Znaczenie wysp środowiskowych w ochronie szaty roślinnej gminy Uniejów

Leszek Kucharski; Błażej Chmielecki

doi:10.18778/2299-8403.10.05

Authors

Leszek Kucharski Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Zakład Ochrony Przyrody, ul. Banacha 1/3, 90-237 Łódź https://orcid.org/0000-0002-0275-4047
Błażej Chmielecki Absolwent kierunku ochrona środowiska i Studium Doktoranckiego Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, ul. Banacha 1/3, 90-237 Łódź; lekarz rodzinny pracujący w NZOZ Salus w Uniejowie, ul. Orzechowa 2

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-8403.10.05

Keywords:

flora, vegetation, marginal habitats, conservation, Uniejów

Abstract

Marginal habitats (ecological islands), i.e. areas of land isolated by natural or artificial means from the surrounding land and not in agricultural use, fulfil an important function in agricultural landscape. They include linear objects, such as balks, boundary strips, paths and side spaces, forest edges, or river and stream banks, as well as non-linear objects, such as small peatbogs, clumps of trees, or extensively used meadows. Such objects are characterized by much greater biological diversity than the surrounding fields or intensively used meadows. They can be regarded as refuge for plants and animals. Marginal habitats can be protected in the form of ecological grounds or under the system of financial compensations, providing incentives for farmers to maintain them.

References

Andrzejewski H., Stanowisko kosaćca syberyjskiego Iris sibirica w Polsce środkowej, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 1985, t. 41 (3), s. 63‒67.
Google Scholar

Arczyńska-Chudy E., Gołdyn H., Michalak A., Kraska M., Znaczenie roślinności wodnej dla utrzymania różnorodności flory na terenie Agroekologicznego Parku Krajobrazowego, [w:] L. Ryszkowski, S. Bałazy (red.), Ekologiczne procesy na obszarach intensywnego rolnictwa, Poznań 1996, s. 7‒20.
Google Scholar

Brzeg A., Wojterska M., Przegląd systematyczny zbiorowisk roślinnych Wielkopolski wraz z oceną stopnia ich zagrożenia, „Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią” 1996, Seria B, t. 45, s. 7‒40.
Google Scholar

Castri F. di, Hansen A.J., The environment and development crises as determinants of landscape dynamics, [w:] A.J. Hansen, F. di Castri (red.), Landscape Boundaries. „Ecological Studies” 1992, t. 92, s. 3‒18. https://doi.org/10.1007/978-1-4612-2804-2_1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4612-2804-2_1

Chmiel J., Zróżnicowanie przestrzenne flory jako podstawa ochrony przyrody w krajobrazie rolniczym, Prace Zakładu Taksonomii Roślin Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nr 14, Poznań 2006.
Google Scholar

Chmielecki B., Kucharski L., Gatunki inwazyjne w dolinie środkowej Warty, „Biuletyn Uniejowski” 2018, nr 7, s. 77‒95. https://doi.org/10.18778/2299-8403.07.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.07.06

Chmielecki B., Kucharski L., Walory przyrodnicze i kulturowe doliny Pisi, „Biuletyn Uniejowski” 2016, nr 5, s. 159‒174. https://doi.org/10.18778/2299-8403.05.11
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.05.11

Cofta-Broniewska A, Kośko A., Historia pierwotna społeczeństw Kujaw, Seria C, t. 25, Poznań 1982, s. 1–285.
Google Scholar

Czarnecka J., Miedze Wołynia Zachodniego jako siedliska rzadkich nawapiennych gatunków roślin, „Woda ‒ Środowisko ‒ Obszary Wiejskie” 2011, t. 11, z. 2, s. 43‒52.
Google Scholar

Dajdok Z., Wuczyński A., Alien plants in field margins and fields of southwestern Poland, „Biodiversity: Research and Conservation” 2008, t. 9‒10, s. 19‒33.
Google Scholar

Dudzińska M., Szachownica gruntów rolnych jako czynnik kształtujący przestrzeń wiejską, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2012, t. 3 (2), s. 45‒56.
Google Scholar

Falińska K., Ekologia roślin. Podstawy teoretyczne, populacja, zbiorowisko, procesy, Warszawa 1996.
Google Scholar

Faliński J.B., Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych, Seria: Vademecum Geobotanicum, Warszawa 2001.
Google Scholar

Fischer A., Rugel O., Rattay R., „Ruderale Wiesen” ‒ Ein Beitrag zur Kenntnis des Arrhenatherion-Verbandes, „Tuexenia” 1985, t. 5, s. 237‒248.
Google Scholar

Gamrat R., Burczyk P., Wesołowski P., Szata roślinna skarp i poboczy rowów melioracyjnych w centralnej części Równiny Wełtyńskiej, „Woda ‒ Środowisko ‒ Obszary Wiejskie” 2007, t. 7, z. 1, s. 61‒77.
Google Scholar

Gamrat R., Kochanowska R., Różnorodność grup ekologicznych flory dna i strefy ekotonowej zarastających rowów melioracyjnych w dolinie Iny, „Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis. Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica” 2007, t. 253 (3), s. 67‒74.
Google Scholar

Hładyłowicz K.J., Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od xiv do xix w., „Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1932, nr 12, s. 1‒256.
Google Scholar

Jakubowska-Gabara J., Kucharski L., Zielińska K., Kołodziejek J., Witosławski P., Popkiewicz P., Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce Środkowej, Łódź 2011.
Google Scholar

Jakubowska-Gabara J., Witosławski P., Zielińska K., Flora naczyniowa – różnorodność, zmiany, zagrożenia, [w:] J.K. Kurowski (red.), Szata roślinna Polski Środkowej, Łódź 2009, s. 57‒80.
Google Scholar

Józefaciuk, C., Józefaciuk, A., Analiza dotychczasowych wyników badań z zakresu uwarunkowań powstawania gruntów marginalnych oraz uzasadnienie potrzeb i celowości wydzielania gleb marginalnych i opracowanie ich definicji, Puławy 1996.
Google Scholar

Józefczuk J., Krukowska-Szopa I., Chrońmy aleje śródpolne i przydrożne, Legnica 2010.
Google Scholar

Karg J., Kujawa K., The importance of young shelterbelts for biodiversity in an agricultural landscape, „Annual Report” 2006, s. 74‒76.
Google Scholar

Kloss M., Wilpiszewska I., Roślinność zagłębień bezodpływowych zlewni rzeki Jorki, „Polish Ecological Studies” 1985, t. 11 (2), s. 209‒214.
Google Scholar

Kobojek E., Położenie fizycznogeograficzne miasta i gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2012, t. 1, s. 9‒22.
Google Scholar

Koc J., Polakowski B., Charakterystyka zagłębień bezodpływowych na Pojezierzu Mazurskim w aspekcie przyrodniczym, urządzeniowo-rolnym i rolniczym, [w:] Użytki ekologiczne w krajobrazie rolniczym, Warszawa 1990, s. 25‒57.
Google Scholar

Kochanowska R., Gamrat R., Łysko A., Sotek Z., Stasińska M., Prajs B., Roślinność strefy ekotonowej dolnego biegu Iny, „Woda ‒ Środowisko ‒ Obszary Wiejskie” 2004, t. 4, z. 2a, s. 321‒334.
Google Scholar

Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa 1998.
Google Scholar

Kornaś J., Oddziaływanie człowieka na florę: mechanizmy i konsekwencje, „Wiadomości Botaniczne” 1981, t. 25, z. 3, s. 165‒182.
Google Scholar

Kotańska K., Gleby marginalne w Polsce i ich wykorzystanie, Poznań 1999.
Google Scholar

Kryszak A., Kryszak J., Owsianowska P., Klarzyńska A., Zróżnicowanie florystyczne miedz śródpolnych, „Fragmenta Agronomica” 2017, t. 34 (4), s. 67‒76.
Google Scholar

Krzywański D., Zbiorowiska roślinne starorzeczy środkowej Warty, „Monographiae Botanicae” 1974, t. 43, s. 1‒80.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5586/mb.1974.004

Kucharski L., Naturalna i półnaturalna roślinność nieleśna, [w:] J.K. Kurowski (red.), Szata roślinna Polski Środkowej, Łódź 2009.
Google Scholar

Kucharski L., Vegetation of oak-grass meadows in Central Poland, „Steciana” 2014, t. 18 (3), 119‒125. https://doi.org/10.12657/steciana.018.013
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12657/steciana.018.013

Kucharski L., Barcka A., Chmielecki B., Flora starorzeczy w dolinie Warty – stan, zagrożenia oraz możliwości ochrony, „Biuletyn Uniejowski” 2013, t. 2, s. 23‒38.
Google Scholar

Kucharski L., Chmielecki B., Szata roślinna łąk w dolinie Pisi, „Biuletyn Uniejowski” 2017, t. 6, s. 131‒158. https://doi.org/10.18778/2299-8403.06.09
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2299-8403.06.09

Kucharski L., Pisarek W., Charakterystyka i waloryzacja mokradeł i użytków zielonych w Polsce Środkowej w aspekcie ochrony środowiska (synteza regionalna), Łódź 1994 [manuskrypt].
Google Scholar

Kucharski L., Samosiej L., Szata roślinna zagłębień śródpolnych Kujaw Południowych, [w:] Użytki ekologiczne w krajobrazie rolniczym, Warszawa 1990, s. 68‒82.
Google Scholar

Kucharski L., Sienkiewicz J., Walczak M., Murawy kserotermiczne z Inula ensifolia w obszarach Natura 2000 Wyżyny Miechowskiej, „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody” 2017, t. 36, z. 2, s. 3‒23.
Google Scholar

Kurowski J.K., Roślinność leśna, [w:] J.K. Kurowski (red.), Szata roślinna Polski środkowej, Łódź 2009.
Google Scholar

Kuszewska K., Fenyk M.A., Różnorodność biologiczna w krajobrazie rolniczym, „Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum” 2010, t. 9 (1), s. 57‒67.
Google Scholar

Link M., Harrach T., Artenvielfalt von Gras- und Krautrainen – Ermittlung einer Mindestbreite aus floristischer floristischer Sicht, „Naturschutz und Landschaftsplanung” 1998, t. 30 (1), s. 5‒9.
Google Scholar

Loster S., Różnorodność florystyczna w krajobrazie rolniczym i znaczenie dla niej naturalnych i półnaturalnych zbiorowisk wyspowych, „Fragmenta Floristica et Geobotanica Polonica” 1991, t. 36 (2), s. 427‒457.
Google Scholar

Marks M., Nowicki J., Pola uprawne i użytki zielone we współczesnym krajobrazie rolniczym, „Acta Scientiarum Polonorum, Administratio Locorum” 2010, t. 9 (3), s. 95‒106.
Google Scholar

Marshall E.J.P., Moonen A.C., Field margins in northern Europe: their functions and interactions with agriculture, „Agriculture, Ecosystems & Environment” 2002, t. 89, s. 5‒21. https://doi.org/10.1016/S0167-8809(01)00315-2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0167-8809(01)00315-2

Materiał informacyjny dotyczący płatności z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (zazielenianie), Departament Płatności Bezpośrednich MRiRW, Warszawa 2019.
Google Scholar

Matuszkiewicz J.M., Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski, Warszawa 1993.
Google Scholar

Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa 2005.
Google Scholar

Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M., Flowering plant and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, W. Szafer Institute of Botany, Kraków 2002.
Google Scholar

Musiał K., Grygierzec B., Mozaikowatość siedlisk i różnorodność florystyczna na terenie rolniczej gminy Sędziszów, „Fragmenta Agronomica” 2017, t. 34 (2), s. 55–66.
Google Scholar

Odum E.P., Podstawy ekologii, Warszawa 1982.
Google Scholar

Olaczek R., Materiały do flory Polski Środkowej, „Zeszyty Naukowe UŁ” 1974, Seria II, nr 54, s. 27‒39.
Google Scholar

Olaczek R., Park w Uniejowie – zagadnienie regeneracji naturalnego zespołu roślinnego, „Acta Universitatis Lodziensis” 1976, Seria II, nr 2, s. 81‒107.
Google Scholar

Olaczek R., Siedliska marginalne w systemie klasyfikacji gruntów i problem użytków ekologicznych, [w:] Użytki ekologiczne w krajobrazie rolniczym, Warszawa 1990.
Google Scholar

Olaczek R., Kucharski L., Pisarek W., Zanikanie obszarów podmokłych i jego skutki środowiskowe na przykładzie województwa piotrkowskiego (zlewni Pilicy i Warty). „Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej” 1990, t. 18, s. 141‒199.
Google Scholar

Ostrowski J., Podlacha K., Mapy tematyczne generowane z bazy danych o glebach marginalnych, „Pr. IGiK” 2000, t. 47, z. 100, s. 121‒143.
Google Scholar

Podlaska M., Flora rowów odwadniających nieużytkowanych łąk pobagiennych Dolnego Śląska, „Woda ‒ Środowisko ‒ Obszary Wiejskie” 2011, t. 11, z. 2, s. 109‒124.
Google Scholar

Pospieszny Ł., Neolit i epoka brązu w Europie Środkowej w świetle poznańskich badań na cmentarzyskach, „Folia Prehistorica Posnaniensia” 2013, nr 18, s. 235‒245. https://doi.org/10.14746/fpp.2013.18.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/fpp.2013.18.13

Ratyńska H., Szwed W., Stan i struktura roślin drzewiastych wybranych drobnych cieków Wielkopolski, Materiały konferencji i obrad sekcji 51 zjazdu ptb, 15‒19 września 1998, Botanika Polska u progu xxi wieku, Gdańsk 1998, s. 411.
Google Scholar

Richling A., Solon J., Ekologia krajobrazu, Warszawa 1996.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r., poz. 1409).
Google Scholar

Sajnóg N., Wójcik J., Możliwości zagospodarowania gruntów marginalnych i nieużytków gruntowych w scaleniu gruntów, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2013, nr 2, s. 155‒166.
Google Scholar

Sławski M., Granica lasu jako strefa ochronna ekosystemu leśnego. Analiza roślinności wybranych ekotonów na Pomorzu, „Sylwan” 2001, nr 2, s. 77‒87.
Google Scholar

Smętkiewicz K.M., Smętkiewicz K.K., Walory przyrodnicze gminy Uniejów – formy ochrony przyrody, „Biuletyn Uniejowski” 2012, t. 1, s. 95‒119.
Google Scholar

Staniak M., Feledyn-Szewczyk B., Bioróżnorodność obszarów wiejskich – znaczenie i zagrożenie, Warszawa 2016.
Google Scholar

Strategia Rozwoju Gminy Uniejów na lata 2013–2020.
Google Scholar

Suárez-Esteban A., Delibes M., Fedriani J.M., Barriers or corridors? The overlooked role of unpaved roads in endozoochorous seed dispersal, „Journal of Applied Ecology” 2013, vol. 50, s. 767‒774. https://doi.org/10.1111/1365-2664.12080
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1365-2664.12080

Symonides E., Znaczenie powiązań ekologicznych w krajobrazie rolniczym, „Woda ‒ Środowisko ‒ Obszary Wiejskie” 2010, t. 10, z. 4, s. 249‒263.
Google Scholar

Szwed W., Ratyńska H., Danielewicz W., Mizgajski A., Przyrodnicze podstawy kształtowania marginesów ekologicznych w Wielkopolsce, Poznań 1999.
Google Scholar

Tryjanowski P., Dajdok Z., Kujawa K., Kałuski T., Mrówczyński M., Zagrożenia różnorodności biologicznej w krajobrazie rolniczym: czy badania wykonywane w Europie Zachodniej pozwalają na poprawną diagnozę w Polsce?, „Polish Journal of Agronomy” 2011, nr 7, s. 113‒119.
Google Scholar

Tryjanowski P., Kuźniak S., Kujawa K., Jerzak L., Ekologia ptaków krajobrazu rolniczego, Poznań 2009.
Google Scholar

Wierzcholska S., Dajdok Z., Wuczyński A., Do bryophytes reflect the diversity of vascular plants and birds in marginal habitats?, „Scripta Facultatis Rerum Naturalium Universitatis Ostraviensis” 2008, t. 186, s. 194‒200.
Google Scholar

Witosławski P., Michalak-Bim A., Rzadkie i zagrożone gatunki roślin naczyniowych uroczyska Wielenin k. Uniejowa, „Przyroda Polski Środkowej” 2001, t. 2 (1), s. 25‒28.
Google Scholar

Zając, A., Zając, M. (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce / Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland, Kraków 2001.
Google Scholar

Załuski T., Kamińska A., Rola rowów melioracyjnych jako refugiów flory torfowiskowej na przykładzie kompleksu łąk w Koszelewkach, „Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis, Agricultura” 1999, nr 75, s. 373‒376.
Google Scholar