

Kowalczyk Paulina, Posłowie. O XIX-wiecznej modzie na „kryminał”, w: Gabriela Zapolska, Kwiat śmierci. Powieść kryminalna ze stosunków krakowskich w dwóch tomach, red. tomu i słowo wstępne Anna Janicka, Wydawnictwo PRYMAT, Białystok 2015, s. 225–253.
Google Scholar

Łagowski Stanisław, Moralność ludu w Królestwie Polskim, „Słowo Polskie” 1907, nr 341, s. 1.
Google Scholar

Mann John, Zbrodnia, magia i medycyna, przekład Mariusz Trojański, Zapolex-Media, Toruń 1996.
Google Scholar

Możdżeński A. [imię nieznane], Ojcobójstwo i podżeganie do ojcobójstwa, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1875, nr 44, s. 349–350; nr 45, s. 356–357.
Google Scholar

Pappenheim Louis, Policya lekarska, przekład dzieła L. Pappenheima: „Handbuch der Sanitäts-Polizei” przez dr Wacława Mayzela, t. 3, Drukarnia Józefa Bergera, Warszawa 1871.
Google Scholar

Schaitter Ignacy, Uwagi nad śmiercią z otrucia fosforem na podstawie trzech obserwowanych przypadków, „Przegląd Lekarski” 1883, nr 34, s. 425–427.
Google Scholar

Tabaszewska Justyna, Cytat oswojony vs cytat wywrotowy, w: Opus citatum. O cytacie w kulturze, red. Anna Jarmuszkiewicz i Justyna Tabaszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014, s. 11–22.
Google Scholar

Tripplin Teodor, Tajemnice społeczeństwa wykryte w sprawach karnych krajowych, t.3, nakładem Zygmunta Schlettera, Wrocław 1852.
Google Scholar

Wachholz Leon, Z historyi trucizn i otruć, odbitka z czasopisma „Przegląd Lekarski”, drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1902.
Google Scholar

Zbrodnie, sensacje i katastrofy w prasie polskiej do 1914 roku, red. Krzysztof Stępnik, Monika Gabryś, Lublin, Wydawnictwo WSPA, Lublin 2010.
Google Scholar