Staropolskie testamenty jako źródło do badań biograficznych. Studium przypadku

Zbigniew Anusik; Małgorzata Karkocha

doi:10.18778/1644-857X.24.01.02

Autor

Zbigniew Anusik Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-5483-4970
Małgorzata Karkocha Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-7747-949X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.24.01.02

Słowa kluczowe:

staropolskie testamenty, badania biograficzne, Rzeczpospolita w XVII w., Krystyna z Uhrowieckich Sienieńska, Hieronim Lanckoroński

Abstrakt

Przedmiotem zainteresowania autorów są staropolskie testamenty, a więc takie, które pochodzą z XVI–XVIII w. Nie podlega dyskusji fakt, że testamenty należą do specyficznej grupy źródeł historycznych. Sporządzane zazwyczaj u schyłku życia, w obliczu spodziewanej śmierci, są bez wątpienia dokumentami o charakterze par excellence osobistym. Aby sprawdzić, czy testamenty pochodzące z tego okresu zawierają informacje, które można by uznać za przydatne do badań biograficznych, autorzy dokonali szczegółowej analizy dwóch takich dokumentów pochodzących z XVII stulecia. Są to testamenty kasztelanowej lubelskiej Krystyny z Uhrowieckich Sienieńskiej (ok. 1595 – ok. 1640) oraz podkomorzego podolskiego Hieronima Lanckorońskiego (ok. 1627–1696). Oboje należeli do elity ówczesnego społeczeństwa. O obojgu wiadomo też stosunkowo dużo, co jest o tyle istotne, że dzieje ich życia można było skonfrontować z zawartością ich ostatniej woli. W obu testamentach poszukiwano przede wszystkim osobistych wynurzeń ich autorów oraz treści, które mogłyby posłużyć do uzupełnienia ich biografii. Okazało się, że oba analizowane dokumenty zawierają wiele informacji tego rodzaju, co potwierdza założenie, że staropolskie testamenty są znakomitym, aczkolwiek jedynie uzupełniającym, źródłem do badań biograficznych.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Zbigniew Anusik - Uniwersytet Łódzki

Prof. dr hab. Zbigniew Anusik – Head of the Department of Early Modern History at the Institute of History, University of Lodz.

Research interests: Polish and general history in the 16^th–18^th centuries, history of Sweden in the 16th–18th centuries, Polish-Swedish relations in the 17^th–18^th centuries, history of European diplomacy in the 18^th century, history of the Great French Revolution (1789–1799), elites of the former Polish-Lithuanian Commonwealth, structure of land ownership in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17^th century, genealogy of Polish noble families in the 16th–18th centuries.

Małgorzata Karkocha - Uniwersytet Łódzki

Dr hab. Małgorzata Karkocha, prof. UŁ – PhD in Humanities, associate professor at the University of Lodz. She works at the Department of Early Modern History of the Institute of History, Faculty of Philosophy and History. She is Editorial Assistant of the magazines “Review of Historical Sciences” and “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, member of the Scientific Council of the Ukrainian magazine “Consensus”.

Research interests: early modern history, history of culture and art in the 16^th–18^th centuries, history of the Great French Revolution (1789–1799), Warsaw press, epigraphy, campanology.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (Central Archives of Historical Records in Warsaw) [AGAD], Archiwum Zamoyskich (Zamoyski Archive) [AZ], no. 478, 519
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (Central Archives of Historical Records in Warsaw) [AGAD], Metryka Koronna [MK], Lustracje, dz. XVIII, 74
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie (Central Archives of Historical Records in Warsaw) [AGAD], Metryka Koronna [MK], Sigillata 1, 14
Google Scholar

Archiwum Narodowe w Krakowie (National Archives in Kraków) [ANK], Castrensia Cracoviensia Inscriptiones [CCI] no. 231, 237, 238, 244
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archives in Lublin) [APL], Chełmskie grodzkie, Zapisy [ChGZ] no. 17
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archives in Lublin) [APL], Lubelskie grodzkie, Relacje [LGR], no. 58, 62, 63, 73, 167
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz polski, ed. J. N. Bobrowicz, vol. VI, Lipsk 1841.
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz polski, ed. J. N. Bobrowicz, vol. IX, Lipsk 1842.
Google Scholar

Volumina legum, ed. J. Ohryzko, vol. IV, Petersburg 1859.
Google Scholar

Wierzbowski S., Konnotata wypadków w domu i kraju zaszłych od 1634 do 1689, ed. J. K. Załuski, Lipsk 1858.
Google Scholar

Anusik Z., Kasztelanowa lubelska Krystyna z Uhruska Sienieńska i jej testament z 2 czerwca 1639 r. Nieznana karta z dziejów i genealogii rodziny Uhrowieckich herbu Suchekomnaty w XVI i XVII wieku, “Przegląd Nauk Historycznych” 2021, vol. XX, no. 2, pp. 169–208. https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.02.07
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.02.07

Anusik Z., Krąg rodzinny Katarzyny z Sienna Myszkowskiej, podczaszyny lubelskiej (zm. 1619). Studium genealogiczno-obyczajowe, “Przegląd Nauk Historycznych” 2020, vol. XIX, no. 2, pp. 245–280. https://doi.org/10.18778/1644-857X.19.02.10
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.19.02.10

Anusik Z., Lanckorońscy na Jagielnicy. Z dziejów i genealogii podolskiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora, “Przegląd Nauk Historycznych” 2023, vol. XXII, no. 2, pp. 9–40. https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.01

Anusik Z., Podkomorzy podolski Hieronim z Brzezia Lanckoroński i jego testament z dnia maja 1696 r. Przyczynek do dziejów i genealogii jagielnickiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora w XVII wieku, “Przegląd Nauk Historycznych” 2024, vol. XXIII, no. 1, pp. 197–228. https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.08
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.08

Anusik Z., Sienieńscy herbu Dębno (lubelska gałąź rodu) w XVI i XVII wieku, “Przegląd Nauk Historycznych” 2021, vol. XX, no. 1, pp. 97–158. https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.01.05
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.01.05

Anusik Z., Zapomniana panna Lanckorońska. Przyczynek do genealogii kilku rodów kresowych, “Przegląd Nauk Historycznych” 2017, vol. XVI, no. 1, pp. 301–324. https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.01.09
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.01.09

Bondyra W., Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, vol. II, Warszawa 1900.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, vol. IV, Warszawa 1901.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, vol. XIII, Warszawa 1909.
Google Scholar

Chłapowski K., Realizacja reform egzekucji dóbr 1563–1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984.
Google Scholar

Chmiel Z., Udział Lanckorońskich w wojnach prowadzonych przez Rzeczpospolitą w okresie hetmaństwa Jana Sobieskiego, [in:] Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski, ed. D. Milewski, Warszawa 2014, pp. 275–294.
Google Scholar

Cynarski S., Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku. Sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego, Warszawa–Kraków 1996.
Google Scholar

Dworzaczek W., Genealogia, vol. II (Tablice), Warszawa 1959.
Google Scholar

Gmiterek H., Sienieński Zbigniew, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXXVII, Warszawa–Kraków 1996–1997, pp. 193–195.
Google Scholar

Pułaski K., Szlachta podolska w czasie zaboru tureckiego (1672–1699), [in:] K. Pułaski, Szkice i poszukiwania historyczne, Ser. II, Petersburg 1898, pp. 201–276.
Google Scholar

Stolicki J., Egzulanci podolscy (1672–1699). Znaczenie uchodźców z Podola w życiu politycznym Rzeczypospolitej, Kraków 1994.
Google Scholar

Wimmer J., Lanckoroński Hieronim, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, p. 441.
Google Scholar

Wimmer J., Wojsko polskie w II połowie XVII wieku, Warszawa 1965.
Google Scholar

Woliński J., Z dziejów wojen polsko-tureckich, Warszawa 1983.
Google Scholar

Wolski M., Potoccy herbu Pilawa do początku XVII wieku. Studium genealogiczno-własnościowe, Kraków 2013.
Google Scholar