Bernard Chrzanowski jako ludowy działacz oświatowy
DOI:
https://doi.org/10.18778/1506-6541.30.14Słowa kluczowe:
Bernard Chrzanowski, oświata, Towarzystwo Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza, Towarzystwo Czytelni Ludowych, kurator Okręgu Szkolnego PoznańskiegoAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie postaci Bernarda Chrzanowskiego z perspektywy jego działalności jako ludowego działacza oświatowego. Stąd autorka publikacji analizuje jego aktywność społeczną, kładąc nacisk na te elementy jego życia, które przyczyniły się do określenia go takim mianem. Opisuje jego ścieżkę edukacyjną oraz prezentuje osiągnięcia w zakresie oświaty, w tym sprawowanie przez niego funkcji pierwszego kuratora Okręgu Szkolnego Poznańskiego. Przedstawia jego zaangażowanie w działalność Towarzystwa Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza oraz Towarzystwa Czytelni Ludowych. Wykorzystuje do tego metodę historyczną oraz analizę zawartości treści materiałów źródłowych. Na zakończenie prezentuje poczynania polityczne B. Chrzanowskiego, chcąc wykazać zależność pomiędzy tego typu działaniem a aktywnością społeczną tej postaci w zakresie edukacji ówczesnej polskiej wsi. Badaczka na łamach artykułu odpowiada na pytania: Co było motorem napędowym do aktywności B. Chrzanowskiego? W jakiego rodzaju inicjatywach na rzecz edukacji brał udział ten człowiek? Jakie działania podjęte przez B. Chrzanowskiego przesądzają o możliwości określenia go mianem ludowego działacza oświatowego? W celu uzyskania odpowiedzi na nie autorka sięga zarówno do źródeł archiwalnych czy piśmiennych, jak i do monografii oraz artykułów naukowych, które jednak w sposób nikły odnoszą się do eksplorowanego zagadnienia. Stąd poruszony temat zyskuje na wartości.
Pobrania
Bibliografia
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, rkps 1375, B. Chrzanowski, Wspomnienia, cz.1, 2.
Google Scholar
Chrzanowski B., Dziesięć lat tajnych wycieczek młodzieży z zaboru pruskiego do Krakowa 1905–1914, „Niepodległość” 1931, z. 2.
Google Scholar
Chrzanowski B., Miłuję Sokoła, [w:] Srebrna Księga Sokola Poznańskiego 1886–1911, Poznań 1911.
Google Scholar
Chrzanowski B., Nasze położenie kulturalne w zaborze pruskim. Przemówienie na wiecu „Straży” w Poznaniu 20-go czerwca 1905 r., Poznań 1905.
Google Scholar
Chrzanowski B., Wychowawcze znaczenie opowiadanej bajki, „Przegląd Oświatowy” 1916, nr 11.
Google Scholar
Chrzanowski B., Z niewoli do wolności. Z dziejów Związku Sokołów Polskich w państwie niemieckiem, Poznań 1929.
Google Scholar
Czubiński A., Grot Z., Miśkiewicz B., Powstanie Wielkopolskie 1918–1919. Zarys dziejów, Warszawa 1978.
Google Scholar
Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1927, poz. 3, Okólnik dotyczący kształcenia dobroci serca, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 5 listopada 1927 r. Nr O. 2178/27.
Google Scholar
Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1928, nr 3, poz. 1, Nauka czytania, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 8 lutego 1928 r. Nr O. 872/28.
Google Scholar
Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1928, poz. 3, Hymn i Chorągiew, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 9 lutego 1928 r. Nr O. 873/28.
Google Scholar
Dziennik Urzędowy Okręgu Szkolnego Poznańskiego 1921, poz. 16, Sprawa kary chłosty w szkole, Okólnik Kuratora Okr. Szk. Pozn. z dn. 24 kwietnia 1921, nr 2.
Google Scholar
Dziesięć lat Towarzystwa Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, za Tow. Wykł. Ludowych im. Ad. Mickiewicza Bernard Chrzanowski, Poznań 1910.
Google Scholar
„Kurier Poznański” z dn. 19 lutego 1902.
Google Scholar
Śliwiński F., Ustawodawstwo szkolne i organizacja polskich władz szkolnych oraz szkolnictwa wszystkich stopni w pierwszym dziesięcioleciu istnienia Odrodzenia Państwa Polskiego, Łódź 1928.
Google Scholar
Teczka Bernarda Chrzanowskiego, [w:] Liga Narodowa. Życiorysy i relacje członków, BPAN-PAU Kraków, sygn. 7785.
Google Scholar
Vereinsgesetz vom 19. April 1908, [w:] Deutsches Reichsgesetzblatt 1908, Bd. 18.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9783112351208-006
Wojtkowski A., Bernard Chrzanowski, „Kronika Miasta Poznania” 1936, t. 14.
Google Scholar
Zalewski Z., Koniec niewoli (od r. 1890 do dni naszych), „Roczniki Historyczne” 1925, t. 1.
Google Scholar
Jakóbczak W., Bernard Chrzanowski 1861–1944, [w:] Wielkopolanie XIX wieku, t. II, Poznań 1969.
Google Scholar
Jakóbczak W., Bernard Chrzanowski (1861–1944), [w:] Zasłużeni Wielkopolanie XIX wieku, Warszawa 1987.
Google Scholar
Jakóbczak W., Towarzystwo Czytelni Ludowych, Poznań 1982.
Google Scholar
Łukomski G., Bernard Chrzanowski (1861–1944). Biografia Polaka zachodniokresowego, Poznań–Opalenica 2005.
Google Scholar
Michalski B., Działalność społeczno-polityczna Księdza Stanisława Adamskiego w latach 1899–1930, „Chrześcijanin w Świecie” 1977, nr 11–12 (59–60).
Google Scholar
Powidzki T., Sokół Wielkopolski w dążeniu do niepodległości. Z dziejów Związku Sokołów Polskich w państwie niemieckim, Poznań 1934.
Google Scholar
Schoenbrenner I., Oświata i wychowawcza działalność pierwszego Kuratora Okręgu Szkolnego Poznańskiego Bernarda Chrzanowskiego (1921–1928), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1972, nr 1.
Google Scholar
Wątor A., Bernard Chrzanowski i jego relacja o pracy w Lidze Narodowej, „Historia Slavorum Occidentis” 2023, nr 37.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15804/hso230204
Woner T., Bernard Chrzanowski (1861–1944), adwokat poznański, „Palestra” 1974, nr 10.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.