Dyskurs – dyskursologia – glottodydaktyka polonistyczna

Grażyna Zarzycka

doi:10.18778/0860-6587.25.03

Autor

Grażyna Zarzycka Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Lingwistyki Stosowanej i Kulturowej, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź, ORCID: 0000-003-2458-1228.

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.25.03

Słowa kluczowe:

dyskurs, dyskursologia, dyskurs glottodydaktyczny, glottodydaktyka polonistyczna

Abstrakt

Najważniejszym celem przedstawianego artykułu jest sprawdzenie, w jaki sposób pojęcie dyskursu, które można uznać za kluczowe dla humanistyki ostatnich dekad, zakorzeniło się w glottodydaktyce polonistycznej. W części pierwszej artykułu zostały omówione, na podstawie wybranych prac badaczy światowych i polskich, definicje, taksonomie dyskursu, jak też określone kierunki badań dyskursologicznych. W drugiej części pracy podjęto rozważania dotyczące sposobu definiowania dyskursu glottodydaktycznego oraz określono zagadnienia wymagające dalszej dyskusji. Celem trzeciej, analitycznej części artykułu, było określenie kierunków dotychczasowych badań dyskursologicznych w glottodydaktyce polonistycznej. Wnioski zostały sformułowane na podstawie studium krytycznego zawartości wybranych prac naukowych opublikowanych przez przedstawicieli glottodydaktyki polonistycznej; zostało ono przeprowadzone metodą wyszukiwania słów kluczowych w nagłówkach prac.

Bibliografia

Czachur W., 2011, Dyskursywny obraz świata. Kilka refleksji, „Tekst i Dyskurs / Text und Diskurs”, nr 4, s. 79–98.
Google Scholar

Czachur W., Kulczyńska A., Kumięga Ł. (red.), 2016, Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, Kraków.
Google Scholar

Czerkies T., 2012a, Kultura jako przestrzeń ścierających się dyskursów i negocjowania znaczeń. O nauczaniu języka polskiego jako obcego opartym na etnografii mówienia oraz filozofii konfliktu, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 19, G. Zarzycka (red.), s. 9–23.
Google Scholar

Czerkies T., 2012b, Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego (z elementami pedagogiki dyskursywnej), Kraków.
Google Scholar

Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A., 2010, Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Warszawa (wyd. I: 1997, Kraków).
Google Scholar

Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
Google Scholar

Duszak A., 2010, Styl jako kategoria krytycznej analizy dyskursu, w: B. Bogołębska, M. Worsowicz (red.), Styl – dyskurs – media, Łódź, s. 33–44.
Google Scholar

Fairclough N., 1995, Critical Discourse Analysis, Boston.
Google Scholar

Fairclough N., Duszak A., 2008, Wstęp: Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy, w: A. Duszak, N. Fairclough (red.), Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Kraków, s. 7–32.
Google Scholar

Foucault M., 2002, Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970, przeł. Michał Kozłowski, Gdańsk.
Google Scholar

Gajda S., 2013, Teoria stylu i stylistyka, w: E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk (red.), Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, Kraków, s. 15–34.
Google Scholar

Garncarek P., 2006, Przestrzeń kulturowa w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Warszawa.
Google Scholar

Garncarek P., Kajak P., Zieniewicz A. (red.), 2010, Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Warszawa.
Google Scholar

Gębal P., 2014, Krakowska szkoła glottodydaktyki porównawczej na tle rozwoju glottodydaktyki ogólnej i polonistycznej, Kraków.
Google Scholar

Gębal P., Janowska I. (red.), 2016, O lepsze jutro studiów polonistycznych w świecie. Glottodydaktyka polonistyczna dziś, Kraków.
Google Scholar

Grochala B., 2014, Negocjowanie znaczeń w tekstach kabaretowych a glottodydaktyka, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 21, E. Pałuszyńska, B. Grochala, I. Dembowska-Wosik, M. Karasek (red.), s. 355–362.
Google Scholar

Grochala B., Pałuszyńska E. (red.), 2014, Teksty, podteksty i konteksty. O współczesnej polszczyźnie i jej kontaktach z innymi językami słowiańskimi. Tom jubileuszowy dedykowany Profesor Bożenie Ostromęckiej-Frączak, Łask.
Google Scholar

Howarth D., 2008, Dyskurs, Warszawa.
Google Scholar

Kloch Z., 2006, Odmiany dyskursu. Semiotyka życia publicznego po 1989 roku, Warszawa.
Google Scholar

Kowalewski J., 2012, Językowy obraz świata zamknięty w składni?, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 19, G. Zarzycka (red.), s. 23–24.
Google Scholar

Kubacka K., 2013, Korekta nauczycielska a wypowiedź ustna studentów uczących się języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 20, I. Dembowska-Wosik, E. Pałuszyńska (red.), s. 385–396.
Google Scholar

Kubacka K., 2018, Komunikacja werbalna lektora na lekcji języka polskiego jako obcego (rozprawa doktorska), Garncarek P., Kajak P. (red.), 2012, Kultura popularna w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Warszawa.
Google Scholar

Majer J., 2003, Interactive Discourse in the Foreign Language Classroom, Łódź.
Google Scholar

Małyska A. Mazur J., Sobstyl K. (red.), 2013 Glottodydaktyka polonistyczna w obliczu zmian językowo-kulturowych i potrzeb społecznych, t. 1 i 2, Lublin.
Google Scholar

Martyniuk W., 1998, Wartość dydaktyczna tekstów w nauczaniu języka obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 10, B. Ostromęcka-Frączak (red.), s. 91–96.
Google Scholar

Martyniuk W, 2001, „Jak dziadek poznał babcię”, czyli o nowym podejściu do pracy z tekstem w nauczaniu języka polskiego jako obcego”, w: R. Cudak. J. Tambor (red.), Inne optyki, Katowice, s. 46–53.
Google Scholar

Mielczarek A., Roter-Bourkane A., Zduniak-Wiktorowicz M. (red.), 2014, Sukcesy, problemy i wyzwania w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Poznań.
Google Scholar

Miodunka W., 2016, Glottodydaktyka polonistyczna. Pochodzenie – stan obecny – perspektywy, Kraków.
Google Scholar

Miodunka W., Seretny A. (red.), 2008, W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków.
Google Scholar

Niżegorodcew A., 1991, Dyskurs interakcyjny a kompetencja komunikacyjna w języku obcym, Kraków.
Google Scholar

Ostromęcka-Frączak B., 1996, Funkcja pytań w procesie glottodydaktycznym, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 7/8, B. Ostromęcka-Frączak (red.), s. 13–22.
Google Scholar

Pałuszyńska E., 2008, Pragmatyczne akty mowy w kontekście komunikacyjnym, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 16, M. Witkowska-Gutkowska, B. Grochala (red.), s. 21–28.
Google Scholar

Pałuszyńska E., 2010, Analiza tekstu jako zdarzenia komunikacyjnego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 17, G. Zarzycka, G. Rudziński (red.), s. 157–166.
Google Scholar

Pałuszyńska E., 2011, Tekst, sytuacja, kontekst w dyskusji, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 18, B. Grochala, M. Wojenka-Karasek (red.), s. 45–54.
Google Scholar

Pałuszyńska E., 2013a, Analiza interakcyjna jako narzędzie opisu dyskursu medialnego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 20, I. Dembowska-Wosik, E. Pałuszyńska (red.), s. 187–198.
Google Scholar

Pałuszyńska E., 2013b, Kształtowanie kompetencji dyskursywnej w procesie (glotto)dydaktycznym, w: J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl (red.), Glottodydaktyka polonistyczna w obliczu zmian językowo-kulturowych i potrzeb społecznych, t. 2, Lublin, s. 257–266.
Google Scholar

Pałuszyńska E., 2014, Kształtowanie kompetencji komunikacyjnej w zakresie rozumienia tekstów (negocjowanie znaczeń a proces dydaktyczny), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 21, E. Pałuszyńska, B. Grochala, I. Dembowska-Wosik, M. Wojenka-Karasek (red.), s. 299–308.
Google Scholar

Pawlak M., 2004, Describing and Researching Interactive Processes in the Foreign Language Classroom, Konin.
Google Scholar

Podsiadły E., Suliga (Zarzycka) G., 1991, Sposoby i środki porozumiewania się cudzoziemców we wstępnym okresie nauczania języka polskiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 3, s. 13–37.
Google Scholar

Próchniak W., Smoleń-Wawrzusiszyn M. (red.), 2016, Nauczanie języka polskiego jako obcego. Tradycje i innowacje, Lublin.
Google Scholar

Seretny A., 2014, Rola efektu zwrotnego w dydaktycznym dyskursie interakcyjnym, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 21, E. Pałuszyńska, B. Grochala, I. Dembowska-Wosik, M. Wojenka-Karasek (red.), s. 37–50.
Google Scholar

Seretny A., Miodunka W. (red.), 2016, Język, literatura i kultura polska w świecie, Kraków.
Google Scholar

van Dijk T. A., 2001, Badania nad dyskursem, w: T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa, s. 9–44.
Google Scholar

van Dijk T. A. (red.), 2001, Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa.
Google Scholar

Warnke, I. H., Spitzmüller, J., 2009, Wielopoziomowa lingwistyczna analiza dyskursu, „Tekst i Dyskurs / Text und Diskurs”, nr 2, s. 123–148.
Google Scholar

Witosz B., 2007, Lingwistyka tekstu – stan aktualny i perspektywy, „Poradnik Językowy”, nr 7, s. 3–19.
Google Scholar

Witosz B., 2016, Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej, w: W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga (red.), Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, Warszawa, s. 19–40.
Google Scholar

Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu stylu, gatunku i tekstu, „Tekst i Dyskurs / Text und Diskurs”, nr 4, s. 69–78.
Google Scholar

Zarzycka G., 2000, Dialog międzykulturowy. Teoria oraz opis komunikowania się cudzoziemców przyswajających język polski, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 11.
Google Scholar

Zarzycka G., 2001, Analiza konwersacji i analiza dyskursu jako metody przydatne w określaniu kompetencji komunikacyjnej, w: R. Cudak, J. Tambor (red.), Inne optyki, Katowice, s. 241–254.
Google Scholar

Zarzycka G., 2002, O interkulturowej kompetencji komunikacyjnej, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 12, s. 11–42.
Google Scholar

Zarzycka G., 2005, Dyskurs prasowy o „Łódzkiej Wieży Babel” (na podstawie tekstów publicystycznych z lat 1989–2003), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 14, s. 5–28.
Google Scholar

Zarzycka G., 2006a, Dyskurs prasowy o cudzoziemcach. Na podstawie tekstów o łódzkiej Wieży Babel i osobach czarnoskórych, Łódź.
Google Scholar

Zarzycka G., 2006b, Moc dialogu... Przebieg i efekty sesji konwersacyjnych w wielonarodowej grupie studenckiej, w: A. Seretny, E. Lipińska, Sprawności przede wszystkim, Kraków, s. 129–148.
Google Scholar

Zarzycka G., 2012, Categorization of foreigner groups by their labeling (based on the analysis of the Polish press discourse), „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 19, G. Zarzycka (red.), s. 131–143.
Google Scholar

Zarzycka G., 2013, Dyskurs glottodydaktyczny na łamach „Kształcenia Polonistycznego Cudzoziemców w latach 1987–2013”, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 20, I. Dembowska-Wosik, E. Pałuszyńska (red.), s. 11–22.
Google Scholar

Zarzycka G., 2014, Zarządzanie dyskursem w rozmowie toczącej się na lekcji języka polskiego jako obcego, w: B. Grochala, E. Pałuszyńska (red.), Teksty, podteksty i konteksty. O współczesnej polszczyźnie i jej kontaktach z innymi językami słowiańskimi. Tom jubileuszowy dedykowany Profesor Bożenie Ostromęckiej-Frączak, Łask, s. 163–182.
Google Scholar

Zarzycka G., 2016, O wspólnocie dyskursywnej glottodydaktyków polonistycznych, w: I. Janowska, P. E. Gębal (red.), O lepsze jutro studiów polonistycznych w świecie. Glottodydaktyka polonistyczna dziś, Kraków, s. 15–34.
Google Scholar

Zarzycka-Suliga G., 1998, Znaczenie dialogu w nauczaniu języka drugiego w kontekście kulturowym, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 10, B. Ostromęcka-Frączak (red.), s. 135–142.
Google Scholar

Żydek-Bednarczuk, 2014, Tekst w nauczaniu języka polskiego jako obcego w kontekście działań i strategii komunikacyjnych, w: B. Grochala, E. Pałuszyńska (red.), Teksty, podteksty i konteksty. O współczesnej polszczyźnie i jej kontaktach z innymi językami słowiańskimi. Tom jubileuszowy dedykowany Profesor Bożenie Ostromęckiej-Frączak, Łask, s. 183–195.
Google Scholar