Leksykalne wykładniki intensywnego gniewu w języku polskim i rosyjskim

Zofia Czapiga

doi:10.18778/1731-8025.16.03

Autor

Zofia Czapiga Uniwersytet Rzeszowski (Rzeszów, Polska)

DOI:

https://doi.org/10.18778/1731-8025.16.03

Słowa kluczowe:

gniew, wściekłość, furia, pasja, szał, język polski, język rosyjski

Abstrakt

Przedmiotem opisu w niniejszym szkicu są środki językowe oznaczające intensywny gniew w języku polskim i rosyjskim. Są to: wściekłość, furia, pasja, szał; бешенство, ярость, безумие, исступление, неистовство oraz ich wspólnordzenne leksemy. Nazywają one stan nadmiernego, skrajnego wzburzenia, kiedy człowiek może tracić panowanie nad sobą. Analiza materiału empirycznego ujawniła, że w przekładzie polskich tekstów na język rosyjski obok odpowiedników słownikowych wykorzystywane są leksemy, wyrażenia sfrazeologizowane i metaforyczne ze zbliżonym znaczeniem, ale również jednostki sygnalizujące niższy stopień gniewu. Zdarzają się też przypadki opuszczenia wykładnika emocji, a nawet dłuższego fragmentu tekstu.

Bibliografia

Apresyan V. Yu. (2010), Rechevye strategii vyrazheniya emociy v russkom yazyke, „Russkiy yazyk v nauchnom osveshchenii”. vyp. 2 (20), s. 26–57, https://publications.hse.ru/mirror/pubs/share/folder/ina2lpugxf/direct/73069534 / Апресян В. Ю. (2010), Речевые стратегии выражения эмоций в русском языке, „Русский язык в научном освещении”. вып. 2 (20), s. 26–57, https://publications.hse.ru/mirror/pubs/share/folder/ina2lpugxf/direct/73069534
Google Scholar

Białopiotrowicz G. (2017), Psychologia gniewu, http://grazynabialopiotrowicz.pl/786/psy-chologia-gniewu
Google Scholar

Borek M. (2012), Uczucia i emocje w rosyjskich i polskich metaforach. Aspekt lingwistyczny. Katowice.
Google Scholar

Czapiga Z. (2014a), Kauzator gniewu w języku rosyjskim i polskim, [w:] Материалы по русско-славянскому языкознанию. Вып. 32. Ред. Г. Ф. Ковалев, Воронеж, s. 404–411.
Google Scholar

Czapiga Z. (2014b), О выражении гнева в русском и польском предложении, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego”. Seria Filologiczna. Glottodydaktyka 6. Zeszyt nr 83, http://kfr.univ.rzeszow.pl/glottodydaktyka/, s. 28–38.
Google Scholar

Czapiga Z. (2014c), Povtor kak sredstvo vyrazheniya emociy (na materiale russkogo i polskogo yazykov), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica” 10, s. 69–78. / Czapiga Z. (2014c), Повтор как средство выражения эмоций (на материале русского и польского языков), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica” 10, s. 69–78.
Google Scholar

Gruszczyńska E. (2003), Gniew po polsku i po szwedzku, [w:] Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata. Red. A. Duszak, N. Pawlak, Warszawa, s. 125–137.
Google Scholar

Hawkins D. R. (2015), Technika uwalniania, Warszawa.
Google Scholar

Kratkaya russkaya grammatika (1989), red. N. Yu. Shvedova i V. V. Lopatin, Moskva./ Краткая русская грамматика (1989), ред. Н. Ю. Шведовa и В. В. Лопатин, Москва.
Google Scholar

Krylov Yu. (2007), Emotivnyy koncept « zlost’» v russkoy yazykovoj kartine mira: identifikaciya i razgranichenie mental’nyh i yazykovykh struktur, avtoref. dis. kand. fil. nauk, Novosibirsk. / Крылов Ю. (2007), Эмотивный концепт «злость» в русской языковой картине мира: идентификация и разграничение ментальных и языковых структур, автореф. дис. канд. фил. наук, Новосибирск.
Google Scholar

Kuporosov P. A. (2008), Emotsional’nye chasticy, vyrazhajushchie gnev, v russkom yazyke, s. 158–164, https://cyberleninka.ru/article/n/emotsionalnye-chastitsy-vyrazhayuschie-gnev-v-russkom-yazyke / Купоросов П. А. (2008), Эмоциональные частицы, выражающие гнев, в русском языке, s. 158–164, https://cyberleninka.ru/article/n/emotsionalnye-chastitsy-vyra-zhayuschie-gnev-v-russkom-yazyke.
Google Scholar

Mikołajczuk A. (1999), Gniew we współczesnym języku polskim. Analiza semantyczna, Warszawa.
Google Scholar

Mikołajczuk A. (2000), Problem ocen w analizie wybranych polskich nazw uczuć z klasy semantycznej GNIEWU, „Język a Kultura”, t. 14: Uczucia w języku i tekście. Red. I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław, s. 117–134.
Google Scholar

Mikołajczuk A. (2003), Konceptualizacja gniewu w polszczyźnie w perspektywie porównawczej, [w:] Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata. Red. A. Duszak, N. Pawlak, Warszawa, s. 111–123.
Google Scholar

Spagińska-Pruszak A. (2005), Język emocji, Łask.
Google Scholar

Stefanskiy E. E. (2007), Leksika, oboznachayushchaya gnev, granichashchiy s psikhicheskoy bolezn’yu, v russkom, pol’skom i cheshskom yazykakh, [v:] Yazyk, soznanie, kommunikaciya: Sb. statey. Vyp. 35. Otv. red. V. V. Krasnykh, A. I. Izotov, Moskva, s. 104–113. / Стефанский Е. Е. (2007), Лексика, обозначающая гнев, граничащий с психической болезнью, в русском, польском и чешском языках, [в:] Язык, сознание, коммуникация: Сб. статей. Вып. 35. Отв. ред. В. В. Красных, А. И. Изотов, Москва, s. 104–113.
Google Scholar

Szerszunowicz J. (2010), Związki frazeologiczne opisujące objawy gniewu w języku polskim i włoskim. Analiza kontrastywna, „Białostockie Archiwum Językowe” 10, Białystok, s. 319–339.
Google Scholar

Wierzbicka A. (1971), Kocha. Lubi. Szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa.
Google Scholar

BTS K – Bol’shoy tolkovyy slovar’ russkogo yazyka. Gl. red. S. A. Kuznetsov. Pervoe izdanie: SPb. 1998, http://gramota.ru/slovari/info/bts//БТС К – Большой толковый словарь русского языка. Гл. ред. С. А. Кузнецов. Первое издание: СПб. 1998, http://gramota.ru/slovari/info/bts/
Google Scholar

ISJP – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
Google Scholar

USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2006.
Google Scholar

SP-RH – D. Hessen, R. Stypuła, Wielki słownik polsko-rosyjski, Warszawa–Moskwa 1967.
Google Scholar

Polsko-rosyjski i rosyjsko-polski korpus równoległy, http://pol-ros.polon.uw.edu.pl/
Google Scholar