Perswazja w dyskursie gerontologicznym – przeszkody i strategie w komunikacji z pacjentem geriatrycznym

Krzysztof Ozga; Agnieszka Ozga

doi:10.18778/1505-9057.48.19

Authors

Krzysztof Ozga Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej, Uniwersytet Jagielloński
Agnieszka Ozga Szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie, ul. Trynitarska 11, 31-061 Kraków; ZOL Serdeczna Troska, ul. Rzepakowa 5a, 31-989 Kraków

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.48.19

Keywords:

discourse, gerontological discourse, medicine, geriatrics, gerontology, linguistics, pragmatics, persuasion, spaced retrieval

Abstract

The article analyses obstacles and strategies in gerontological discourse. The authors provide a brief account of the ways in which various academic fields look at the elderly and propose their own definition of gerontological discourse against this background, defining it as the set of utterances issued by the elderly and to the elderly together with the communicative situation in which they are uttered and the factors that determine their thematic range. Subsequently, basic impediments in communication with senior citizens are presented, followed by a short discussion of non-verbal and multimodal communicative strategies in gerontological discourse. The core of the article is the analysis of verbal persuasive strategies in communication geriatrician – patient. It is presented with reference to the frame of appointment with a geriatrician in the following thematic order: slowness of movement, sight and hearing disorders, repetitiveness and a tendency to depart from the subject of the conversation, pain, non-bona fide communication and the principle of small steps. In this part of the article the authors also put forward a modification of the IADL scale from the perspective of its persuasive value. The last section of the article is devoted to the issue of persuasion in communication with patients suffering from memory and cognitive impairment – discussed in terms of spaced retrieval. The analysis shows that the persuasive value of gerontological discourse is gained through strategies defined at the following levels: communicative situation, text/discourse organization, vocabulary, grammar and syntax, and interactional arrangement.

Downloads

Author Biographies

Krzysztof Ozga, Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej, Uniwersytet Jagielloński

Doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, specjalności: językoznawstwo ogólne, lingwistyka matematyczna, filologia rosyjska, filologia angielska. Adiunkt w Zakładzie Językoznawstwa Rosyjskiego w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Jego zainteresowania naukowe, zorientowane na zagadnienia językoznawstwa współczesnego zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym, koncentrują się wokół problemów z zakresu składni semantycznej, semantyki i pragmatyki, gramatyki komunikacyjnej, językoznawstwa kognitywnego, teorii tekstu i dyskursu, lingwistycznych teorii przekładu oraz komunikacji interpersonalnej. Autor książki On Isomorphism and Non-Isomorphism in Language, Łódź 2011. Współredaktor serii „Język i metoda. Język rosyjski w badaniach lingwistycznych XXI wieku”. Mediator stały wpisany na listę Prezesa Sądu Okręgowego w Krakowie.

Agnieszka Ozga, Szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie, ul. Trynitarska 11, 31-061 Kraków; ZOL Serdeczna Troska, ul. Rzepakowa 5a, 31-989 Kraków

Lekarz medycyny, specjalista chorób wewnętrznych, specjalista geriatra. Posiada długoletnią praktykę pracy z osobami starszymi zarówno na oddziałach opieki długoterminowej, jak i w poradniach geriatrycznych oraz na oddziale szpitalnym. Zainteresowania: psychiatria wieku podeszłego, holistyczne podejście do pacjenta geriatrycznego.

References

Awdiejew A., Standardy semantyczne a znaczenie leksykalne, [w:] „Język a Kultura” 1988, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki: Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, s. 53–62.
Google Scholar

Awdiejew A., Habrajska G., Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, t. 1, Łask 2004.
Google Scholar

Awdiejew A., Habrajska G., Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, t. 2, Łask 2006.
Google Scholar

Bromley D.B., Psychologia starzenia, przeł. Z. Zakrzewska, Warszawa 1969.
Google Scholar

Buijssen H., Aktivizácia ako forma prevencie deprivácie seniorov, [w:] Sociálna a ekonomická integrácia a dezintegrácia v bezpečnosti jedinca a spoločnosti, red. M. Tokovská, Bratislava 2011, s. 293–296.
Google Scholar

Camp C.J., Origins of Montessori Programming for Dementia, „Non-Pharmacological Therapies in Dementia” 2012, no. 1(2), s. 163–174.
Google Scholar

Dzięgielewska M., O pojęciu „całkowitej pedagogiki osób starszych”, [w:] Zostawić ślad na ziemi, red. M. Halicka, J. Halicki, Białystok 2006, s. 199–209.
Google Scholar

Fedyk-Łukasik M., Całościowa Ocena Geriatryczna w codziennej praktyce geriatrycznej i opiekuńczej, „Geriatria i Opieka Długoterminowa” 2015, nr 1, s. 1–5.
Google Scholar

Fleischer M., Communication design, czyli projektowanie komunikacji (lub odwrotnie), Łódź 2010.
Google Scholar

Grzeszek I., Stereotyp starości, [w:] Zdrowie człowieka i jego edukacja gerontologiczna, red. M. Kuchcińska, Bydgoszcz 2004, s. 117–124.
Google Scholar

Hałaj J.B., Przeciwko stereotypowemu postrzeganiu ludzi późnej dorosłości, [w:] Dorosłość wobec starości. Oczekiwania – radości – dylematy, red. R. Konieczna-Woźniak, Poznań 2008, s. 131–137.
Google Scholar

Herzyk A., Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa 2009.
Google Scholar

Jaśkowski P., Neuronauka poznawcza: jak mózg tworzy umysł, Warszawa 2009.
Google Scholar

Kawula S., Dodawanie życia do lat jako strategia pedagogiki „trzeciego wieku”, [w:] „Trzeci wiek”. Szanse – możliwości – ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielińska, Bydgoszcz 2000, s. 30–43.
Google Scholar

Kieszkowska A., Potrzeby ludzi starzejących się i starych na przykładzie Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Domów Rodzinnych i Państwowego Domu Pomocy Społecznej w Kielcach, [w:] „Trzeci wiek”. Szanse – możliwości – ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielińska, Bydgoszcz 2000, s. 132–141.
Google Scholar

Klich-Rączka A., Piotrowicz K., Staszczak E., Klich A., Ćwiczenia pamięci i innych funkcji poznawczych, https://www.lundbeck.com/upload/pl/files/pdf/Poradniki/cwiczeniapamieciKlich.pdf [dostęp: 20.04.2017].
Google Scholar

Kocemba J., Starzenie się człowieka, [w:] Geriatria z elementami gerontologii ogólnej, red. T. Grodzicki, J. Kocemba, A. Skalska, Gdańsk 2006, s. 6–12.
Google Scholar

Kubicz D., Komunikowanie się z pacjentem w opiece długoterminowej – dlaczego po rozmowie z nami pacjent niekiedy wie, że nic nie wie, choć nie mieliśmy zamiaru obudzić w nim Sokratesa, „Geriatria i Opieka Długoterminowa” 2015, nr 1, s. 5–6, 12.
Google Scholar

Kucharska E., Kamanová I., Senior – Gerontologia i praca socjalna, Kraków 2015.
Google Scholar

Langacker R., Concept, Image, and Symbol. The Cognitive Basis of Grammar, Berlin–New York 1991.
Google Scholar

Minsky M., A Framework for Representing Knowledge, [w:] Readings in Knowledge Representation, red. R.J. Brachman, H.J. Levesque, San Mateo, CA 1985, s. 211–277.
Google Scholar

Ozga K., Demotivators as Deprecating and Phatic Multimodal Communicative Acts, [w:] Multimodal Epistemologies. Towards an Integrated Framework, red. A. Maiorani, Ch. Christie, New York–London 2014, s. 28–49.
Google Scholar

Ozga K., Komunikacyjny efekt trywializmów, [w:] Język w komunikacji, t. 1, red. G. Habrajska, Łódź 2001, s. 46–52.
Google Scholar

Ozga K., Koncepcja modelu interakcji werbalnej A. Faber i E. Mazlish w świetle analizy komunikacyjnej, [w:] Komunikatywizm – przyszłość nauki XXI wieku, red. G. Habrajska (seria Nauka o Komunikowaniu), Łódź 2016, s. 394–419.
Google Scholar

Pędich W., Ludzie starzy, Warszawa 1996.
Google Scholar

Pietraszek-Kusik H., Demencja. Metody oddziaływań pozafarmakologicznych, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2015, nr 1(42), s. 28–35.
Google Scholar

Rosenberg M.B., Porozumienie bez przemocy. O języku życia, przeł. M. Markocka-Pepol, M. Kłobuchowski, wyd. 3 rozszerz, Warszawa 2016.
Google Scholar

Schank R., Abelson R., Scripts, Plans, Goals and Understanding. An Inquiry into Human Knowledge Structures, Hillsdale, NJ 1977.
Google Scholar

Sobierajski T., 33 czytanki o komunikacji, czyli jak być dobrym lekarzem i nie zwariować, Kraków 2015.
Google Scholar

Sobów T., Praktyczna psychogeriatria. Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach psychicznych u chorych w wieku podeszłym, Wrocław 2010.
Google Scholar

Stefańska A., Szabelska-Holeksa M., Gerontologia kreatywna – terapeutyczny wymiar aktywności twórczej w kolejnej fazie ludzkiego życia, [w:] Indywidualne aspekty starzenia się. Między możliwościami a ograniczeniami, red. A. Stogowski, S. Dzięgielewska-Gęsiak, Poznań 2013, s. 155–165.
Google Scholar

Stroińska M., Metoda Montessori dla seniorów z zaburzeniami poznawczymi – inna wizja opieki, warsztat przeprowadzony w ramach XVI Łódzkich Warsztatów Psychogeriatrycznych, Łódź 3–4 marca 2017 r.
Google Scholar

Sygit K., Sygit M., Gerontologia jako nauka, [w:] Zarys gerontologii, red. K. Sygit, Szczecin 2008, s. 9–15.
Google Scholar

Veelken L., Neues Lernen im Alter: Bildungs- und Kulturarbeit mit „Jungen Alten”, Heidelberg 1990.
Google Scholar

Wysokiński A., Gruszczyński W., Współczesne koncepcje diagnostyczne, kliniczne i terapeutyczne otępienia czołowo-skroniowego, „Psychiatria Polska” 2008, t. 42, nr 3, s.365–376.
Google Scholar

Yule G., Pragmatics, Oxford 1996.
Google Scholar