Tematyka mniejszości etnicznych w ujęciu glottodydaktycznym – rozważania teoretyczne i badanie ankietowe

Barbara Łukaszewicz

doi:10.18778/0860-6587.29.22

Autor

Barbara Łukaszewicz Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców POLONICUM, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-2320-8934

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.29.22

Słowa kluczowe:

język polski jako obcy, glottodydaktyka polonistyczna, nauczanie kultury polskiej, mniejszości etniczne

Abstrakt

Celem artykułu było przedstawienie zagadnienia mniejszości etnicznych w Polsce w kontekście dydaktyki języka polskiego i kultury polskiej jako obcej. W tekście zostały opisane najważniejsze aspekty związane z tym rodzajem społeczności w Polsce i rozważania dotyczące tytułowej problematyki na zajęciach dla cudzoziemców uczących się polszczyzny. W pracy zawarto również ustalenia teoretyczne sytuujące tematykę mniejszości etnicznych w obszarze geografii kulturowej. Zamieszczono też wyniki badania orientacji jego uczestników odnośnie do tytułowej tematyki oraz ich preferencji związanych z podejmowaniem tego tematu na zajęciach z języka polskiego i kultury polskiej. Grupa ankietowanych obejmowała 91 uczestników lektoratów języka polskiego na poziomach B2, C1 i C2, a zaprezentowane dane pozyskano z ankiety złożonej z pytań głównie o kafeterii zamkniętej. Większość respondentów potrafiła wymienić dwie bądź jedną mniejszość etniczną, a także wyraziła chęć zgłębiania badanej tematyki i włączania jej do programu zajęć z języka polskiego i kultury polskiej. Najwięcej ankietowanych zadeklarowało zainteresowanie zabytkami i atrakcjami turystycznymi związanymi z kulturą mniejszości etnicznych w Polsce, co zawarto w podsumowaniu artykułu i opisanych w nim propozycjach praktycznego wykorzystania wniosków wyciągniętych z badania. Analiza teoretyczna i interpretacja wyników ankiety pokazały, że tematyka mniejszości etnicznych stanowi interesujący dla cudzoziemców element wiedzy o polskim społeczeństwie.

Biogram autora

Barbara Łukaszewicz - Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców POLONICUM, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa

starszy asystent (pracowniczka badawczo-dydaktyczna) w Centrum Polonicum (Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki)

Informacje dodatkowe

Egzaminatorka Państwowej Komisji ds. Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego (wpisana na listę przewodniczących komisji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego)

Dyscyplina naukowa

językoznawstwo

ORCID: 0000-0002-2320-8934

Zakres prac badawczych

rozwijanie kompetencji kulturowej i międzykulturowej
metodyka nauczania kultury polskiej jako obcej
koncepcja lingwakultury w glottodydaktyce
lingwistyka kulturowa i międzykulturowa
wiedza o społeczeństwie polskim w kształceniu kulturowym cudzoziemców
wyrażanie emocji w języku obcym i kulturze obcej
autonomia i refleksyjność w procesie uczenia się języka obcego

Wykształcenie

2020 – doktorat w dyscyplinie językoznawstwo, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski (rozprawa „Wyrażanie emocji negatywnych w polonistycznej praktyce glottodydaktycznej”)
2018 – licencjat, filologia norweska, specjalizacja tłumaczeniowa, Katedra Skandynawistyki, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
2015 – studia podyplomowe „Glottodydaktyka Polonistyczna – nauczanie języka polskiego jako obcego”, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski
2015 – magisterium, filologia polska, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski (praca „Nauczanie języka polskiego jako obcego osób szwedzkojęzycznych w aspekcie lingwakulturowym”)
2013 – licencjat, filologia polska, specjalizacja „Filologia dla mediów”, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski

Aktywność zawodowa poza Uniwersytetem Warszawskim

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny
Uniwersytet Otwarty Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
Akademia Finansów i Biznesu Vistula

Aktywność międzynarodowa

Instytut Polski w Tbilisi: wykład gościnny na IV Wirtualnym Festiwalu Języka Polskiego w Gruzji, marzec 2022
Uniwersytet Wiedeński: lektoraty i wykłady na Kolegium Polsko-Austriackim, lipiec 2018

Zajęcia dydaktyczne w roku akademickim 2021/2022

Lektorat języka polskiego na poziomie B2
Lektorat języka polskiego na poziomie A2

Członkostwo w organizacjach krajowych

Kolegium Redakcyjne „Kwartalnika POLONICUM”, 2018-2019

Publikacje

Artykuły w pracach zbiorowych i czasopismach

– Kształtowanie kompetencji międzykulturowej w nauczaniu polszczyzny w dobie pandemii – zmiany, ograniczenia, możliwości, „Postscriptum Polonistyczne” 2(28)/2021, s. 1–13.

– Socjologiczne aspekty wyrażania emocji negatywnych za pomocą języka polskiego jako obcego, [w:] Bezdroża glottodydaktyki polonistycznej. Studia, rozprawy i szkice, pod red. G. Leszczyńskiego i A. Zieniewicza, Warszawa 2021, s. 76-88.

– O nauczaniu wyrażania emocji negatywnych na lekcji języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis” 27/2020, s. 469-482.

– Wyrażanie emocji negatywnych w nauczaniu języka polskiego jako obcego i kultury polskiej jako obcej – wybrane aspekty, [w:] Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego V, pod red. E. Kubickiej, M. Berend i A. Walkiewicz, Toruń 2020, s. 133-143.

– M.O. Janik, O. Szymańska, B. Łukaszewicz, Setninger i norsk og polsk – definisjoner og inndelinger, „Folia Scandinavica Posnaniensia” 25/2018, s. 22-40.

– Marginesy, przemilczenia, wykluczenia. Tabu w glottodydaktyce polonistycznej, [w:] Kultury obrazu-tabu-edukacja, pod red. I. Copik i B. Kity, Katowice 2018, s. 177-191.

– Survival po polsku. Potrzeby komunikacyjne cudzoziemców rozpoczynających naukę języka polskiego, [w:] Multi-Lingua-Didactica 2, pod red. M. Marcinkowskiej-Bachlińskiej i E. Curkan-Dróżki, Łódź 2017, s. 88-102.

– Kilka ostrych słów, czyli co o emocjach negatywnych mówią podręczniki do nauki języka polskiego jako obcego, [w:] Emocje–język–literatura, pod red. D. Saniewskiej, Kraków 2016, s. 365-382.

Artykuły w „Kwartalniku POLONICUM”

– Dołożyć ci jeszcze? Czasowniki prefiksalne na bazie -łożyć i -kładać, nr 30/2018, s. 31-38.

– Mylące podobieństwo. O paronimach na lektoracie języka polskiego, nr 30/2018, s. 18-26.

– Kuchary, Płock i Felicjanów – mazowieckie ślady różnych wyznań, nr 26/2017, s. 54-57.

– Kevin, Cola i mandarynki, czyli alternatywne sposoby mówienia o Bożym Narodzeniu na lektoracie jpjo, nr 23/2016, s. 18-24.

– Najtrudniejszy pierwszy krok. Lodołamacze na lekcji jpjo, nr 21/2016, s. 28-31.

– „To samo niebo”, czyli Warszawa wczoraj i dziś w materiałach audiowizualnych, nr 20/2015, s. 22-25.

– „Tysiące podziękowań i tego samego”. Porównanie wybranych form grzecznościowych w języku szwedzkim i polskim, nr 19/2015, s. 20-25.

– Wyemituj siebie i ucz się polskiego. O wykorzystaniu portalu YouTube w nauce języków obcych na przykładzie kanałów do nauki języka polskiego jako obcego, nr 18/2015, s. 36-40.

Materiały dydaktyczne

– Barbara Łukaszewicz, Aleksandra Święcka, Piotr Garncarek, Zdaj się na polski! Zeszyt ćwiczeń B1, Wydawnictwo Start Polish, Warszawa 2022. [pomysłodawczyni, kierowniczka zespołu autorskiego, współautorka]

– Barbara Łukaszewicz, Natalia Yaumen, Aleksandra Święcka, Piotr Garncarek, Zdaj się na polski! Podręcznik kursowy przygotowujący do egzaminu certyfikatowego na poziomie B1, Wydawnictwo Start Polish, Warszawa 2022. [pomysłodawczyni, kierowniczka zespołu autorskiego, współautorka]

Wszystkie teksty oraz wstęp do podręcznika są dostępne na stronie Academia.edu.

Bibliografia

Ambroch M. i in., 2018, 100 lat Polski w liczbach. 1918–2018, Warszawa.
Google Scholar

Czerkies T., 2014, Polonocentryzm jako niezbywalny element tożsamości (o etnocentryzmie, etnorelatywizmie, akulturacji oraz kulturach centrum i peryferii), w: A. Mielczarek, A. Roter-Bourkane, M. Zduniak-Wiktorowicz (red.), Sukcesy, problemy i wyzwania w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Poznań, s. 37–49.
Google Scholar

Dorocki S., 2008, Kultura w aspekcie badań geograficznych, w: Tożsamość kulturoznawstwa, red. A. Pankowicz, J. Rokicki, P. Plichta, Kraków, s. 283–287.
Google Scholar

Dz.U. 2017 poz. 823, Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym.
Google Scholar

Dziadzia B., 2014, Naznaczeni popkulturą. Media elektroniczne i przemiany prowincji, Gdańsk.
Google Scholar

Garncarek P., 2013, Jak korzystać z badań nad geografią kulturową w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: J. Mazur, M. Małyska, K. Sobstyl (red.), Glottodydaktyka polonistyczna w obliczu dynamiki zmian językowo--kulturowych i potrzeb społecznych, T. 1, Lublin, s. 139–144.
Google Scholar

Giza A. i in., 2012, Mieszkańcy Polski, w: A. Giza, M. Sikorska (red.), Współczesne społeczeństwo polskie, Warszawa, s. 17–59.
Google Scholar

GUS, 2012, Raport z wyników. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa.
Google Scholar

GUS, 2021, Harmonogram publikacji wyników NSP, https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/harmonogram-publikacji-wynikow-nsp-2021/ [13.03.2022].
Google Scholar

Janowska I. i in., 2016, Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, Kraków.
Google Scholar

Jasiewicz Z., 2004, Rodzina, społeczność lokalna i grupa etniczna w Polsce i Azji Środkowej: studia i szkice etnologiczne zebrane i wydane z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin autora, Poznań.
Google Scholar

Kłoskowska A., 2012, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa.
Google Scholar

NCK, 2022, Przejrzysty ojczysty, https://www.youtube.com/hashtag/przejrzystyojczysty [04.04.2022].
Google Scholar

Nikitorowicz J., 2009, Edukacja regionalna i międzykulturowa, Warszawa.
Google Scholar

Piwońska Z. (red.), 2001, Edukacja regionalna. Poradnik dla nauczycieli szkoły podstawowej, Rzeszów.
Google Scholar

Po prostu Grzymkowski, 2021, Kurpie – pierwsi snajperzy, którzy znają się na palmach, https://www.youtube.com/watch?v=77csGrsAKoo [04.04.2022].
Google Scholar

Rokita Z., 2020, Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku, Wołowiec.
Google Scholar

Seretny A., Lipińska E., 2021, Poziom B2 jako węzłowy etap w osiąganiu biegłości językowej, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 28, s. 21–46. https://doi.org/10.18778/0860-6587.28.02
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.28.02

Siuciak M., 2010, Język śląski – problem terminologiczny czy społeczny?, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 10, s. 267–277.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/baj.2010.10.19

Wordwall, b.r.w., Społeczności etniczne w Polsce, https://wordwall.net/pl/resource/471928/geografia/spo%C5%82eczno%C5%9Bci-etniczne-w-polsce [03.04.2022].
Google Scholar

ZPE, b.r.w., Mniejszości narodowe II RP i konflikty na tle narodowościowym, https://zpe.gov.pl/a/mniejszosci-narodowe-ii-rp-i-konflikty-na-tle-narodowosciowym/DRP76tecq [07.03.2022].
Google Scholar