Zdolność komunikowania się ludzi z logicznej i psychologicznej perspektywy
Słowa kluczowe:
intuicja, empatia, poziomy empatii, język naturalny, akt mowy, znaczenie, tolerancyjność wyrażenia, nieostrość wyrażenia, ogólność wyrażenia, akcent, kontekstowość znaczenia, performatyw, mówienie nie wprost, kontekst wypowiedziAbstrakt
W pracy znaczenie wypowiedzi jest rozważane z dwóch punktów widzenia: logicznego i psychologicznego. Podejście logiczne uwzględnia szereg czynników wpływających na finalne znaczenie wypowiedzianych słów. Należą do nich między innymi: tolerancyjność wyrażenia, jego nieostrość, ogólność, akcent, mowa nie wprost i kontekstualność. Czynniki te są rozpoznawane intuicyjnie, zarówno przez nadawcę komunikatu, jak i odbiorcę. W przeciwnym razie nie mogłoby dojść do porozumienia. Okazuje się, że problem ten jest rozważany nie tylko w logice, ale również na gruncie psychologii. Różnym poziomom empatii odpowiada różny poziom umiejętności rozpoznawania znaczenia wypowiedzi, a więc różny poziom zdolności komunikacyjnej. Wydaje się, że logiczna (nie psychologiczna) intuicja, jak i psychologiczna empatia są zdolnościami, między którymi zachodzi bardzo daleka zbieżność. Celem pracy nie jest pokazanie, iż rozważana w tekście intuicja oraz empatia są tym samym, lecz że w różnych naukach rozważa się pokrewne kwestie, co oznacza, że wysiłki badaczy powinny być łączone. Innymi słowy, praca ta jest swoistą zachętą do podejmowania badań o charakterze interdyscyplinarnym. O ile to możliwe, działania takie winny zastąpić wysiłki podejmowane w izolacji od innych dyscyplin.
Bibliografia
Ajdukiewicz K. (1965) Logika pragmatyczna, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Austin J. L. (1993) Jak działać słowami?, w: J. L. Austin, Mówienie i poznawanie: wykłady i rozprawy filozoficzne, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 543-713.
Google Scholar
Balas R. i in. (2009) (red.) Poznawcze i afektywne mechanizmy intuicji, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Google Scholar
Baron-Cohen S. (2014) Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, tłum. A. Nowak, Sopot, Wydawnictwo Smak Słowa.
Google Scholar
Bauer J. (2008) Empatia. Co potrafią lustrzane neurony, tłum. M. Guzowska-Dąbrowska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Black M. (1949) Language and Philosophy. Studies in Method, Ithaca–New York, Cornell University Press.
Google Scholar
Chwistek L. (1963 [1934]) Granice zdrowego rozsądku, w: L. Chwistek, Pisma filozoficzne i logiczne. Tom 2, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Davis M. H. (2001) Empatia. O umiejętności współodczuwania, tłum. J. Kubiak, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Dummett M. (1991) The Logical Basis of Metaphysics, Cambridge, Mass: Harvard University.
Google Scholar
Eisenberg N. (2005) Empatia i sympatia, w: Psychologia emocji, M. Lewis, J. M. Haviland-Jones (red.), Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Kahneman D. (2012) Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, tłum. P. Szymczak, Poznań, Wydawnictwo Media Rodzina.
Google Scholar
Keil F. C. (1989) Concepts, kinds and cognitive development, Cambridge, MIT Press.
Google Scholar
Kolańczyk A. (2009) Mechanizmy intuicji odkrywane w badaniach, w: Poznawcze i afektywne mechanizmy intuicji, R. Balas i in. (red.), Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, s. 167-184.
Google Scholar
Łukowski P. (2012) Logika praktyczna z elementami wiedzy o manipulacji, Warszawa, Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Google Scholar
Maruszewski T. (2014) Wstęp, w: S. Baron-Cohen, Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, tłum. A. Nowak, Sopot, Wydawnictwo Smak Słowa.
Google Scholar
Piaget J. (2005 [1923]) Mowa i myślenie dziecka, tłum. A. Cieślak, Warszawa.
Google Scholar
Piaget J. (2006 [1926]) Jak sobie dziecko wyobraża świat, tłum. M. Gawlik, Warszawa.
Google Scholar
Piaget J., Inhelder B. (1974) The child’s construction of quantities, London, Routledge and Kegan Paul.
Google Scholar
Reinach A. (1983 [1913]) Die apriorischen Grundlagen des bürgerlischen Rechts, Jahrbuch für „Philosophie und phänomenologische Forschung” nr 1/2, s. 685-847.
Google Scholar
Przekład angielski: The Apriori Foundations of the Civil Law, tłum. John F. Crosby, „Aletheia” nr 3 , s. 1-142.
Google Scholar
Russell B. (1923) Vagueness, „The Australasian Journal of Psychology and Philosophy” nr 1, s. 84-92.
Google Scholar
Searle J. R. (1987) Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa, Wydawnictwo PAX.
Google Scholar
Searle J. R. Vanderveken D. (1985) Foundations of Illocutionary Logic, Cambridge University Press.
Google Scholar
Unger P. (1979) Why There Are No People, Midwest Studies in Philosophy 5, Studies in Metaphysics, s. 177-222.
Google Scholar
Unger P. (2004) The Mental Problems of the Many, w: Oxford Studies in Metaphysics. Volume 1, D. Zimmermann (red.), Oxford.
Google Scholar
Vanderveken D. (1990) Meaning and Speech Acts: Principles of language use, Cambridge, University Press.
Google Scholar
Wygotski L. S. (1989 [1934]) Myślenie i mowa, tłum. E. Flesznerowa, J. Fleszner, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.