Nowe materiały do poznania siedziby rycerskiej w Chechle na Górnym Śląsku
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.37.12Słowa kluczowe:
Górny Śląsk, Chechło, grodzisko stożkowate, późne średniowiecze, nowożytnośćAbstrakt
Badania archeologiczne przeprowadzone w 1970 r. potwierdziły, że w Chechle zachowały się relikty późnośredniowiecznego grodziska stożkowatego. W tym czasie obiekt był już niemal całkowicie zniszczony przez budowę gospodarstwa, a zachował się jedynie niewielki odcinek wału. Swoiste odkrycie w zbiorach WKZ w Katowicach kilkuset dotychczas nieopracowanych zabytków, które pozyskano w trakcie interwencji konserwatorskiej w 1998 r., pozwoliło na ponowne zwrócenie uwagi na to interesujące stanowisko. W związku z rozbudową tutejszego gospodarstwa ponownie naruszono nawarstwienia kulturowe gródka. Obecnie degradacja i zniszczenie przez współczesną zabudowę uniemożliwia przeprowadzenie dodatkowych badań weryfikacyjnych, które pozwoliłyby na lepsze rozpoznanie reliktów tego obiektu. Źródła pisane oraz analiza zabytków pozwalają na wysunięcie pewnych nowych wniosków dotyczących jego funkcjonowania. Z pewnością dwór istniał już w XIV w., a używany był jeszcze w kolejnych stuleciach. Trudno powiedzieć coś o wyglądzie siedliska w tym czasie. Zapewne otoczone było wałem, którego pozostałości w nikłej formie dotrwały do dnia dzisiejszego. Odkrycie ułamków naczyń i kafli piecowych wskazuje, iż jeszcze w okresie nowożytnym, tj. w XVI i XVII w., siedziba nadal funkcjonowała i była używana przez przedstawicieli lokalnej szlachty.
Pobrania
Bibliografia
Bagniewski Z., Tomczak E. (1972), Z badań grodzisk średniowiecznych powiatu gliwickiego, “Zeszyty Gliwickie”, 9, p. 201–217.
Google Scholar
Boguwolski R., Kola A., Wilke G. (2005), Plemięta. Wieżowa siedziba rycerska z XIV–XV w. w ziemi chełmińskiej, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, Grudziądz.
Google Scholar
Buśko C., Piekalski J., Wiśniewski A. (1992), Badania ratownicze na terenie Starego Miasta we Wrocławiu (ul. Więzienna 8–12) w 1990 r., “Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 33, p. 131–144.
Google Scholar
Codex Diplomaticus Silesiae, vol. VI, Registrum St. Wenceslai. Urkunden vorzüglich zur Geschichte Oberschlesiens nach einem Copialbuch Herzog Johanns von Oppeln und Ratibor in Auszügen Mitgetheilt und Namens des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens (1865), C. Grünhagen, W. Wattenbach (ed.), Max & Komp, Breslau.
Google Scholar
Dąbrowska T. (1987), Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław (Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, 58).
Google Scholar
Dąbrowska T., Nocuń P., Tarasiński A. (2005), Kafle z zamku Chudowie, Fundacja Zamek Chudów, Chudów.
Google Scholar
Dymek K. (1995), Średniowieczne i renesansowe kafle śląskie, Centrum Badań Śląskoznawczych i Bohemistycznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar
Goiński D., Sady-Bugajska A., Sudoł-Procyk M. (2020), Badania archeologiczne oraz archeobotaniczne na terenie późnośredniowiecznego grodziska stożkowatego w Rudzie Śląskiej Kochłowicach, “Górnośląskie Raporty Archeologiczne”, 1, p. 55–59.
Google Scholar
Grygiel R. (1996), Elementy zbroi i inne przedmioty o charakterze uzbrojenia, [in:] R. Grygiel, T. Jurek (ed.), Doliwowie z Nowego Miasta nad Wartą, Dębna i Biechowa, dzieje rezydencji i ich właścicieli, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Horwat J. (1990), Księstwo bytomskie i jego podziały do końca XV w., Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
Google Scholar
Horwat J. (2002), Księstwo opolskie i jego podziały do 1532 r. Książęta, miasta, Kościół, urzędy, własność prywatna, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Google Scholar
Kamińska J. (1968), Siedlątków, obronna siedziba rycerska z XIV wieku, “Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, 15, p. 15–87.
Google Scholar
Katalog zabytków sztuki w Polsce, vol. VI.5, Powiat gliwicki, województwo katowickie, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1966.
Google Scholar
Kawka W. (2015), Materiały z grodzisk stożkowatych w Tarnowicach Starych oraz Woźnikach w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, “Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, 20, p. 87–122.
Google Scholar
Kosiorek A. (2002), Dwór ‘na kopcu’ w Borówku – wyniki badań archeologicznych, “Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza”, 3–4, p. 223–239.
Google Scholar
Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis (1889), [in:] H. Markgraf, J.W. Schulte (ed.), Codex Diplomaticus Silesiae, vol. XIV, Max & Komp, Breslau.
Google Scholar
Mackiewicz M. (2008), Walka o miejsce przy stole – późnośredniowieczna ceramika luksusowa, [in:] P. Kucypera S. Wadyl (ed.), Kultura materialna średniowiecza w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń, p. 155–172.
Google Scholar
Marek L. (2008), Medieval Armour from Szczerba Castle, “Acta Militaria Mediaevalia”, 4, p. 87–124.
Google Scholar
Michnik M., Zdaniewicz R. (2013), Badania ratownicze na stanowisku 1 w Kozłowie, województwo śląskie, [in:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2009–2010, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, Katowice, p. 152–166.
Google Scholar
Niegoda J. (1999), Naczynia ceramiczne, [in:] C. Buśko, J. Piekalski (ed.), Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy 120 ul. Więziennej 10–11 we Wrocławiu, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 1), p. 157–182.
Google Scholar
Nowakowski A. (1994), Uzbrojenie indywidualne, [in:] A. Nadolski (ed.), Polska Technika Wojskowa do 1500 r., Polska Akademia Nauk, Instytut Historii Nauki i Techniki, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowski D. (2017), Śląskie obiekty typu motte, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.
Google Scholar
Nowakowski P.A. (2006), Arsenały domowe rycerska polskiego w średniowieczu, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar
Pankiewicz A., Rodak S. (2016), Śląska ceramika jako źródło do poznania garncarstwa okresu wczesno nowożytnego, [in:] S. Siemianowska, P. Rzeźnik, K. Chrzan (ed.), Ceramika i szkło w archeologii i konserwacji, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu; Katedra Konserwacji i Restauracji Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu, Wrocław, p. 331–356.
Google Scholar
Pilnáček J. (1991), Rody starého Slezska, Moravský Zemský Archiv, Brno.
Google Scholar
Rzeźnik P. (1998), Materiały ceramiczne, [in:] Kompleksowe archeologiczno-architektoniczne badania wykopaliskowe w kwartale zabudowy ograniczonym ulicami Kazimierza Wielkiego – Szewską – Ofiar Oświęcimskich – Łaciarską na Starym Mieście we Wrocławiu, Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu, Wrocław (Silesia Antiqua, 39.1), p. 221–238.
Google Scholar
Die Schrotholzkiche zu Chechlau ein dörfliches Kundstenkmal, “Oberschlesien im Bild”, no. 27, 30.06.1932.
Google Scholar
Sękowski W. (2008), Herbarz szlachty śląskiej, vol. VI, O-Po, Fundacja Zamek Chudów, Chudów, p. 18–19.
Google Scholar
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1880), vol. I, F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski (ed.), nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa.
Google Scholar
Stephan H.G. (2004), Badania nad ceramiką ‘grupy Falkego.’ Bogato zdobiona gotycka kamionka łużycka i jej środowisko archeologiczno-historyczne, [in:] J. Piekalski, K. Wachowski (ed.), Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 6), p. 293–329.
Google Scholar
Szajt J. (2015), Naczynia stołowe mieszczaństwa w XIII–XVI w. Przyczynek do studiów nad kulturą stołu późnośredniowiecznego Śląska, [in:] E.J. Kowalczyk (ed.), Różne oblicza średniowiecza. Z interdyscyplinarnych badań nad historią i kulturą wieków średnich, vol. I, Interdyscyplinarne Koło Naukowe Miłośników Średniowiecza Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, p. 45–66.
Google Scholar
Szpunar A., Glinianowicz M. (2006), Uzbrojenie późnośredniowieczne z zamku w Czchowie w Małopolsce, “Acta Militaria Mediaevalia”, 2, p. 137–188.
Google Scholar
Szwed R. (2004), Wczesnonowożytna ceramika naczyniowa z ulicy Św. Antoniego we Wrocławiu, [in:] J. Piekalski, K. Wachowski (ed.), Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 6), p. 332–381.
Google Scholar
Weltzel A. (1866), Geschichte der Stadt, Herrschaft und Festung Cosel, Im Selbstverlage des Verfassers und in Commission bei Fr. Thiele in Ratibor, Berlin.
Google Scholar
Zdaniewicz (2011), Materiały ceramiczne, [in:] M. Michnik, J. Piekalski (ed.), Archeologia gliwickiego Rynku, Muzeum w Gliwicach; Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Gliwice–Wrocław, p. 97–110.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2014), W kwestii interpretacji i chronologii kopca ziemnego w Rudnie, pow. gliwicki, “Rocznik Muzeum w Gliwicach”, 25, p. 363–372.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2019), Sprawozdanie z badań archeologicznych reliktów gródka stożkowatego w Ciochowicach, pow. gliwicki, woj. śląskie (AZP 94–43/48), Gliwice [a manuscript available in the archive of the Provincial Office of Monument Preservation in Katowice].
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2020a), O badaniach archeologicznych reliktów grodziska późnośredniowiecznego w Pniowie, “Rocznik Toszecki”, 4, p. 5–23.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2020b), Czy w Gliwicach-Czechowicach istniało średniowieczne siedlisko dworskie? Uwagi wstępne po pierwszym sezonie badań rozpoznawczych, “Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia” 22, p. 99–117.
Google Scholar
Zdaniewicz R. (2021), Z badań grodzisk średniowiecznych powiatu gliwickiego w pół wieku później, „Acta Universistatis Lodziensis, Folia Archeologica”, 36, p. 369–394, https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.18
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.18
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.