Kulturotwórcza rola szkoły wiejskiej na przykładzie działalności Szkoły Powszechnej w Łopiennie w latach 1918–1939 (wybrane problemy)

Katarzyna Kabacińska-Łuczak

doi:10.18778/2450-4491.11.14

Auteurs

Katarzyna Kabacińska-Łuczak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych https://orcid.org/0000-0001-8098-3403

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.11.14

Mots-clés :

szkolnictwo powszechne w dwudziestoleciu międzywojennym, Szkoła Powszechna w Łopiennie, działalność społeczno-kulturowa wsi

Résumé

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. bardzo ważną kwestią było przekształcenie i ujednolicenie wszystkich szczebli szkolnictwa. Działalność szkół wiejskich w dwudziestoleciu międzywojennym wpływała nie tylko na sferę edukacyjno-wychowawczą, ale także na przejawy aktywności społeczno-kulturowej. Celem artykułu jest ukazanie różnorodności form działalności na rzecz społeczności prowadzonych przez Szkołę Powszechną w Łopiennie: organizowanie obchodów rocznic ważnych wydarzeń historycznych, politycznych i religijnych, organizowanie wieczorowych kursów dokształcających, pogadanek i wykładów, zaangażowanie nauczycieli w działalność równych towarzystw i organizacji lokalnych.

Biographie de l'auteur

Katarzyna Kabacińska-Łuczak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych

Kabacińska-Łuczak Katarzyna – pedagog, doktor habilitowana, adiunkt na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracuje w Zakładzie Historii Wychowania na Wydziale Studiów Edukacyjnych. Zainteresowania badawcze obejmują dzieje dzieciństwa, zabaw i zabawek dziecięcych w dawnej Polsce oraz różnych aspektów wychowania w XIX i na początku XX w.

Références

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie, Zespół Archiwum Kurii Metropolitarnej, Szkoła w Łopiennie (1862–1889), sygn. 7.
View in Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (a), oddział w Gnieźnie, Zespół: Inspektorat Szkolny w Wągrowcu, Statystyka 1928r., sygn. 25.
View in Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (b), oddział w Gnieźnie, Zespół Komisja Kolonizacyjna, Friedrichsfelde, sygn. 60050.
View in Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (c), oddział w Gnieźnie; Inspektorat Szkolny w Wągrowcu, Spisy majątków szkolnych 1925–1927, sygn. 29.
View in Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (d), oddział w Gnieźnie, Zespół Akta dotyczące maj. Szkolnego w Łopiennie 1935–1938, sygn. 42.
View in Google Scholar

Archiwum Państwowe w Poznaniu (e), oddział Gniezno, Inspektorat Szkolny w Wągrowcu, Wiejskie Kursy dokształcające 1929–1932, sygn. 36.
View in Google Scholar

Biernacka M. (1938) Oświata a społeczno-kulturowe przeobrażenia wsi w okresie międzywojennym, „Etnografia Polska”, t. XXVII, z. 1.
View in Google Scholar

Bojarska S. (1917) Nasz dorobek kulturalny. Przewodnik dla osób pracujących społecznie przystępujących lud do pracy społecznej na wsi albo w mieście. 1. Wielkopolska, Warszawa, Wydawnictwo Księgarni Kroniki Rodzinnej.
View in Google Scholar

„Dziennik Bydgoski” 1930, nr 106.
View in Google Scholar

Garbowska W. (1976) Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1932–1939, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
View in Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1928, nr 116.
View in Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1930a, nr 56.
View in Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1930b, nr 91.
View in Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1934a, nr 202.
View in Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1934a, nr 273.
View in Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1934c, nr 274.
View in Google Scholar

„Gazeta Wągrowiecka” 1936, nr 206.
View in Google Scholar

Gierłowski J., List adresowany do Konsystorza, Archiwum Archidiecezjalne, Zespół Archiwum Kurii Metropolitarnej, Szkoła w Łopiennie (1862–1889), sygn. 7, k. 11–12.
View in Google Scholar

Głowacka-Sobiech E. (2008) Badania regionalne w historii wychowania – problemy metodologiczne, „Biuletyn Historii Wychowania”, nr 24, s. 7–12.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2008.24.1

Gołdyn P. (2019) Źródła do dziejów szkolnictwa w Polsce w XX wieku. Sprawozdania szkolnej, protokoły rad pedagogicznych, kroniki szkolne, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/amup.9788323236757

„Goniec Wielkopolski” 1985, nr 196.
View in Google Scholar

Grzelczyk M. Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918–1939 (ze szczególnym uwzględnieniem Wielkopolski) – praca niepublikowana, znajduje się w zbiorach Publicznej Biblioteki Pedagogicznej w Poznaniu, b.r.w.
View in Google Scholar

Hładyłowicz K. J. (1932) Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XIV do XIX wieku z dodatkiem 2 map, Lwów, Wydawnictwo Kasa im. Rektora J. Mianowskiego.
View in Google Scholar

Jamrożek W. (1985) Repolonizacja szkolnictwa w Wielkopolsce i na Pomorzu w latach 1918–1928, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. XVI, z. 1.
View in Google Scholar

Jamrożek W. (1989) Funkcja społeczna nauczyciela szkoły powszechnej w środowisku wiejskim w opinii Ruchu Ludowego II Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Pedagogika et Psychologia”, nr 24, s. 33–48.
View in Google Scholar

Jamrożek W. (2015) Kongresy i zjazdy pedagogiczne w rozwoju polskiej myśli i praktyki edukacyjnej (do 1939 roku), Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
View in Google Scholar

Kościński K. (1909) Przewodnik po Poznaniu i Wielkim Księstwie Poznańskiem, Poznań, Nakładem i czcionkami Drukarni św. Wojciecha.
View in Google Scholar

Kronika Szkoły w Łopiennie, Archiwum Państwowe w Poznaniu, sygn. 53/875/0/57/223.
View in Google Scholar

Michalski S. (1962) Szkolnictwo powszechne i zakłady kształcenia nauczycieli w Wielkopolsce w okresie międzywojennym, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
View in Google Scholar

Mokrzecki L., Żerko J. (1989) Regionalizm w badaniach i nauczaniu historii wychowania, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, nr 32, s. 13–21.
View in Google Scholar

Mycielski J. (1902) Księga adresowa wszystkich miejscowości w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznań, Wydawnictwo Księgarnia Polska W. Tempłowicza.
View in Google Scholar

„Orędownik” 1888, nr 233.
View in Google Scholar

„Orędownik” 1904, nr 6.
View in Google Scholar

Rocznik Dziejów Społecznych i Gospodarczych F. Bujak, J. Rutkowski (red.) (1935), t. 4, Lwów, Wydawnictwo Kasa im. Rektora J. Mianowskiego.
View in Google Scholar

Sieciński W. (2016) Administracja i organizacja szkolnictwa powszechnego i średniego w II Rzeczypospolitej, „Studia Administracyjne”, nr 8, s. 79–98.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/sa.2016.8-06

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1880–1914), F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski (red.), Warszawa t. 5, nakład F. Sulimirskiego i W. Walewskiego.
View in Google Scholar

Spaleniak W. (1994/1995) Prasa polska w Poznaniu w okresie zaborów (główne kierunki rozwoju) w: Z dziejów prasy wielkopolskiej XIX–XX wieku, M. Kosman (red.), t. 1, Poznań, Polski Dom Wydawniczy „Ławica”.
View in Google Scholar

Stryjakowski W. (1887) Wiadomości o Łopiennie i jego kościele na pamiątkę dwóchsetnej rocznicy konsekracji kościoła, Poznań.
View in Google Scholar

Stryjakowski W. (b.d.w.) Kronika proboszcza w Łopiennie 1866–1900; z komentarzami i uzupełnieniami ks. Franciszka Januchowskiego; praca niepublikowana, w zbiorach rodziny Kabacińskich.
View in Google Scholar

Strzałko M. (2013) Majątki Wielkopolskie, t. IX/1, powiat gnieźnieński, Szreniawa, Wydawnictwo Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu w Szreniawie.
View in Google Scholar

Szczepaniak M., Tyrchan G. (2015) Codzienność lat 1914–1918 na Ziemi Gnieźnieńskiej w świetle kronik szkolnych, Gniezno, Drukarnia „Dozór”.
View in Google Scholar

Tomaszewski A. (1930) Gwara Łopienna i okolicy w północnej Wielkopolsce, Kraków, Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności.
View in Google Scholar

Topolski J. (1977) Marksizm i historia, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
View in Google Scholar

Topolski J. (1978) O pojęciu i funkcjach historycznych monografii regionalnych, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 2, s. 171–178.
View in Google Scholar

Topolski J. (2018), Wielkopolska poprzez wieki, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie.
View in Google Scholar

Trzebiatowski K. (1970) Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918–1932, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
View in Google Scholar

„Wielkopolanin” 1888, nr 233.
View in Google Scholar

Wróblewska U. (2017) Gromadzenie i ochrona źródeł szkolnych, „Biuletyn Historii Wychowania”, nr 37, s. 37–52.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.2017.37.3

Dziennik Urzędowy z dnia 1 września 1930 r. https://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/394317/PDF/NDIGCZAS019528_67786646.pdf [dostęp: 24.11.2019].
View in Google Scholar

http://eprints.rclis.org/16418/1/kolasa_gazety_pol.pdf [dostęp: 16.04.2015].
View in Google Scholar

https://szukajwarchiwach.pl/92/338/0/?q=inspektorat+szkolny+w%C4%85growiec+XARCHro:92&wynik=9&rpp=15&page=1#tabZespol [dostęp: 25.11.2019].
View in Google Scholar

https://wiadomosci.onet.pl/kraj/dzien-dziecka-data-zwyczaje-zyczenia/mm90117 [dostęp: 24.11.2019].
View in Google Scholar

https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2030.09.2018/WLK-rej.pdf [dostęp: 14.11.2019].
View in Google Scholar

Kolasa W. M., Jarowiecki J. (2015) Najważniejsze polskie gazety do wybuchu pierwszej wojny światowej w kontekście zabezpieczenia ich dla potomnych (charakterystyka, badania, zasoby), http://eprints.rclis.org/16418/1/kolasa_gazety_pol.pdf
View in Google Scholar