Wyobrażanie krajobrazu po przemyśle w gminie Kleszczów – szkic antropologiczny o pewnej dziurze
DOI:
https://doi.org/10.18778/1506-6541.S2024.28Słowa kluczowe:
gmina Kleszczów, krajobraz, przestrzeń poprzemysłowa, badania etnograficzneAbstrakt
Teren gminy Kleszczów stanowi przedmiot badań etnograficznych od lat 60. XX w. To wtedy, przed radykalną transformacją krajobrazu (odkryciem i eksploatacją węgla brunatnego), łódzcy etnografowie podjęli próbę zbadania tego obszaru. Po 60 latach wróciliśmy w teren z podobnym zamiarem uchwycenia w etnograficznej soczewce lokalnych realiów przed kolejną zmianą, tym razem związaną z planem wygaszenia kopalni. Artykuł ten ma na celu przede wszystkim przedstawienie sposobu, w jaki mieszkańcy wyobrażają sobie przyszłość miejsca, w którym żyją, w związku z nadchodzącą zmianą – przekształceniem „Wielkiej Dziury” w sztuczny zbiornik wodny i nadaniem temu obszarowi charakteru turystycznego.
Pobrania
Bibliografia
Czepas P., Utracone w XX wieku. O przeszłości podbełchatowskich wsi przed wydobyciem węgla brunatnego (zarys problematyki badawczej na wybranym przykładzie wsi Wola Grzymalina), „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 2020, t. 20.
Google Scholar
Gryglewski P., Przestrzeń, fundator, budowla. Struktura regionalna w badaniach nad rekonstrukcją krajobrazu architektonicznego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2011, nr 37.
Google Scholar
Hall E.T., Bezgłośny język, Warszawa 1987.
Google Scholar
Hastrup K., Natura jako przestrzeń historyczna, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1994, nr 3–4.
Google Scholar
Idziak A., Herman K., Między kopalnią a krajobrazem. Transformacje sztuki krajobrazu. Instalacje, rzeźba, performance jako formy rekultywacji krajobrazów postindustrialnych, „Prace Komisji Krajobrazu” 2008, nr 10.
Google Scholar
Ingold T., Czasowość krajobrazu, [w:] Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań 2014.
Google Scholar
Kolejka J., Post-Industrial Landscape – Return to Rural Affairs?, „Studia Obszarów Wiejskich” 2012, nr 27.
Google Scholar
Kozłowski S., Wojnarowska A., Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich. Zagadnienia teoretyczne, Łódź 2011.
Google Scholar
Krzyszkowski A., Osadnictwo neolityczne na stanowisku w Kucowie, gm. Kleszczów, woj. Piotrków Trybunalski, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 1991–1992 [1995], nr 37–38.
Google Scholar
Kucharska P., Wpływ działalności przemysłu wydobywczego i energetycznego na środowisko życia ludzi – szansa czy zagrożenie? Przykład KWB i Elektrowni Bełchatów, „Gospodarka w Praktyce i Teorii” 2018, nr 4.
Google Scholar
Kulawiak A., Suliborski A., Przemiany społeczno-gospodarcze w gminie Kleszczów po uruchomieniu kopalni węgla brunatnego i Elektrowni Bełchatów oraz ich społeczna percepcja, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego” 2022, nr 1.
Google Scholar
Kulas D., Między „maszyną przemysłu” a troską o człowieka. O potencji miejsca postindustrialnego, [w:] Miejsca postindustrialne jako przedmiot badań transdyscyplinarnych. Od dizajnu do zakorzenienia, red. A. Kunce, Gdańsk 2018.
Google Scholar
Kunce A., Miejsce, w którym zamieszkanie i rekoncyliacja znowu są możliwe. O antropologii miejsca postindustrialnego, [w:] Miejsca postindustrialne jako przedmiot badań transdyscyplinarnych. Od dizajnu do zakorzenienia, red. A. Kunce, Gdańsk 2018.
Google Scholar
Kuźma I.B., Pejzaż symboliczno-sakralny w polskie kulturze ludowej – zmiana i trwanie, [w:] Historyczna i ponowoczesna tożsamość Słowian, red. T. Ciesielski, J. Zatorska, A. Skoczylas, Łódź 2012.
Google Scholar
Kuźma I.B., Wasilewska-Klamka B., Gminne wymiary transformacji — przypadek Kleszczowa (pow. bełchatowski, woj. łódzkie), [w:] Antropologiczne badania zmiany kulturowej. Społeczno-kulturowe aspekty transformacji systemowej w Polsce, red. K. Górny, M. Marczyk, Wrocław 2009, s. 95–122.
Google Scholar
Latocha S., Cudze meble w swoim pokoju. Etnograficzny powrót do centrum Tomaszowa Mazowieckiego, [w:] Miasto mozaika. Opis kulturowy, red. A. Krupa-Ławrynowicz, K. Orszulak-Dudkowska, Łódź 2023.
Google Scholar
Machajewski H., Osada ludności kultury przeworskiej na stanowisku 1 w Kucowie, gm. Kleszczów, woj. Piotrków Trybunalski, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 1991–1992 [1995], nr 37–38.
Google Scholar
Majer A., Odrodzenie miast, Łódź–Warszawa 2014.
Google Scholar
Mulkiewicz-Goldbergowa O., Badania etnograficzne w okręgu przemysłowym bełchatowskim, „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1964, t. 6.
Google Scholar
Mulkiewicz-Goldbergowa O., Badania inwentaryzacyjne kultury ludowej w rejonie bełchatowskim, „Zeszyty Badań Rejonów Uprzemysławianych” 1963, nr 5.
Google Scholar
Mulkiewicz-Goldbergowa O., Wiejskie tkactwo chałupnicze w Bełchatowskiem, „Etnografia Polska” 1966, t. 10.
Google Scholar
Pluciński P., Redystrybucja, uznanie, (miejskie) ruchy społeczne. Od zwrotu kulturowego do zwrotu przestrzennego, czyli miasto jako przestrzeń zróżnicowań ekonomicznych i kulturowych, [w:] O różnorodności kulturowej w monokulturowej Polsce, red. P. Żuk, Warszawa 2018.
Google Scholar
Podemski K., Antropologia turystyki, [w:] Turystyka w naukach humanistycznych, red. R. Winiarski, Warszawa 2008.
Google Scholar
Rewers E., Przestrzeń kulturowa: poszukiwanie nowych epistemologii, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna” 2021, nr 56.
Google Scholar
Sulima R., Społeczne wyobrażenia wsi na przełomie XX i XXI wieku, „Wieś i Rolnictwo” 2014, nr 2.
Google Scholar
The Routledge Companion to Landscape Studies, eds. P. Howard, I. Thompson, E. Waterton, M. Atha, London 2020.
Google Scholar
Tilley Ch., Cameron-Daum K., Anthropology of Landscape: The Extraordinary in the Ordinary, London 2017.
Google Scholar
Tuan Y.-F., Przestrzeń i miejsce, Warszawa 1987.
Google Scholar
Wiśniewska W., Krajobrazy codzienne, „Zeszyty Naukowe. Rozprawy Naukowe” 2002, z. 308.
Google Scholar
Zawistowicz-Adamska K., Wytyczne badań etnograficznych prowadzonych przez Katedrę Etnografii UŁ w rejonie bełchatowskim, „Zeszyty Badań Rejonów Uprzemysławianych” 1963, nr 5.
Google Scholar
Ministerstwo Finansów, Wskaźniki dochodów podatkowych gmin, powiatów i województw na 2022 r., https://www.gov.pl/web/finanse/wskazniki-dochodow-podatkowych-gmin-powiatow-i-wojewodztw-na-2022-r
Google Scholar
Żurawicz B., Z „polskiego Kuwejtu” jeżdżą do Hiszpanii za 300 zł, https://archiwum.tvn24.pl/magazyn-tvn24/25/tvn24.pl/magazyn-tvn24/z-polskiego-kuwejtu-jezdza-do-hiszpanii-za-300-zl%2C25%2C588.html
Google Scholar
T1_K5_W4 [wywiad z 30 marca 2023; mężczyzna, ok. 40 lat, Kleszczów]
Google Scholar
T2_K7_W5 [wywiad z 3 kwietnia 2023; mężczyzna, 55 lat, Antoniówka]
Google Scholar
T3_K8_W2 [wywiad z 29 marca 2023; kobieta, 25 lat, Wolica]
Google Scholar
T4_K3_W3 [wywiad z 30 marca 2023; kobieta i mężczyzna, oboje ok. 40 lat, Kleszczów]
Google Scholar
T6_K2_W3 [wywiad z 29 marca 2023; kobieta i mężczyzna, oboje ok. 35–40 lat oraz mężczyzna, ok. 65 lat, Łuszczanowice]
Google Scholar
T6_K2_W6 [wywiad z 2 kwietnia 2023; kobieta, 81 lat, Łuszczanowice]
Google Scholar
T7_K3_W3 [wywiad z 1 kwietnia 2023; dwie kobiety, ok. 60 i 90 lat, Kleszczów]
Google Scholar
T7_K3_W5 [wywiad z 30 marca 2023; kobieta, ok. 50 lat, Kleszczów]
Google Scholar
T7_K3_W7 [wywiad z 4 kwietnia 2023; mężczyzna, ok. 50 lat, Kleszczów]
Google Scholar
T8_K6_W2 [wywiad z 28 marca 2023; mężczyzna, 58 lat, Żłobnica]
Google Scholar
T8_K6_W3 [wywiad z 28 marca 2023; dwie kobiety, obie ok. 45 lat, Kleszczów]
Google Scholar
T9_K4_W3 [wywiad z 1 kwietnia 2023; kobieta, ok. 40 lat, Łękińsko]
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
