Ankyloglosja w kontekście zaburzeń wybranych funkcji biologicznych oraz realizacji fonemu /r/ na podstawie badań własnych

Izabela Malicka-Podkalicka

doi:10.18778/2544-7238.10.03

Authors

Izabela Malicka-Podkalicka Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Humanistyczny https://orcid.org/0009-0005-7492-389X

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.10.03

Keywords:

frenulum, ankyloglossia, dyslalia of the shortened frenulum, articulation, phoneme

Abstract

This article discusses issues related to ankyloglossia in the context of the /r/ phoneme. Based on the results of her own studies, the investigator identifies and discusses non‑standard features of the /r/ phoneme which results from the shortened frenulum. Comparing her own results to the analyses of other researchers, the author notices a certain similarity, namely that the quivering phoneme is one of the most frequently incorrectly articulated sounds in the Polish language. Moreover, the article thoroughly discusses the articulatory structure of the [r] sound, emphasising its complex architecture which requires the patient to raise the tongue and vibrate it at the same time. The researcher points out the need for correct diagnosis in the context of the articulation of the quivering phoneme, and in particular the issue of ankyloglossia. One of the possible causes of faulty articulation of the sound in question is the shortening of the tongue frenulum. The research proves that the shorter the frenulum, the greater the risk of articulation abnormalities, such as too low and/or off‑center positioning of the tongue, or vibration disorders. The author pays special attention to taking into account other factors causing articulation defects. A holistic approach significantly increases the chances of making a correct diagnosis and planning adecuate speech therapy.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Castro Martinelli R.L. de, Marchesan I .Q., Berretin‑Felix G., 2012, Lingual Frenulum Protocol with Scores for Infants, „The International Journal of Orofacial Myology”, Vol. 38, s. 104–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.52010/ijom.2012.38.1.8

Castro Martinelli R.L. de, Marchesan I .Q., Gusmão R.J., Castro Rodrigues A. de, Berretin‑Felix G., 2014, Histological Characteristics of Altered Human Lingual Frenulum, „International Journal of Pediatrics and Child Health”, Vol. 2, s. 5–9.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12974/2311-8687.2014.02.01.2

Dłuska M., 1986, Fonetyka polska. Artykulacje głosek polskich, Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Uniwersytet Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 15–71.
Google Scholar

Hazelbaker A., 1993, Assessment Tool for Lingual Frenulum Function (ATLFF). Use in a lactation consultant’s private practice, Pasadena: California Pacific Oaks College.
Google Scholar

Jeżewska‑Krasnodębska E., 2011, Obwodowe uwarunkowania zaburzeń artykulacji spółgłosek, [w:] M. Michalik (red.), Nowa Logopedia, t. 2: Biologiczne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, Kraków: Collegium Columbinum, s. 97–112.
Google Scholar

Konopska L., 2007, Wymowa osób z wadą zgryzu, Szczecin: Wydawnictwo Media Druk.
Google Scholar

Kotlow L.A., 1999, Ankyloglossia (tongue‑tie): A diagnostic and treatment quandary, „Quintessence International”, No. 30, s. 259–262.
Google Scholar

Malicka I., 2011, O współpracy logopedy i chirurga w przypadku ankyloglosji, [w:] M. Michalik (red.), Nowa Logopedia, t. 2: Biologiczne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, Kraków: Collegium Columbinum, s. 297–304.
Google Scholar

Malicka I., 2014, Wstępne podsumowanie badań zaburzeń mowy u dzieci w wieku przedszkolnym z dysfunkcją fazy połykania i oddychania, „Logopedia Silesiana”, nr 3, s. 241–249.
Google Scholar

Malicka I., 2018, Dysfunkcje oddychania i połykania jako przyczyny zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, nieopublikowana rozprawa doktorska, Katowice.
Google Scholar

Malicka I., 2021a, Głoska w diagnozie i terapii logopedycznej, [w:] M. Michalik, Z. Zacłona (red.), Mowa i jej zaburzenia w teorii oraz praktyce logopedyczno‑pedagogicznej, Nowy Sącz: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, s. 88–97.
Google Scholar

Malicka I., 2021b, Funkcje prymarne – połykanie i oddychanie. Ocena i usprawnianie, [w:] A. Domagała, U. Mirecka (red.), Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. Diagnozowanie i terapia zaburzeń mowy, t. 2, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 76–92.
Google Scholar

Malicka I., 2023, Przegląd wybranych klasyfikacji ankyloglosji w kontekście współpracy interdyscyplinarnej, „Logopedia” nr 52/1, s. 99–113.
Google Scholar

Marchesan I .Q., 2005, Lingual Frenulum: quantitative evaluation proposal, „The International Journal of Orofacial Myology”, Vol. 31, s. 39–48.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.52010/ijom.2005.31.1.4

Norton N.S., 2017, Atlas głowy i szyi dla stomatologów Nettera, Wrocław: Wydawnictwo Urban & Partner.
Google Scholar

Ostapiuk B., 1997, Zaburzenia dźwiękowej realizacji fonemów języka polskiego – propozycja terminów i klasyfikacji, „Audiofonologia”, t. 10, s. 119–131.
Google Scholar

Ostapiuk B., 2002a, Dziecięca artykulacja czy wada wymowy – między fizjologią a patologią, „Logopedia”, nr 31, s. 35–156.
Google Scholar

Ostapiuk B., 2002b, Rodzaje i jakość dźwiękowych realizacji polskiego fonemu /r/ w ankyloglosji, „Logopedia”, nr 30, s. 91–103.
Google Scholar

Ostapiuk B., 2005, Logopedyczna ocena ruchomości języka, [w:] M. Młynarska, T. Smereka (red.), Logopedia. Teoria i praktyka, Wrocław: Agencja Wydawnicza Linea, s. 299–306.
Google Scholar

Ostapiuk B., 2008, Standard postępowania logopedycznego w dyslalii ankyloglosyjnej, „Logopedia”, nr 37, s. 141–166.
Google Scholar

Ostapiuk B., 2013a, Dyslalia ankyloglosyjna. O krótkim wędzidełku języka, wadliwej wymowie i skuteczności terapii, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar

Ostapiuk B., 2013b, Dyslalia. O badaniu jakości wymowy w logopedii, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar

Ostaszewska D., Tambor J., 2012, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Panasiuk J., 2022, Postępowanie logopedyczne w przypadku alalii i niedokształcenia mowy o typie afazji, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 309–345.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., 2010, Podstawy patofonetyki mowy rozszczepowej. Dyslokacje, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., 2013, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., 2014, Fonem jako prototyp i kategoria radialna. Koncepcja kognitywna, „Logopedia Silesiana”, nr 3, s. 50–67.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., 2014/2015, Prototypowe doświadczenia orofacjalne, „Logopedia”, nr 43–44, s. 43–61.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., 2015, Analityczno‑fonetyczna metoda realizacji fonemów w logopedii, [w:] M. Kurkowska, E. Wolańska (red.), Metody i narzędzia diagnostyczne w logopedii, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, s. 64–78.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., 2017, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń. Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., 2023, Dlaczego o dyslalii trzeba dziś mówić inaczej? O trzech ujęciach dyslalii w polskiej logopedii, „Logopedia”, nr 52/1, s. 197–226.
Google Scholar

Pluta‑Wojciechowska D., Sambor B., 2016, O różnych typach skróconych wędzidełek języka, ich ocenie i interpretacji wyników badań w logopedii, „Logopedia”, nr 45, s. 123–155.
Google Scholar

Pruszewicz A., 1992, Foniatria kliniczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Rocławski B., 2005, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka. Synteza i analiza jednostek złożonych języka, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.
Google Scholar

Rocławski B., 2010, Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.
Google Scholar

Sambor B., 2017, Skaza dykcyjna czy wada wymowy? Analiza badań realizacji fonemów spółgłoskowych u młodych adeptów sztuki teatralnej, nieopublikowana rozprawa doktorska, Katowice.
Google Scholar

Strutyński J., 1998, Gramatyka polska, Kraków: Wydawnictwo Tomasz Strutyński.
Google Scholar

Styczek I., 1979, Logopedia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Trzaskalik J., 2012, Choroby układu oddechowego jako przyczyna dyslalii – na przykładzie dzieci z aglomeracji śląskiej, [w:] K. Kokot (red.), Wieloaspektowość diagnozy i terapii logopedycznej, Wrocław: Wydawnictwo ATUT, s. 67–85.
Google Scholar

Wierzchowska B., 1971, Wymowa polska, Warszawa: Wydawnictwo PZWS.
Google Scholar

Wierzchowska B., 1980, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar