Nowe materiały do poznania siedziby rycerskiej w Chechle na Górnym Śląsku

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6034.37.12

Słowa kluczowe:

Górny Śląsk, Chechło, grodzisko stożkowate, późne średniowiecze, nowożytność

Abstrakt

Badania archeologiczne przeprowadzone w 1970 r. potwierdziły, że w Chechle zachowały się relikty późnośredniowiecznego grodziska stożkowatego. W tym czasie obiekt był już niemal całkowicie zniszczony przez budowę gospodarstwa, a zachował się jedynie niewielki odcinek wału. Swoiste odkrycie w zbiorach WKZ w Katowicach kilkuset dotychczas nieopracowanych zabytków, które pozyskano w trakcie interwencji konserwatorskiej w 1998 r., pozwoliło na ponowne zwrócenie uwagi na to interesujące stanowisko. W związku z rozbudową tutejszego gospodarstwa ponownie naruszono nawarstwienia kulturowe gródka. Obecnie degradacja i zniszczenie przez współczesną zabudowę uniemożliwia przeprowadzenie dodatkowych badań weryfikacyjnych, które pozwoliłyby na lepsze rozpoznanie reliktów tego obiektu. Źródła pisane oraz analiza zabytków pozwalają na wysunięcie pewnych nowych wniosków dotyczących jego funkcjonowania. Z pewnością dwór istniał już w XIV w., a używany był jeszcze w kolejnych stuleciach. Trudno powiedzieć coś o wyglądzie siedliska w tym czasie. Zapewne otoczone było wałem, którego pozostałości w nikłej formie dotrwały do dnia dzisiejszego. Odkrycie ułamków naczyń i kafli piecowych wskazuje, iż jeszcze w okresie nowożytnym, tj. w XVI i XVII w., siedziba nadal funkcjonowała i była używana przez przedstawicieli lokalnej szlachty.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bagniewski Z., Tomczak E. (1972), Z badań grodzisk średniowiecznych powiatu gliwickiego, “Zeszyty Gliwickie”, 9, p. 201–217.
Google Scholar

Boguwolski R., Kola A., Wilke G. (2005), Plemięta. Wieżowa siedziba rycerska z XIV–XV w. w ziemi chełmińskiej, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, Grudziądz.
Google Scholar

Buśko C., Piekalski J., Wiśniewski A. (1992), Badania ratownicze na terenie ­Starego Miasta we Wrocławiu (ul. Więzienna 8–12) w 1990 r., “Śląskie Sprawozdania ­Archeologiczne”, 33, p. 131–144.
Google Scholar

Codex Diplomaticus Silesiae, vol. VI, Registrum St. Wenceslai. Urkunden vorzüglich zur Geschichte Oberschlesiens nach einem Copialbuch Herzog Johanns von Oppeln und Ratibor in Auszügen Mitgetheilt und Namens des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens (1865), C. Grünhagen, W. Wattenbach (ed.), Max & Komp, Breslau.
Google Scholar

Dąbrowska T. (1987), Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław (Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, 58).
Google Scholar

Dąbrowska T., Nocuń P., Tarasiński A. (2005), Kafle z zamku Chudowie, Fundacja Zamek Chudów, Chudów.
Google Scholar

Dymek K. (1995), Średniowieczne i renesansowe kafle śląskie, Centrum Badań Śląskoznawczych i Bohemistycznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar

Goiński D., Sady-Bugajska A., Sudoł-Procyk M. (2020), Badania archeologiczne oraz archeobotaniczne na terenie późnośredniowiecznego grodziska stożkowatego w Rudzie Śląskiej Kochłowicach, “Górnośląskie Raporty Archeologiczne”, 1, p. 55–59.
Google Scholar

Grygiel R. (1996), Elementy zbroi i inne przedmioty o charakterze uzbrojenia, [in:] R. ­Grygiel, T. Jurek (ed.), Doliwowie z Nowego Miasta nad Wartą, Dębna i Biechowa, dzieje rezydencji i ich właścicieli, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, Łódź.
Google Scholar

Horwat J. (1990), Księstwo bytomskie i jego podziały do końca XV w., Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
Google Scholar

Horwat J. (2002), Księstwo opolskie i jego podziały do 1532 r. Książęta, miasta, Kościół, urzędy, własność prywatna, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Google Scholar

Kamińska J. (1968), Siedlątków, obronna siedziba rycerska z XIV wieku, “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, 15, p. 15–87.
Google Scholar

Katalog zabytków sztuki w Polsce, vol. VI.5, Powiat gliwicki, województwo katowickie, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1966.
Google Scholar

Kawka W. (2015), Materiały z grodzisk stożkowatych w Tarnowicach Starych oraz Woźnikach w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, “Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, 20, p. 87–122.
Google Scholar

Kosiorek A. (2002), Dwór ‘na kopcu’ w Borówku – wyniki badań archeologicznych, “Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza”, 3–4, p. 223–239.
Google Scholar

Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis (1889), [in:] H. Markgraf, J.W. Schulte (ed.), Codex Diplomaticus Silesiae, vol. XIV, Max & Komp, Breslau.
Google Scholar

Mackiewicz M. (2008), Walka o miejsce przy stole – późnośredniowieczna ceramika luksusowa, [in:] P. Kucypera S. Wadyl (ed.), Kultura materialna średniowiecza w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, p. 155–172.
Google Scholar

Marek L. (2008), Medieval Armour from Szczerba Castle, “Acta Militaria Mediaevalia”, 4, p. 87–124.
Google Scholar

Michnik M., Zdaniewicz R. (2013), Badania ratownicze na stanowisku 1 w Kozłowie, województwo śląskie, [in:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2009–2010, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, Katowice, p. 152–166.
Google Scholar

Niegoda J. (1999), Naczynia ceramiczne, [in:] C. Buśko, J. Piekalski (ed.), Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy 120 ul. Więziennej 10–11 we Wrocławiu, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 1), p. 157–182.
Google Scholar

Nowakowski A. (1994), Uzbrojenie indywidualne, [in:] A. Nadolski (ed.), Polska Technika Wojskowa do 1500 r., Polska Akademia Nauk, Instytut Historii Nauki i Techniki, Warszawa.
Google Scholar

Nowakowski D. (2017), Śląskie obiekty typu motte, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Google Scholar

Nowakowski P.A. (2006), Arsenały domowe rycerska polskiego w średniowieczu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Pankiewicz A., Rodak S. (2016), Śląska ceramika jako źródło do poznania garncarstwa okresu wczesno nowożytnego, [in:] S. Siemianowska, P. Rzeźnik, K. Chrzan (ed.), Ceramika i szkło w archeologii i konserwacji, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu; Katedra Konserwacji i Restauracji Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu, Wrocław, p. 331–356.
Google Scholar

Pilnáček J. (1991), Rody starého Slezska, Moravský Zemský Archiv, Brno.
Google Scholar

Rzeźnik P. (1998), Materiały ceramiczne, [in:] Kompleksowe archeologiczno-architektoniczne badania wykopaliskowe w kwartale zabudowy ograniczonym ulicami Kazimierza Wielkiego – Szewską – Ofiar Oświęcimskich – Łaciarską na Starym Mieście we Wrocławiu, Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu, Wrocław (Silesia Antiqua, 39.1), p. 221–238.
Google Scholar

Die Schrotholzkiche zu Chechlau ein dörfliches Kundstenkmal, “Oberschlesien im Bild”, no. 27, 30.06.1932.
Google Scholar

Sękowski W. (2008), Herbarz szlachty śląskiej, vol. VI, O-Po, Fundacja Zamek Chudów, Chudów, p. 18–19.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1880), vol. I, F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski (ed.), nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa.
Google Scholar

Stephan H.G. (2004), Badania nad ceramiką ‘grupy Falkego.’ Bogato zdobiona gotycka kamionka łużycka i jej środowisko archeologiczno-historyczne, [in:] J. Piekalski, K. Wachowski (ed.), Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 6), p. 293–329.
Google Scholar

Szajt J. (2015), Naczynia stołowe mieszczaństwa w XIII–XVI w. Przyczynek do studiów nad kulturą stołu późnośredniowiecznego Śląska, [in:] E.J. Kowalczyk (ed.), Różne oblicza średniowiecza. Z interdyscyplinarnych badań nad historią i kulturą wieków średnich, vol. I, Interdyscyplinarne Koło Naukowe Miłośników Średniowiecza Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, p. 45–66.
Google Scholar

Szpunar A., Glinianowicz M. (2006), Uzbrojenie późnośredniowieczne z zamku w Czchowie w Małopolsce, “Acta Militaria Mediaevalia”, 2, p. 137–188.
Google Scholar

Szwed R. (2004), Wczesnonowożytna ceramika naczyniowa z ulicy Św. Antoniego we Wrocławiu, [in:] J. Piekalski, K. Wachowski (ed.), Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 6), p. 332–381.
Google Scholar

Weltzel A. (1866), Geschichte der Stadt, Herrschaft und Festung Cosel, Im Selbstverlage des Verfassers und in Commission bei Fr. Thiele in Ratibor, Berlin.
Google Scholar

Zdaniewicz (2011), Materiały ceramiczne, [in:] M. Michnik, J. Piekalski (ed.), Archeologia gliwickiego Rynku, Muzeum w Gliwicach; Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Gliwice–Wrocław, p. 97–110.
Google Scholar

Zdaniewicz R. (2014), W kwestii interpretacji i chronologii kopca ziemnego w Rudnie, pow. gliwicki, “Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 25, p. 363–372.
Google Scholar

Zdaniewicz R. (2019), Sprawozdanie z badań archeologicznych reliktów gródka ­stożkowatego w Ciochowicach, pow. gliwicki, woj. śląskie (AZP 94–43/48), Gliwice [a manuscript available in the archive of the Provincial Office of Monument Preservation in Katowice].
Google Scholar

Zdaniewicz R. (2020a), O badaniach archeologicznych reliktów grodziska ­późnośredniowiecznego w Pniowie, “Rocznik Toszecki”, 4, p. 5–23.
Google Scholar

Zdaniewicz R. (2020b), Czy w Gliwicach-Czechowicach istniało średniowieczne siedlisko dworskie? Uwagi wstępne po pierwszym sezonie badań rozpoznawczych, “Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia” 22, p. 99–117.
Google Scholar

Zdaniewicz R. (2021), Z badań grodzisk średniowiecznych powiatu gliwickiego w pół wieku później, „Acta Universistatis Lodziensis, Folia Archeologica”, 36, p. 369–394, https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.18
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.18

Opublikowane

2022-12-30

Jak cytować

Zdaniewicz, R. (2022). Nowe materiały do poznania siedziby rycerskiej w Chechle na Górnym Śląsku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, (37), 285–301. https://doi.org/10.18778/0208-6034.37.12

Numer

Dział

Articles