The youth of the Kingdom of Poland and the problem of Polish Independence during World War I
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.21.02.06Keywords:
Polish youth organizations, Polish Kingdom, World War IAbstract
The aim of the article is to outline and analyze the attitudes of Polish youth from the Congress Kingdom towards the issue of Poland’s independence during the Great War. The attitude of the representatives of the young generation towards this issue is presented on the examples of the most important youth circles of the Polish Kingdom during the World War I: national and independence – the Polish Youth Association “Zet” and the Organization of Independence Youth “Zarzewie”; left-wing – the Union of Progressive and Independence Youth and the Union of Independent Socialist Youth; a circle of “revolutionists” and “internationalists” under the influence of the Social Democracy of the Polish Kingdom and Lithuania and the Polish Socialist Party-Left; finally – rural youth from the Bartosz’ Teams. The analysis covered political letters, declarations, appeals, diaries, as well as organizational activities and participation of young people in the Polish military action during the World War I. During this period, the majority of youth organizations of the Congress Kingdom – with the exception of a small circle of revolutionaries – unanimously raised the postulate of rebuilding independent Poland with the help of various means: through diplomatic channels, through the expansion of state institutions and as a result of the participation of the Polish soldier in the war struggles. They also shared the belief that the system of the reborn state should be based on democratic and self-government ideas, national and religious tolerance as well as social justice (or even socialist).
Downloads
References
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Akta Organizacji Młodzieżowych 1904–1936 [AOM], sygn. 5, mf. 20562
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Archiwum Tomasza Piskorskiego: T. Piskorski, Pamiętniki, sygn. 2/2865/0/–/1; 2/2865/0/–/2; 2/2865/0/–/3
Google Scholar
Biblioteka Narodowa w Warszawie [BN], Rękopisy: J. Grzędziński, Materiały do wspomnień z lat 1918–1935, t. IV, akc. 11034
Google Scholar
Biblioteka Narodowa w Warszawie [BN], Druki ulotne, sygn. DŻS IA 5 Cim.
Google Scholar
Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Rękopisy: S. Jankowski, Pamiętniki, sygn. 12011/III
Google Scholar
Daszyński I., Pamiętniki, t. II, Kraków 1926.
Google Scholar
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, t. I, oprac. W. Gostyńska, Warszawa 1963.
Google Scholar
Drużyny Bartoszowe. Odezwa do młodzieży włościańskiej, Warszawa 16 XI 1917.
Google Scholar
Drużyny Bartoszowe. Przykazania Drużyniaka, [b.m. i d.w.] [I].
Google Scholar
Drużyny Bartoszowe. Przykazania Drużyniaka, [b.m. i d.w.] [II].
Google Scholar
Hupka J., Z czasów Wielkiej Wojny, Lwów 1937.
Google Scholar
Hutten-Czapski B., Sześćdziesiąt lat życia politycznego i towarzyskiego, t. II, Warszawa 1936.
Google Scholar
Janikowski S., O samodzielną politykę polską, [b.m.w.] 1916.
Google Scholar
Janowski A., Chełmszczyzna, Warszawa–Lublin 1918.
Google Scholar
Jędrzejewicz W., Wspomnienia, Wrocław 1993.
Google Scholar
Katelbach T., Spowiedź pokolenia, oprac. S. Cenckiewicz, Gdańsk 2001.
Google Scholar
Katelbach T., Strajk akademicki w Warszawie 1917, Warszawa 1938.
Google Scholar
Kobiety niepodległości. Wspomnienia z lat 1910–1918, wstęp i oprac. K. Piskała, M. Sikorska-Kowalska, Warszawa 2019.
Google Scholar
Komarnicki T., Obrona Chełmszczyzny w Dumie, Warszawa 1918.
Google Scholar
Majewski S., O Kresach Wschodnich i Straży Kresowej, Lublin 1918.
Google Scholar
Młynarski F., Wspomnienia, Warszawa 1971.
Google Scholar
Na szlaku bojowym z I Brygadą Legionów Polskich. Pamiętnik Wilhelma Wilczyńskiego, wstęp i oprac. A. Jędrzejewska, P. Waingertner, Warszawa–Bełchatów 2012.
Google Scholar
Piskorski T., Pamiętniki, wstęp, red. i oprac. T. Chlebowski, t. I [tekst nieopublikowany w posiadaniu autora artykułu].
Google Scholar
Polski Związek Ludowy. Materiały i dokumenty, oprac. J. S. Brzeziński, Warszawa 1957.
Google Scholar
Socjaldemokracja Królestwa Polskiego o Litwy. Materiały i dokumenty, t. I–II, red. H. Buczek, F. Tych, Warszawa 1957–1963.
Google Scholar
Statut Towarzystwa Drużyny Bartoszowe we Lwowie, Lwów 1908.
Google Scholar
Studnicki W., Z przeżyć i walk, Warszawa 1928.
Google Scholar
Witos W., Moje wspomnienia, [w:] W. Witos, Dzieła wybrane, t. I, Warszawa 1990.
Google Scholar
Wyszyński K., Kujmy broń!, Warszawa 1915.
Google Scholar
Zarzewie 1909–1920. Wspomnienia i materiały, oprac. A. Garlicka, Warszawa 1973.
Google Scholar
„Miesięcznik Młodzieży Polskiej” 1916–1918.
Google Scholar
„Wyzwolenie” 1918.
Google Scholar
Cabaj J., Postawy ludności Chełmszczyzny i Podlasia wobec kwestii przynależności państwowej swych ziem (1912, 1918–1919), „Kwartalnik Historyczny” 1992, R. XCIX, nr 4, s. 63–91.
Google Scholar
Cenckiewicz S., Tadeusz Katelbach. Biografia polityczna (1897–1977), Warszawa 2005.
Google Scholar
Garlicki A., U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1978.
Google Scholar
Grostern S., Związek Młodzieży Socjalistycznej. Szkic wspomnień z r. 1902–1906, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, t. I, red. B. Nawroczyński, Warszawa 1932, s. 202.
Google Scholar
Hass L., Związek Patriotyczny 1918–1926. Z dziejów infrastruktury życia politycznego Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historyczny” 1978, R. LXXXV, nr 4, s. 913–942.
Google Scholar
Holzer J., Molenda J., Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967.
Google Scholar
Janusz Lewandowski 1905–1974 – wydawca-bibliofil, Warszawa 1978.
Google Scholar
Kąkolewski H., Młodzież postępowo-niepodległościowa w walce o szkołę polską, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, t. I, red. B. Nawroczyński, Warszawa 1932, s. 204–215.
Google Scholar
Kmiecik Z., Postępowa myśl oświatowa w Królestwie Polskim w latach 1905–1914, Warszawa 1961.
Google Scholar
Kutrzeba S., Polska Odrodzona 1914–1922, Kraków 1922.
Google Scholar
Mędrzecki W., Niemiecka interwencja militarna na Ukrainie w 1918 roku, Warszawa 2000.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1353/see.2001.0014
Michta N., Postacie z przełomu wieków. Z kręgu działaczy SDKPiL, Warszawa 1983.
Google Scholar
Molenda J., Antyokupacyjne wystąpienia chłopów w Królestwie Polskim w związku z układem brzeskim z 9 lutego 1918 r. i rola w nich Polskiego Stronnictwa Ludowego, „Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego” 1963, nr 5, s. 122–157.
Google Scholar
Nałęcz T., Polska Organizacja Wojskowa 1914–1918, Wrocław 1984.
Google Scholar
Osiński Z., Janusz Jędrzejewicz. Piłsudczyk i reformator edukacji (1885–1951), Lublin 2007.
Google Scholar
Pajewski J., „Mitteleuropa”. Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny światowej, Poznań 1959.
Google Scholar
Potkański W., Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, Warszawa 2002.
Google Scholar
Potkański W., Zawiązanie, działalność oraz wystąpienie Związku Młodzieży Polskiej z Narodowej Demokracji w 1909 r. i utworzenie „niezależnego Zetu”, „Dzieje Najnowsze” 1998, t. XXX, nr 4, s. 3–20.
Google Scholar
Rakowski J., Zetowcy i piłsudczycy (1), „Zeszyty Historyczne” [Paryż] 1980, z. 54, s. 3–39.
Google Scholar
Rakowski J., Zetowcy i piłsudczycy (2), „Zeszyty Historyczne” [Paryż] 1981, z. 55, s. 3–94.
Google Scholar
Rutkowski T., Józef Polikarp Brudziński (1874–1917), Warszawa 2017.
Google Scholar
Stankiewicz W., Czasopiśmiennictwo ludowe w Królestwie Polskim 1905–1914, Warszawa 1957.
Google Scholar
Stebelski A., Zarzewie 1909–1915, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, t. I, red. B. Nawroczyński, Warszawa 1932, s. 187–201.
Google Scholar
Sukiennicki W., East Central Europe during World War I, vol. II, New York 1984, s. 732–741.
Google Scholar
Szwedowski S. [Leszczyc W.], Związek Młodzieży Polskiej (OMN) 1906–1915, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, t. I, red. B. Nawroczyński, Warszawa 1932, s. 152–178.
Google Scholar
Tańska M., Sprawa chełmska, Warszawa 1918.
Google Scholar
Tomicki J., Polska Partia Socjalistyczna 1892–1948, Warszawa 1983.
Google Scholar
Urbankowski B., Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg, Poznań 2014.
Google Scholar
Waingertner P., Konspiracja trzech pokoleń. Związek Młodzieży Polskiej „Zet” i ruch zetowy (1886–1996), Łódź 2017 (nast. wyd. 2018).
Google Scholar
Waingertner P., Ruch zetowy w Drugiej Rzeczypospolitej. Studium myśli politycznej, Łódź 2006.
Google Scholar
Waingertner P., Żelazna Karpacka. II Brygada Legionów Polskich w fotografii, Łódź 2003.
Google Scholar
Zet w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia, red. T. W. Nowacki, Warszawa 1996.
Google Scholar
Zielińska N., Jeszcze wokół traktatu brzeskiego: działalność Towarzystwa Straży Kresowej w latach 1918–1919, „Zamojskie Studia i Materiały” 2000, z. 1, s. 175–191.
Google Scholar
Żarnowski J., Listopad 1918, Warszawa 1982.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Funding data
-
Ministerstwo Edukacji i Nauki
Grant numbers 01SPN 17 0020 18 w latach 2018–2023, „Szlakami Polski Niepodległej”