Medykalizacja starości na podstawie wybranych przykładów filmowych

Anita Gałuszka; Eryka Probierz

doi:10.18778/2450-4491.10.06

Auteurs

Anita Gałuszka Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. W. Korfantego w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-0030-5360
Eryka Probierz Politechnika Śląska w Gliwicach https://orcid.org/0000-0002-6588-1975

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.10.06

Mots-clés :

medykalizacja, starość, starzenie się, film

Résumé

Artykuł podejmuje tematykę zjawiska medykalizacji starości. W procesie medykalizacji następuje zamiana zjawiska naturalnego, rozwojowego, kulturowego czy społecznego w problem medyczny. Zakończeniem tegoż procesu jest moment, w którym dany atrybut powraca do kultury jako kwestia medyczna. Przykładem takiego powrotu jest tendencyjne przedstawianie osób starszych w przestrzeni publicznej, przekazach medialnych, szczególnie w filmach. Dostrzeżenie tego zjawiska jest pierwszym krokiem do bardziej refleksyjnego i krytycznego odbioru propagowanych treści, a w konsekwencji minimalizowania przejawiania zmedykalizowanych postaw wobec seniorów i procesu starzenia się. Celem artykułu jest opis zjawiska medykalizacji starości w filmach. Ze względu na rolę, jaką film odgrywa w modelowaniu postaw, ekspozycja i natężenie pewnych wzorców może pełnić rolę stygmatyzującą dla osób starszych. W celu zbadania, czy takie zjawisko występuje, wybrano 37 filmów i dokonano ich analizy pod względem wyróżnionych aspektów medykalizacji. Praca ma charakter empiryczny, a uzyskane wyniki wskazują na szerokie rozpowszechnienie medykalizacji starości jako motywu filmowego.

Bibliographies de l'auteur

Anita Gałuszka, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. W. Korfantego w Katowicach

Gałuszka Anita – doktor nauk humanistycznych, Katedra Psychologii w Górnośląskiej Wyższej Szkole Handlowej im. W. Korfantego w Katowicach. Psycholog i pedagog. Obszary badawcze: psychologia zdrowia i choroby, psychosomatyka i somatopsychologia, jakość życia oraz psychogerontologia. Autorka monografii naukowej: Człowiek przewlekle chory. Aspekty psychoegzystencjalne, Katowice 2005, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Eryka Probierz, Politechnika Śląska w Gliwicach

Probierz Eryka – doktorantka w dyscyplinie informatyka techniczna i telekomunikacja na Politechnice Śląskiej i w dyscyplinie psychologia na Uniwersytecie Śląskim. Magister psychologii i absolwentka kierunku Doradztwo Filozoficzne i Coaching na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Obszary badawcze: uzależnienia behawioralne, korzystanie z technologii w społeczeństwie, problemowe korzystanie z Internetu oraz komunikacja poprzez technologie.

Références

Bandura A. (1971) Social Learning Theory, Morristown, New York.
View in Google Scholar

Barker K. K. (1998) A ship upon a stormy sea: The medicalization of pregnancy, “Social Science & Medicine”, nr 47 (8), s. 1067–1076.
View in Google Scholar

Behm-Morawitz E., Mastro D. E (2008) Mean girls? The influence of gender portrayals in teen movies on emerging adults’ gender-based attitudes and beliefs, “Journalism & Mass Communication Quarterly”, nr 85 (1), s. 131–146.
View in Google Scholar

Błajet P. (2018) Zdrowie i seks seniorów, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
View in Google Scholar

Birrer R. B., Tokuda Y. (2017) Medicalization: A historical perspective, “Journal of General and Family Medicine”, nr 18 (2), s. 48–51.
View in Google Scholar

Cahill H. A. (2001) Male appropriation and medicalization of childbirth: an historical analysis, “Journal of Advanced Nursing”, nr 33 (3), s. 334–342.
View in Google Scholar

Estes C. L., Binney E. A. (1989) The biomedicalization of aging: Dangers and dilemmas, “The Gerontologist”, nr 29 (5), s. 587–596.
View in Google Scholar

Fry C. L. (2017) The social construction of age and the experience of aging in the late twentieth century, “In New Dynamics in Old Age”, nr 2, s. 11–24.
View in Google Scholar

Gilliam A., Seltzer R. (1989) The efficacy of educational movies on AIDS knowledge and attitudes among college students, “Journal of American College Health”, nr 37 (6), s. 261–265.
View in Google Scholar

Glossmann H., Lutz O. (2019) Metformin and Aging: A Review, “Gerontology”, nr 65, s. 581–590.
View in Google Scholar

Groeppel-Klein A., Domke A., Bartmann B. (2006) Pretty Woman Or Erin Brockovich? Unconscious and Conscious Reactions to Commercials and Movies Shaped By Fairy Tale Archetpyes – Results From Two Experimental Studies, “ACR North American Advances”, s. 163–174.
View in Google Scholar

Hopfinger M. (1980) Komunikacja filmowa a wzory kultury literackiej w: Z badań porównawczych nad filmem, A. Helman, A. Gwóźdź (red.), Warszawa–Katowice–Kraków, s. 169.
View in Google Scholar

Kaufert P. A., Gilbert P. (1986) Women, menopause, and medicalization, “Culture, Medicine and Psychiatry”, nr 10 (1), s. 7–21.
View in Google Scholar

Kotlarska-Michalska A. (2016) Specyfika opieki nad najstarszym pokoleniem a polityka społeczna wobec starości, “Przegląd Socjologiczny”, nr 65 (2), s. 123–142.
View in Google Scholar

Krasuski T., Owczarek K. (2015) Seksualność seniorów w: Pogoda na starość. Podręcznik skutecznego wspierania seniorów, K. Owczarek, M. A. Łazarewicz (red.), Warszawa, Wydawnictwo Wolters Kluwer, s. 86–96.
View in Google Scholar

Krzystyniak K., Klonowska J. (red.) (2019) Nowe trendy w dietetyce, Warszawa, WSIiZ.
View in Google Scholar

Mazur M. A., Emmers-Sommer T. M. (2003) The effect of movie portrayals on audience attitudes about nontraditional families and sexual orientation, “Journal of Homosexuality”, nr 44 (1), s. 157–181.
View in Google Scholar

McEwen B. S. (2016) In pursuit of resilience: stress, epigenetics, and brain plasticity, “Annals of the New York Academy of Sciences”, nr 1373 (1), s. 56–64.
View in Google Scholar

Means R., Langan J. (1996) Money ‘handling’, financial abuse and elderly people with dementia: implications for welfare professionals, “Health & Social Care in the Community”, nr 4 (6), s. 353–358.
View in Google Scholar

Nowakowski M., Nowakowska L. (2010) Medykalizacja starości: dylematy i zagrożenia w: P. Szukalski, D. Kałuża, Jakość życia seniorów w XXI wieku. Ku aktywności, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 206–218.
View in Google Scholar

Ostrowska M. (2019) Aktywność seksualna osób starszych – jakość życia i stereotypy, “Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio”, nr 3 (39), s. 290–296.
View in Google Scholar

Piłat A. (2017) Społeczne konsekwencje medykalizacji procesu starzenia się na przykładzie analizy portalu Senior, “Przegląd Socjologiczny”, nr 66 (1), s. 135–153.
View in Google Scholar

Pędich W. (1996) Wskazania i przeciwwskazania do aktywności ruchowej osób starszych w: A. Jopkiewicz, Aktywność ruchowa osób starszych, Kielce, Wydawnictwo WSP, s. 9–13.
View in Google Scholar

Sargent J. D., Dalton M. A., Beach M. L., Mott L. A., Tickle J. J, Ahrens M. B., Heatherton T. F. (2002) Viewing tobacco use in movies: does it shape attitudes that mediate adolescent smoking?, “American Journal of Preventive Medicine”, nr 22 (3), s. 137–145.
View in Google Scholar

Sontag S. (2018) The double standard of aging, “In The Other Within Us”, Routledge, s. 19–24.
View in Google Scholar

Stankowska I. (2008) Funkcjonowanie seksualne człowieka w okresie starzenia się i starości, „Przegląd Terapeutyczny” nr 4.
View in Google Scholar

Stefaniak-Hrycko A. (2012) Starość w reklamie telewizyjnej – śmieszy czy przeraża?, „Nowiny Lekarskie”, nr 81 (1), s. 89–95.
View in Google Scholar

Stern S. R. (2005) Messages from teens on the big screen: Smoking, drinking, and drug use in teen-centered films, “Journal of Health Communication”, nr 10 (4), s. 331–346.
View in Google Scholar

Szukalski P. (2012) Solidarność pokoleń. Dylematy relacji międzypokoleniowych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Tiefer L. (1996) The medicalization of sexuality: Conceptual, normative, and professional issues, “Annual Review of Sex Research”, nr 7 (1), s. 252–282.
View in Google Scholar

Tomaszawska-Laszczak M., Paprocka-Borowicz M., Dorna K., Gnus E., Kurzalewska A., Czerwiński P., Gnus J. (2017) Medykalizacja osób starszych w: Libor G., Starość nie jedną ma twarz: Badania interdyscyplinarne nad starością, Wydawnictwo Internetowe e-bookowo, s. 181–196.
View in Google Scholar

Trafiałek E. (2006) Starzenie się i starość: wybór tekstów z gerontologii społecznej, Kielce, Wydawnictwo Uczelniane, Wszechnica Świętokrzyska.
View in Google Scholar

Trask B. S. (2018) Integrating Life Course, Globalization, and the Study of Racial and Ethnic Families, “Journal of Family Theory & Review”, nr 10 (2), s. 451–466.
View in Google Scholar

Wieczorkowska M. (2013) Czy starość jest chorobą? – medykalizacja starości w Polsce, „Przegląd Socjologiczny”, nr 62 (2), s. 109–134.
View in Google Scholar

Wieczorkowska M. (2018) Społeczne i ekonomiczne konsekwencje medykalizacji starości i starzenia się, „Folia Oeconomica”, nr 2 (334), s. 19–37.
View in Google Scholar

Wojniak J. (2015) Edutainment i edukacja filmowa jako narzędzia kształtowania tożsamości oraz postaw dzieci i młodzieży, „Państwo i Społeczeństwo”, nr 15 (1), s. 167–180.
View in Google Scholar

Zegarska B. Woźniak M. (2006). Przyczyny wewnątrzpochodnego starzenia się skóry, „Gerontologia Polska”, nr 14/4, s. 153–159.
View in Google Scholar

Zych A. (2012) Globalne starzenie się oraz potrzeby społeczne, kulturalne i edukacyjne ludzi starych – wyzwanie dla uniwersytetów trzeciego wieku, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja : kwartalnik myśli społeczno-pedagogicznej”, nr 2 (58), s. 157–164.
View in Google Scholar

Allison B. J., Kaandorp J. J., Kane A. D., Camm E. J., Lusby C., Cross C. M., Nevin-Dolan R., Thakor A. S., Derks J. B., Tarry-Adkins J. L., Ozanne S. E., Giussani D. (2016), Divergence of mechanistic pathways mediating cardiovascular aging and developmental programming of cardiovascular disease, “The FASEB Journal”; DOI: 10.1096/fj.201500057 [dostęp: 5.03.2020].
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1096/fj.201500057

PolSenior (PBZ-MEiN-9/2/2006) Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, http://gerontologia.org.pl/wpcontent/uploads/pliki/ol/polsenior.pdf [dostęp: 13.02.2020].
View in Google Scholar

Raport Głównego Urzędu Statystycznego: Zakłady stacjonarne pomocy społecznej w 2017 roku, https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5487/18/2/1/zaklady_stacjonarne_pomocy_spolecznej_w_2017_roku.pdf [dostęp: 13.02.2020].
View in Google Scholar

Raport Głównego Urzędu Statystycznego: Zakłady stacjonarne pomocy społecznej w 2018 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/zaklady-stacjonarne-pomocy-spolecznej-w-2018-roku,18,3.html [dostęp: 13.02.2020].
View in Google Scholar

https://www.filmweb.pl/ [dostęp: 13.02.2020].
View in Google Scholar

https://www.imdb.com/ [dostęp: 13.02.2020]
View in Google Scholar