Komu grają Organy? Wokół historii i mitów pomnika na Przełęczy Snozka

Szymon Swoboda

doi:10.18778/1506-6541.22.13

Autor

Szymon Swoboda Uniwersytet Łódzki Katedra Historii Sztuki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.22.13

Słowa kluczowe:

Żelazne Organy Władysław Hasior, pomnik na Snozce, Józef Kuraś "Ogień", mit żołnierzy wyklętych, spór o pomnik

Abstrakt

Myth is a socially functioning, vivid narration which is created by mythical consciousness. It is created for the world, in the need of the hour. When a myth is formed, it absorbs and bases reality, which then appears as if it was a brand new reality. This is possible by turning to the archetype. This way new heroes, ages of glory and downfall, new worlds and whole eras get included in the mythological area. In 1947 Józef Kuraś alias – Ogień (The Fire) dies by suicide during ambush. He was one of the greatest heroes of postwar Poland. The last point of anti-communist resistance at Podhale dies with him. Less than 20 years later in 1966, a famous Polish artist Władysław Hasior designs a monument called The Iron Organ. The monument was built on Snozka mountain pass, however it was not built as a homage for Ogień’s soldiers but for the sake of oblivion. It commemorated the UB functionaries. Throughout the years, the history of the monument has become a myth. Finally, the monument and his history were forgotten. With time, it has fallen into ruin and become a pile of unnecessary scrap. After 1989, in the free Poland the myth of the monument has become alive again along with a political war. The main questions of the article are: Who was the monument dedicated to truly? Why is it controversial till this day? How does the monument’s history relate to the myth of the Cursed Soldiers?

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

S. Vincenz, Na wysokiej połoninie. Prawda starowieku. Obrazy, dumy i gawędy z wierchowiny huculskiej, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1980.
Google Scholar

J. Tokarska, S.J. Wasilewski, M. Zmysłowska, Śmierć jako organizator kultury, „Etnografia Polska” 1982, z. 1, 1982, s. 79–114.
Google Scholar

M. Kępiński, Podróż w ciemności. Kulturowe obrazy wojny, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Łódź 2012.
Google Scholar

A. Zugaj, Artysta niejednoznaczny i jego pomniki. Burzliwe dzieje „Żelaznych organów” Władysława Hasiora, „Cenne, Bezcenne, Utracone” 2011, nr 3, s. 22.
Google Scholar

M. Szczygieł- Gajewska, Władysław Hasior, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2011.
Google Scholar

H. Kirchner, Hasior. Opowieść na dwa głosy, Rosner & Wspólnicy, Warszawa 2005.
Google Scholar

E. Niemczyk, Cztery żywioły w architekturze, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 2008.
Google Scholar

P. Kowalski, Leksykon znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa– Wrocław 1998
Google Scholar

D. Forstner, Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. W. Zakrzewska, R. Turzyński, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1990.
Google Scholar

K. Krajewski, Mała encyklopedia architektury i wnętrz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1974.
Google Scholar

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Google Scholar

R.M. Remiszewski, Władysław Hasior – za i przeciw, „Prace Pienińskie”, t. 19, 2009, s. 262.
Google Scholar

B. Kuraś, P. Smoleński, Bedzies wisioł za cosik. Godki podhalańskie, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2010, s. 8.
Google Scholar

M. Korkuć, Józef Kuraś „Ogień”. Podhalańska wojna 1939–1945, IPN, Kraków 2011.
Google Scholar

B. Dereń, Józef Kuraś „Ogień”. Partyzant Podhala, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa 2004, s. 125.
Google Scholar

J. Campbell, Bohater o tysiącu twarzy, tłum. A. Jankowski, Wydawnictwo NOMOS, Kraków 2013.
Google Scholar

Z. Benedyktowicz, Portrety „obcego”. Od stereotypu do symbolu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
Google Scholar

ALHA, M. Marczak, J. Wiktor, Ilustrowany przewodnik po Pieninach i Szczawnicy, Kraków 1927.
Google Scholar

R. Malczewski, Tatry i Podhale, Wydawnictwo Polskie R. Wagner, Poznań 1935.
Google Scholar

W. Frodl, Pojęcia i kryteria wartościowania zabytków. Ich oddziaływanie na praktykę konserwatorską, tłum. M. Arszyński, ODZ, Warszawa 1966.
Google Scholar

W. Bonowicz, Tischner, Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2001.
Google Scholar