Kaktus in statu nascendi. Włodzimierz Scisłowski and the satirical magazine Kaktus [Cactus] in the censorship documents of People’s Poland (Part 2. Censors’ interventions)

Anna Wiśniewska-Grabarczyk

doi:10.18778/1505-9057.64.17

Autor

Anna Wiśniewska-Grabarczyk Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI w., ul. Pomorska 171/173, 90–236 Łódź https://orcid.org/0000-0002-3005-200X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.17

Słowa kluczowe:

cenzura literatury w powojennej Polsce, materiał źródłowy (archiwalny), kryptotekst, Włodzimierz Scisłowski, pismo satyryczne „Kaktus”, satyra–humor–dowcip, Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk w Poznaniu

Abstrakt

Celem artykułu jest omówienie strategii cenzorskich stosowanych wobec utworów Włodzimierza Scisłowskiego złożonych do publikacji w piśmie satyrycznym „Kaktus” w latach 1957–1960. Materiał źródłowy stanowi zbiór kryptotekstów, czyli poufnych dokumentów oceniających artykuły z tygodnika, powstały w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu. Cenzorzy ingerowali w utwory satyryczne Scisłowskiego – we fraszki, wiersze, poematy, ballady, zarzucając autorowi złośliwe i przejaskrawione przedstawianie rzeczywistości politycznej i społecznej kraju. Część utworów ukazała się po wprowadzeniu narzuconych przez urząd cenzury zmian, część nie została dopuszczona do publikacji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Anna Wiśniewska-Grabarczyk - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI w., ul. Pomorska 171/173, 90–236 Łódź

Anna Wiśniewska-Grabarczyk – Ph.D., researcher of censorship of Polish People’s Republic, writer and literary critic, author of several dozen books and academic articles, popular science articles, articles in the field of literary criticism, and opinion articles. For her novel Porzeczkowy Józef [Current Josef] she was nominated for the Witold Gombrowicz Literary Prize; she is the author of the script for the radio drama Spożywczy bigiel. Mrożące sok w listkach przygody Szpinaka Alberta; laureate of the Polityka weekly award, and of the University of Lodz Foundation Award for the best master’s thesis, and recipient of a distinction in the Władysław Pobóg-Malinowski Competition for the Best History Début of the Year. Principal investigator of NCN grant Powojenna literatura polska w świetle kryptotekstów (na podstawie biuletynów Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z lat 1945–1956) [Post-war Polish literature in the light of cryptotexts (on the basis of bulletins of the Main Office of Control of Press, Publications and Shows 1945–1956)] and IDUB/UŁ grant Humor jako strategia przetrwania. Pismo satyryczne „Kaktus” w ingerencjach cenzorskich z lat 1957–1960 [Humour as a survival strategy. The Kaktus satirical periodical in censorship interventions in the years 1957–1960]; contractor in a grant run at the Faculty of Teacher Education, Zagreb University (Aktivno pamćenje i zaboravljanje u povijesti dječje književnosti [Active memory and forgetting in the history of children’s literature]). Recipient of a scholarship of the Maurycy Mochnacki Foundation; member of the Editorial Committee of the Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica journal, the Genetic and Documentary Research in Literature, Polish Academy of Sciences, Łódź division and a former member of the Polish Institute of Arts and Sciences of America (PIASA). She has published in, e.g., The Polish Review, Sztuka Edycji, Zagadnienia Rodzajów Literackich, Socjolingwistyka, Dzieje Najnowsze, Przegląd Orientalistyczny, Przegląd Biblioteczny, Nowe Książki, Twórczość, Zeszyty Literackie, Odra, Gazeta Wyborcza, Polityka, Krytyka Polityczna, and Kultura Liberalna.

Bibliografia

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Ballada tragiczna
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Czekanomachia. Poemat narodowy w III częściach
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, [Doszło do rehabilitacji kozła ofiarnego…]
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Dyrygenci
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, [Jeśli nie chcesz przespać epoki…]
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Krótki leksykon targowy
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Metamorfoza
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, My
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Nadgorliwość
Google Scholar

APP, WUKPPiW, file ref. no. 132, Z pamiętnika ślusarza
Google Scholar

“Fraszki, szopki, wielokropki. Dialog z Włodzimierzem Scisłowskim”, interview by Zbigniew Kościelak, Głos Wielkopolski 31 December 1977–1 Januar 1978, issue 296, p. 12.
Google Scholar

“Jak pisać fraszki,” Ziemia Gorzowska September 1978, pp. 61–63.
Google Scholar

“Klechda,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, Deficyt rymów, illustrated by Jerzy Flisak, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1981, p. 52.
Google Scholar

“Klechda,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, Pieczeń z satyryka, illustrated by Jerzy Flisak, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1989, p. 22.
Google Scholar

“Klechda,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, W moim aluzjonie, illustrated by Zbigniew Lengren, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1967, p. 10.
Google Scholar

“Nagrobek humorysty,” [in:] Włodzimierz Scisłowski, Mysi karnawał, illustrated by Stanisław Mrowiński, Wydawnictwo Poznańskie, Poznan 1961, p. 53.
Google Scholar

“Poznań – przystanek końcowy,” interview with Włodzimierz Scisłowski by Janusz Przybysz, Gazeta Poznańska 16 May 1986, issue 114, p. 11.
Google Scholar

Braniecki Włodzimierz, “«To są ikony dróg». «Wyboje». Pismo studentów i młodej inteligencji Wielkopolski,” Kronika Miasta Poznania 2005, issue 3, pp. 51–60.
Google Scholar

“Fragmenty przemówienia Władysława Gomułki, wygłoszonego w Stoczni Gdańskiej, na temat oficjalnego stanowiska KC PZPR w sprawie Imre Nagya (28 czerwca 1958 r.),” [in:] Rewolucja węgierska 1956 w polskich dokumentach, Janos Tischler (ed.), ISP PAN, Warsaw 1995, series: „Dokumenty do Dziejów PRL,” issue 8, pp. 172–174.
Google Scholar

Grzelczak Piotr, “«Nie żałuję tego przemówienia». Józef Cyrankiewicz w Poznaniu 28–30 VI 1956 r.,” Kronika Miasta Poznania 2020, issue 2, pp. 202–210.
Google Scholar

Herbst Lothar, “Środowiskowe czasopisma społeczno-kulturalne lat 1956–1958 («Kontrasty», «Wyboje», «Poglądy», «Uwaga»),” [in:] Czasopisma Studenckie w Polsce (1945–1970), A.K. Waśkiewicz (ed.), Zarząd Główny Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, Warsaw 1975, pp. 233–250.
Google Scholar

Karwińska Ilona, Polish cold war neon, Mark Batty, Nowy Jork 2011.
Google Scholar

Kijania-Placek Katarzyna, “Referencja przeniesiona,” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 2010, issue 3, pp. 77–97.
Google Scholar

Kleyny Jerzy, “I jeszcze raz o satyrze,” Biuletyn Informacyjno-Instrukcyjny April 1955, no. 4 (40), pp. 9–25 (APG, WUKPPiW, file ref. no. 65).
Google Scholar

Lech Poznań. Sezon po sezonie, [in:] Historia polskiej piłki nożnej (http://www.hppn.pl/liga/kluby/29,Lech-Poznan/sezon-po-sezonie?c=1 [accessed: 28.02.2022]).
Google Scholar

Lipiński Piotr, Cyrankiewicz. Wieczny premier, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016 [e-book].
Google Scholar

Ratajczak Józef, “Moje «Wyboje»,” Kronika Miasta Poznania 2005, issue 3, pp. 51–62.
Google Scholar

Recanati Franáçois, Direct Reference: From Language to Thought, Blackwell, Oxford 1993.
Google Scholar

Wiśniewska-Grabarczyk Anna, “Kaktus in statu nascendi. Włodzimierz Scisłowski and the satirical magazine Kaktus [Cactus] in the censorship documents of People’s Poland (Part 1. Introduction),” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2022, issue 1 (64), pp. 391–419.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.16

Zieliński Jarosław, Tarwacka Izabella, Neony. Ulotny ornament warszawskiej nocy, Fundacja Hereditas, Warsaw 2010.
Google Scholar