Szadkowskie ogłoszenie reklamowe z 1837 roku – asumpt do kilku uwag na temat osadnictwa niemieckiego i rozwoju rzemiosła tekstylnego w Szadku na początku XIX w.
DOI:
https://doi.org/10.18778/1643-0700.19.02Słowa kluczowe:
Szadek, XIX w., osadnictwo niemieckie, industrializacja, włókiennictwoAbstrakt
W 1837 r. zostało opublikowane przez władze Szadku ogłoszenie w języku niemieckim reklamujące miasto jako miejsce dogodne dla osadnictwa przemysłowego. Treść ogłoszenia wpisuje się w zakrojone na szeroką skalę działania rządu Królestwa Polskiego na rzecz rozwoju produkcji tekstylnej w Królestwie Polskim. Podstawę tego rozwoju miała stanowić napływająca z zagranicy wykwalifikowana siła robocza. Proimigracyjna polityka rządu zaowocowała pojawieniem się na ziemiach polskich wielu nowych osad przemysłowych. Niestety Szadek, w XVI w. wiodący ośrodek produkcji tekstylnej, nie znalazł się wśród tych miast które wykorzystały dobrą koniunkturę i weszły na ścieżkę szybkiego rozwoju ekonomicznego i demograficznego. Ogłoszenie z 1837 r. daje opis ówczesnego Szadku. Jednak jego efekt był niewielki i to miasto o bogatych tradycjach znalazło się wśród tych jednostek osadniczych, które na długi czas pogrążyły się w stagnacji.
Bibliografia
Badziak K., Woźniak K. (oprac.), Materiały do dziejów uprzemysłowienia Królestwa Polskiego. Raporty prezesów Komisji Województwa Kaliskiego z lat 1823–1832, Łódź 1998.
Google Scholar
Bajer K., Przemysł włókienniczy na ziemiach polskich od początku XIX wieku do 1939 roku. Zarys historyczno-ekonomiczny, Łódź 1958.
Google Scholar
Boss E., Sprawa robotnicza w Królestwie Polskim w okresie paskiewiczowskim 1831–1855, „Rozprawy Historyczne Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 1931, t. X, z. 1, s. 130–134.
Google Scholar
Brandes D., Von den Zaren adoptiert. Die duetschen Kolonisten und die Balkansiedler in Neuruβland und Besarabien 1751–1914, München 1993.
Google Scholar
Flatt O., Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, Warszawa 1853.
Google Scholar
Friedman F., Początki przemysłu w Łodzi 1823–1830, „Rocznik Łódzki” 1933, t. 3, s. 97–186.
Google Scholar
Gąsiorowska N., Osadnictwo fabryczne, „Ekonomista” 1922, R. XXII, t. I, s. 1–40, t. II, s. 111–151, [w:] N. Gąsiorowska-Grabowska, Z dziejów przemysłu w Królestwie Polskim, Warszawa 1965, s. 70–135.
Google Scholar
Gąsiorowska N., Polska na przełomie życia gospodarczego 1764–1830, Warszawa 1947.
Google Scholar
Gąsiorowska N., Sekcje fabryczne (1824–1835), „Ekonomista” 1916, R. XVI, t. I–II, s. 185–200, [w:] N. Gąsiorowska-Grabowska, Z dziejów przemysłu w Królestwie Polskim, Warszawa 1965, s. 13–69.
Google Scholar
Głąb Z., Szadek w świetle dziewiętnastowiecznych źródeł kartograficznych, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2005, praca magisterska, mpis.
Google Scholar
Goldberg J., Studium historyczno-urbanistyczne Szadku, Łódź 1961, mpis.
Google Scholar
Heike O., Aufbau und Entwicklung der Lodzer Textilindustrie. Eine Arbeit deutscher Einwarderer in Polen für Europa, Mönchengladbach 1971.
Google Scholar
Hryniak E., Studium historyczno-konserwatorskie miasta Szadek, Kielce 1989, mpis.
Google Scholar
Janowicz L., Zarys rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim, Warszawa 1907.
Google Scholar
Jelonek A., Ludność miast i osiedli typu miejskiego na ziemiach Polski od 1820 do 1960, „Dokumentacja Geograficzna” 1967, z. 3/4.
Google Scholar
Kessler W., Rola Niemców w Łodzi, [w:] K.A. Kuczyński, B. Ratecka (red.), Niemcy w dziejach Łodzi do 1945 r., Łódź 2001, s. 11–30.
Google Scholar
Kieniewicz S., Przemiany społeczne i gospodarcze w Królestwie Polskim (1815–30), Warszawa 1951.
Google Scholar
Kossman O., Deutsche in Polen: Siedlungsurkunden 16.–19. Jh., Heimatkreisgemeinschaft der Dt. aus dem Lodzer Industriegebiet, 1996.
Google Scholar
Koszutski S., Rozwój ekonomiczny Królestwa Polskiego w ostatnim trzydziestoleciu 1870–1900, Warszawa 1905, s. 44.
Google Scholar
Kulesza M., Rozwój przestrzenny i współczesna struktura morfogenetyczna Szadku, „Biuletyn Szadkowski” 2003, t. 3, s. 55–71.
Google Scholar
Lorentz Z., Raport prezesa Komisji Wojewódzkiej Mazowieckiej o stanie przemysłu włókienniczego w roku 1828, Odb. z rocznika Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego z 1929–1930, Łódź 1930.
Google Scholar
Lorentz Z. (oprac.), Trzy raporty Rajmunda Rembielińskiego prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego z objazdu obwodu łęczyckiego w 1820 r., „Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego” 1928, t. 1.
Google Scholar
Lück K., Deutsche Aufbaukräfte in der Entwicklung Polens, Plauen 1934.
Google Scholar
Marszał T., Szadek. Monografia miasta, Szadek 1995.
Google Scholar
Marszał T., Szadek jako ośrodek sukienniczy w XV–XVII w., „Biuletyn Szadkowski” 2014, t. 14, s. 39–58.
Google Scholar
Meyer H. A., Alfred Laterman (1894–1945), „Zeitschrift für Ostforschung” 1951, nr 1, s. 423–425.
Google Scholar
Missalowa G., Studia nad powstaniem łódzkiego okręgu przemysłowego (1815–1870), t. 1 Przemysł, Łódź 1964.
Google Scholar
Missalowa G., Studia nad powstaniem łódzkiego okręgu przemysłowego (1815–1870), t. 2 Klasa robotnicza, Łódź 1967.
Google Scholar
Missalowa G. (oprac.), Źródła do historii klasy robotniczej okręgu łódzkiego. Materiały do historii miast, przemysłu i klasy robotniczej w okręgu łódzkim, t. I, Warszawa 1957.
Google Scholar
Ostrowski W., Świetna karta z dziejów planowania w Polsce 1815–1830, Warszawa 1949.
Google Scholar
Parczewski A.J., Monografia Szadku, Warszawa 1870.
Google Scholar
Piejko R., Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu w latach 1939–1945. Przyczynek do historii, „Biblioteka” 2007, nr 11(20) , s. 175–182.
Google Scholar
Różański A., Próba określenia liczby imigrantów niemieckich przybyłych na teren Królestwa, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, Poznań 1948, t. 10, s. 185–201.
Google Scholar
Rynkowska A., Działalność gospodarcza władz Królestwa Polskiego na terenie Łodzi przemysłowej w latach 1821–1831, ŁTN, Wydz. 2, nr 5, Łódź 1951.
Google Scholar
Stulczewski J., Ewangelicy w okolicy Szadku i Zduńskiej Woli w XIX–XX w., „Biuletyn Szadkowski” 2009, t. 9, s. 87–106.
Google Scholar
Stulczewski J, Żydzi w Szadku – rys historyczny, „Biuletyn Szadkowski” 2010, t. 10, s. 141–160.
Google Scholar
Śmiałowski J., Przemiany gospodarcze w rolnictwie, rozwój miast i przemysłu w latach zaborów, [w:] J. Śmiałowski (red.), Szkice z dziejów sieradzkiego, Łódź 1977, s. 199–230.
Google Scholar
Śmiałowski J., Zduńska Wola. Monografia miasta do 1914 r., Łódź 1974.
Google Scholar
Warężak J., Raporty prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego Rajmunda Rembielińskiego z lat 1823–1830, Warszawa 1939.
Google Scholar
Wiech S., Ustawa o „Urządzeniu rzemiosł, kunsztu i profesji” z 31 grudnia 1816 r. (próba oceny), „Kieleckie Studia Historyczne” 1994, t. 13, s. 29–41.
Google Scholar
Wierciński H., Niemcy w Królestwie Polskim, „Biblioteka Warszawska” 1908, t. III, z. 2.
Google Scholar
Wolski L., Materiały do statystyki Królestwa Polskiego, „Kalendarz Astronomiczny Warszawski” 1860, s. 226–227.
Google Scholar
Woźniak K., Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII w. do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź 2013.
Google Scholar
Wróbel E., Wróbel J., Aleksandrów Łódzki 1816–1831, „Mówią Wieki” 1988, nr 10, s. 15–19.
Google Scholar
Zbiór przepisów administracyjnych Królestwa Polskiego. Wydział spraw wewnętrznych i duchownych, cz. II Przemysł i zakłady przemysł posiłkujące, t. II, Warszawa 1866.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
