Wpływ działalności bobrów na lokalne procesy fluwialne w wybranych rzekach Równiny Łowicko-Błońskiej

Elżbieta Kobojek

doi:10.18778/1427-9711.12.02

Autor

Elżbieta Kobojek Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9711.12.02

Słowa kluczowe:

działalność bobrów, rzeki nizinne, procesy fluwialne, Równina Łowicko-Błońska

Abstrakt

Artykuł przedstawia wpływ działalności bobrów na przebieg procesów fluwialnych w rzekach nizinnych. W 1983 r. bobry sprowadzono do środkowego odcinka Rawki, a w 1996 r. ślady działalności zwierząt zaobserwowano w Bzurze. W ogólnych pracach zoologicznych podkreślany jest fakt mieszkania przez bobry w żeremiach. Natomiast zebrany materiał wskazuje, że współcześnie w Polsce Środkowej bobry mieszkają głównie w norach wykopanych w brzegu. Szczegółowe badania przeprowadzono w wybranych odcinkach rzek nizinnych w obrębie Równiny Łowicko-Błońskiej: w uregulowanym korycie dużej rzeki (Bzura), w meandrującym korycie średniej rzeki (Rawka) i uregulowanym korycie małej rzeki (Igla). Największy wpływ na procesy fluwialne miały wybudowane tamy i stawy na małej rzece. Tylko w małych rzekach i ich dolinach, działalność bobrów powoduje zatrzymanie dużej ilości wody i przyczynia się do lokalnego wzrostu jej poziomu. W dużych rzekach, środowisko jest przekształcone tylko lokalnie w sąsiedztwie brzegu z norami. Działalność bobrów w rzece meandrującej ogranicza się do zmniejszenia prędkości przepływu wody i osłabienia procesów erozji bocznej, często tylko w jednym zakolu meandrowym. W jednym przypadku działalność bobrów przyspieszyła przecięcie szyi meandrowej i utworzenie starorzecza. W dużej, uregulowanej rzece w dwóch przypadkach zaobserwowano inicjalną erozję boczną.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Aszyk M., Kistowski M., 2002, Monitoring bobra w województwie pomorskim. Ekologiczne, sozologiczne i społeczne uwarunkowania rozmieszczenia gatunku w regionie. Monitoring of the beaver in the Pomorskie Province, Poland, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Gdańsk‒Poznań, ss. 79.
Google Scholar

Butler D.R., 1991, Beavers as Agents of Biogeomorphic Change, “Journal of Geography”, September/October, pp. 210‒217.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00221349108979304

Czech A., 2000, Bóbr, Monografie Przyrodnicze, Wydawnictwo Lubelskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin, ss. 99.
Google Scholar

Czech A., Starzecka A., Bednarz T., 2000, Influence of beaver dams on metabolic activity of water microorganisms [in:] The European beaver in a New Millennium, Proceedings of the 2nd European Beaver Symposium, 27‒30 September 2000, Białowieża, Poland, pp. 144‒146.
Google Scholar

Derwich A., Mróz I., 2008, Bóbr europejski Castor fiber L. 1785 jako czynnik wspomagania renaturyzacji siedlisk nad górnym Sanem, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 10, 2 (18), s. 173‒183.
Google Scholar

Gurnell A.M., 1998, The hydrogeomorphological effects of beaver dam-building activity, “Progress in Physical Geography”, 22, pp. 167‒189.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/030913339802200202

Kobojek E., 2000, Morfogeneza doliny Rawki. Morphological development of the Rawka River Valley, “Acta Geogr. Lodz.”, 77, ss. 157.
Google Scholar

Kobojek E., 2004, Środowiskowe skutki melioracji i regulacji rzek w dolinie Bzury w okolicach Łowicza, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica”, 6, s. 31–46 http://hdl.handle.net/11089/2902
Google Scholar

Kobojek E., 2005, Środowiskowe skutki reintrodukcji bobra (Castor fiber) w dolinie Rawki, „Przegląd Geograficzny”, 77, 3, s. 383‒396.
Google Scholar

Kobojek E., 2009, Naturalne uwarunkowania różnych reakcji rzek nizinnych na antropopresję na przykładzie środkowej Bzury i jej dopływów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, ss. 203.
Google Scholar

Kożuchowski K., 1985, Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce w stuleciu 1881‒1980, “Acta Geogr. Lodz.”, 48, ss. 158.
Google Scholar

Lamsodis R., 2000, Beavers castor fiber and the consequences of their activities in drainage channels [in:] The European beaver in a New Millenium, Proceedings of the 2nd European Beaver Symposium, Białowieża, Poland, pp.128‒141.
Google Scholar

Markowski J., Wojciechowski Z., 2002, Fauna. Kręgowce [w:] Jakubowska-Gabara J. i Markowski J., (red.), Bolimowski Park Krajobrazowy, Monografia przyrodnicza, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź, s. 74‒88.
Google Scholar

Naiman R.J., Johnston C.A., Kelly J.C., 1988, Alteration of North American Streams by Beaver, “BioScience” 38 (11), pp. 755‒762.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1310784

Naiman R.J., Melillo J.M., Hobbie J.E., 1986, Ecosystem alteation of boreal forest streams by beaver (Castor canadensis), “Ecology”, 67, 5, pp. 1254‒1269.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1938681

Nolet B.A., Baveco J.M., 1996, Development and viability of a translocated beaver Castor fiber: Population in the Netherlands, “Biological Conservation”, 75, pp. 125‒137.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0006-3207(95)00063-1

Nolet B.A., Rosell F., 1998, Comeback of the beaver Castor fiber: An overview of old and new conservation problems, “Biological Conservation”, 83, 2, pp. 165‒173.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0006-3207(97)00066-9

Rosell F., Parker H., 1996, The beaver's (Castor spp.) role in forest ecology: a key species returns, “Fauna”, 49, pp. 192‒211.
Google Scholar

Rosell F., Bozser O., Collen P., Parker H., 2005, Ecological impact of beavers Castor fiber and Castor canadensis and their ability to modify ecosystems, “Mammal Review”, 35, pp. 248‒276.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2907.2005.00067.x

Stopka R., 2011, Geomorfologiczne skutki działalności bobra europejskiego Castor fiber w dolinie górnego Sanu, „Roczniki Bieszczadzkie”, 19, s. 319‒334.
Google Scholar

Szpikowska G., Szpikowski J., 2012, Właściwości fizykochemiczne wód rozlewisk bobrowych w dolinie Kłudy (górna Parsęta), Monitoring Środowiska Przyrodni-czego, 13, s. 95‒102.
Google Scholar

Twardowski T., Kasperczak B., 1992, Reintrodukcja bobra Castor fiber w województwie skierniewickim, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, 2, s. 105‒109.
Google Scholar

Witt A., 2000, Wpływ stawów bobrowych na rozwinięcie małych koryt rzecznych w Wielkopolsce północnej [w:] Dorobek i pozycja polskiej geomorfologii u progu XXI wieku, V Zjazd Geomorfologów Polskich, Wydawnictwo UMK, Toruń, s. 142‒143.
Google Scholar

Żurowski W., 1979, Preliminary Results of European Beaver Reintroduction in the Tributary Streams of the Vistula River, “Acta Theriologica”, 24, 7, pp. 85‒91.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4098/AT.arch.79-9

Żurowski W., 1988, Situation of the European Beaver in the Vistula River watershed in North-East Poland. Investigations on Beavers, Bern, 7, pp. 7‒14.
Google Scholar

Żurowski W., 1992, Building activity of beavers, “Acta Teriologica”, 37, 4, pp. 403‒411.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4098/AT.arch.92-41

Żurowski W., Kasperczyk B., 1986, Characteristics of the European beaver population in the Suwalski lakeland, “Acta Theriologica”, 31, 3, pp. 311‒325.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4098/AT.arch.86-29