Obraz jest świadectwem niewyobrażalnego. Ekspresjonizm abstrakcyjny i Zagłada (Mark Rothko, Barnett Newman, Frank Stella)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.01.07Słowa kluczowe:
malarstwo, ekspresjonizm amerykański, abstrakcja, filozofia, świadectwo prawdy, Mark Rothko, Barnett Newman, Frank Stella, HolocaustAbstrakt
Wydarzenia rozgrywające się w Europie w okresie panowania ideologii faszystowskiej wywarły znaczący wpływ na malarstwo artystów amerykańskich związanych z ekspresjonizmem abstrakcyjnym. Nazwa „ekspresjonizm abstrakcyjny”, nieprecyzyjna i nieco myląca, pozostała pojęciem trwale obecnym w terminologii naukowej historii sztuki. Rozważając jednak tę sztukę z perspektywy wydarzeń, które miały miejsce w Europie między 1933 a 1945 r., posiłkując się znaczącymi tytułami prac i kontekstem ich powstania – Marka Rothko ponumerowane, szare, brunatne i czarne murale do Seagram Building na Manhattanie z końca lat pięćdziesiątych, czarne i brunatne obrazy do kaplicy w Houston powstałe w latach siedemdziesiątych, Barnetta Newmana 14 obrazów The Stations of the Cross: Lema Sabachthani, Franka Stelli minimalistyczny obraz zatytułowany Arbeit macht frei (1958), The Polish Village Series, seria 24 czarnych obrazów powstałych w młodzieńczym okresie twórczości artysty – sięgając do wypowiedzi tych artystów, ich biografii, winniśmy tę sztukę rozpatrywać jako sztukę historyczną.
Trzej przedstawiciele tego nurtu, Barnett Newman, Mark Rothko, Frank Stella, którym poświęcony jest niniejszy artykuł, reprezentują malarstwo pozornie pozbawione odniesień formalnych, próbują poprzez nie wyrazić niewyobrażalne, niejako zmuszając umysł do wyobrażenia sobie, czym było piekło Auschwitz.
Pobrania
Bibliografia
Alloway L., Stations of the Cross and the Subjects of the Artist, [w:] Barnett Newman. The Stations of the Cross. Lema Sabachthani, katalog wystawy The Solomon R. Guggenheim Museum, New York 1966.
Google Scholar
Amishai M.Z., Depiction and Interpretation: The Influence of the Holocaust on the Visual Arts, Oxford 1993.
Google Scholar
Ashton D., About Rothko, New York 1996.
Google Scholar
Bartelik M., Na zewnątrz widzenia. Lekcje Marca Rothki, [w:] Mark Rothko. Obrazy z National Gallery of Art w Waszyngtonie, red. M. Bartelik, katalog wystawy Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2013.
Google Scholar
Beckett S., Trzy dialogi z Georges’em Duthuit, [w:] Samuel Beckett. Esej. Wierność przegranej, przekł. A. Libera, M. Nowoszewski, Kraków 1999, s. 51–62.
Google Scholar
Breslin E.B.J., Mark Rothko. A Biography, Chicago 1989.
Google Scholar
Chave C.A., Mark Rothko. Subjects in Abstraction, New Haven 1989.
Google Scholar
Clearwater B., The Rothko Book, London 2006.
Google Scholar
Godfrey M., Abstraction and the Holocaust, New Haven 2007.
Google Scholar
Harrison Ch., Ekspresjonizm abstrakcyjny, przekł. H. Andrzejewska, [w:] Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Warszawa 1980.
Google Scholar
Hess B.T., Barnett Newman, New York 1971.
Google Scholar
Jedlińska E., Sztuka po Holocauście, Łódź 2001.
Google Scholar
Kleeblatt L.N., Tragedia u Macy’ego. Rothko i mit, przekł. M. Lavergne, [w:] Mark Rothko. Obrazy z National Gallery of Art w Waszyngtonie, red. M. Bartelik, katalog wystawy Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2013.
Google Scholar
LeVitte H.D., Przekładanie bólu na kolor, przekł. D. Kozińska, [w:] Gdzie jest brat Twój, Abel?, katalog wystawy Galerii Zachęta w Warszawie, Warszawa 1995.
Google Scholar
Mark Rothko. Writings on Art, ed. M. Lopéz-Remiro, New Haven–London 2006.
Google Scholar
Newman B., The Stations of the Cross. Lema Sabachthani, New York 1966.
Google Scholar
Newman B., O’Neill J.P., McNickle M., Shiff R., Selected Writings and Interviews, Berkeley–Los Angeles 1992.
Google Scholar
Pappas A.P., Mark Rothko and the Politics of Jewish Identity, 1939–1945, Los Angeles 1997.
Google Scholar
Przybyła A., Mark Rothko i Four Seasons: murale do Seagram Building na Manhattanie, [praca magisterska napisana w Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego pod kierunkiem E. Jedlińskiej], Łódź 2014.
Google Scholar
Richardson B., Frank Stella: The Black Paintings, Baltimore 1976.
Google Scholar
Rose B., Malarstwo amerykańskie dwudziestego wieku, przekł. H. Andrzejewska, Warszawa 1991.
Google Scholar
Rosenblum R., Modern Painting and the Northern Romantic Tradition. Friedrich to Rothko, New York 1975.
Google Scholar
Rothko Ch., Mark Rothko i muzyka, przekł. M. Lavergne, [w:] Mark Rothko. Obrazy z National Gallery of Art w Waszyngtonie, red. M. Bartelik, katalog wystawy Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2013.
Google Scholar
Rothko M., The Artist’s Reality. Philosophies of Art, ed. C. Rothko, New Haven–London 2004.
Google Scholar
Stoller E., Schulze F., The Seagram Building, Princeton 1999.
Google Scholar
Tomkins C., The Space Around Real Things, „The New Yorker”, 10 IX 1984.
Google Scholar
Chave C.A., Minimalism and the Rhetoric of Power, https://www.msu.edu/course/ha/452/chaverhetoric.pdf (dostęp: 18 III 2016 r.).
Google Scholar
Friedman B.H. (B.H.), The Most Expensive Restaurant Ever Built, „Evergreen Review” 1959, No. 10, http://www.evergreenreview.com/120/friedman.html (dostęp: 12 III 2016 r.).
Google Scholar
Hellstein V., Barnett Newman, The Stations of the Cross: Lema Sabachtani, „Object Narrative. In Conversations: An Online Journal of the Center for the Study of Material and Visual Cultures of Religion”, http://mavcor.yale.edu/conversations/object-narratives/barnett-newman-st (dostęp: 13 IV 2016 r.).
Google Scholar
Hess B.T., A Conversation. Barnett Newman and Thomas B. Hess, New York 1971; maszynopis tekstu Hessa – https://www.moma.org/momaorg/shared/pdfs/docs/press_archives/4731/releases/MOMA_1971 (dostęp: 13 III 2016 r.).
Google Scholar
Newman B., The New Sense of Fate, http://www.warholstars.org/abstractexpressionism/timeline/abstractexpressionism51.html (dostęp: 17 IV 2016 r.).
Google Scholar
Newman B., Surrealism and the War, http://www.warholstars.org/abstractexpressionism/timeline/abstractexpressionism1945b.html (dostęp: 13 III 2016 r.).
Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Horst_W (dostęp: 20 III 2016 r.).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 © Copyright by Authors, Łódź 2017; © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2017
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.