Odkrywcy, projektanci, badacze: interdyscyplinarna analiza postaw dorosłych wobec seksualności dziecięcej

Justyna Ratkowska-Pasikowska

doi:10.18778/2450-4491.20.10

Auteurs

Justyna Ratkowska-Pasikowska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-7318-3923

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.20.10

Mots-clés :

seksualność dziecięca, postawy dorosłych, kapitał kulturowy, andragogika, edukacja seksualna

Résumé

Artykuł podejmuje analizę postaw dorosłych wobec seksualności dziecięcej, przyjmując jako punkt wyjścia andragogiczną typologię podejść do wiedzy autorstwa Mieczysława Malewskiego – odkrywcy, projektanta i badacza. To właśnie te trzy postawy służą jako główna rama interpretacyjna pozwalająca uchwycić zróżnicowane style myślenia dorosłych o seksualności dziecka – od eksploracyjnych, przez normatywno-praktyczne, po refleksyjno-krytyczne. Uzupełnieniem tej typologii są konteksty kulturowe i strukturalne zaczerpnięte z koncepcji Pierre’a Bourdieu (habitus, kapitał kulturowy) oraz Bronisława Malinowskiego (normy społeczne jako element funkcjonalny kultury), które ukazują, w jaki sposób uwarunkowania społeczno-kulturowe wpływają na moralne i edukacyjne granice wyznaczane dziecięcej seksualności. Artykuł proponuje spojrzenie na edukację seksualną dorosłych jako proces nie tylko poznawczy, lecz również etyczny i transformujący – prowadzący ku większej świadomości, inkluzyjności i odpowiedzialności wychowawczej.

Biographie de l'auteur

Justyna Ratkowska-Pasikowska, Uniwersytet Łódzki

Justyna Ratkowska-Pasikowska jest edukatorką i badaczką akademicką, specjalizującą się w edukacji, seksualności oraz studiach nad płcią. W latach 2020–2023 pełniła funkcję członkini Sekcji Metodologii Badań Pedagogicznych Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk i została wybrana na kolejną kadencję na lata 2024–2027. Jej doświadczenie międzynarodowe obejmuje m.in. stypendia badawcze na Uniwersytecie w Alcalá de Henares w Hiszpanii. Aktywnie uczestniczy w licznych projektach międzynarodowych, zarówno jako uczestniczka, jak i kierowniczka. Regularnie bierze udział w konferencjach naukowych w kraju i za granicą, prezentując swoje badania dotyczące m.in. problematyki seksualności małego dziecka, LGBTQ+, tożsamości płciowej oraz doświadczeń rodziców dzieci transpłciowych.

Références

Beisert M. (1991) Seks twojego dziecka, Poznań, Zakład Wydawniczy K. Domke.
View in Google Scholar

Beisert M. (2023) Rozwój seksualny w okresie dzieciństwa, t. 1, Praktyczna analiza teoretyczna, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, https://doi.org/10.53271/2023.149
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53271/2023.149

Bourdieu P. (1986) The Forms of Capital w: Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, J. Richardson (red.), Westport, CT, Greenwood Press, s. 241–258.
View in Google Scholar

Bourdieu P. (1998) Practical Reason: On the Theory of Action, Stanford, CA, Stanford University Press.
View in Google Scholar

Bourdieu P. (2005) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
View in Google Scholar

Bourdieu P. (2013) Homo Academicus. Posłowie – Dwadzieścia lat później, tłum. M. Janik, S. Królak, P. Szenajch, „Praktyka Teoretyczna”, nr 1(7), s. 31–50, https://doi.org/10.14746/prt.2013.1.3
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2013.1.3

Bourdieu P. (2022) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Wydanie nowe, tłum. P. Biłos, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
View in Google Scholar

Bruner J. (1996) The Culture of Education, Cambridge, MA, Harvard University Press, https://doi.org/10.4159/9780674251083
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4159/9780674251083

Dec-Pietrowska J. (2023) Edukacja seksualna w Polsce i systemach edukacyjnych wybranych krajów – modelowe rozwiązania i międzynarodowe inicjatywy, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2(21), s. 69–82, https://doi.org/10.15804/em.2023.02.05
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/em.2023.02.05

Dora M. (2013) Lepiej nie mówić. O edukacji seksualnej w Polsce, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 2, s. 101–107.
View in Google Scholar

Foucault M. (2000) Historia seksualności, tłum. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, Warszawa, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
View in Google Scholar

Jewtuch K. (2020) Współczesna edukacja seksualna dzieci i młodzieży w Polsce – rekonesans, diagnoza, perspektywy, „Filoteknos”, nr 10, s. 470–480.
View in Google Scholar

Kehily M. J., Montgomery H. (2008) Niewinność i doświadczenie. Historyczne podejście do dzieciństwa i seksualności, tłum. M. Kościelniak, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, M. J. Kehily (red.), Kraków, Wydawnictwo WAM, s. 85–107.
View in Google Scholar

Kłoskowska A. (2006) Wstęp w: Reprodukcja: Elementy teorii systemu nauczania, P. Bourdieu, J.-C. Passeron, tłum. E. Neyman, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 10–52.
View in Google Scholar

Knowles M. S., Holton III E. F., Swanson R. A. (2005) The Adult Learner: The Definitive Classic in Adult Education and Human Resource Development, 6th ed., London–New York, Routledge.
View in Google Scholar

Kolb D. A. (1984) Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development, Englewood Cliffs, NJ, Prentice Hall.
View in Google Scholar

Kościańska A. (2017) Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej od pierwszej lekcji do internetu, Wołowiec, Wydawnictwo Czarne.
View in Google Scholar

Kozakiewicz M. (1969) U podstaw wychowania seksualnego, Warszawa, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
View in Google Scholar

Lew-Starowicz Z., Długołęcka A. (2006) Edukacja seksualna, Warszawa, Świat Książki.
View in Google Scholar

Malewski M. (1998) Teorie andragogiczne. Metodologia teoretyczności dyscypliny naukowej, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
View in Google Scholar

Malinowski B. (1984) Zwyczaj i zbrodnia w społeczności dzikich. Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji. Miłość, małżeństwo i życie rodzinne u krajowców z Wysp Trobrianda Brytyjskiej Nowej Gwinei, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Malinowski B. (1987) Seks i stłumienie w społeczności dzikich oraz inne studia o płci, rodzinie i stosunkach pokrewieństwa, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Maxwell S. (2010) Jak rozmawiać z dziećmi o seksie. Mądre wychowanie dzieci w świecie internetu i nowych technologii, tłum. H. de Broekere, Poznań, Wydawnictwo Vesper.
View in Google Scholar

Platon (1999) Menon, tłum. W. Witwicki, Fundacja Wolne Lektury, oprac. na podstawie: Platon (1999), Dialogi, t. 1, Wydawnictwo Antyk, Kęty, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/platon-menon.html (dostęp: 10.06.2025).
View in Google Scholar

Platon (2005) Hippiasz mniejszy, tłum. W. Witwicki, Fundacja Wolne Lektury, oprac. na podstawie: Platon (2005), Dialogi, t. 1, Wydawnictwo Antyk, Kęty, http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/platon-hippiasz-mniejszy (dostęp: 10.06.2025).
View in Google Scholar

Półturzycki J. (1999) Dydaktyka dla nauczycieli, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
View in Google Scholar

Ratkowska-Pasikowska J. (2020) Ekspresja seksualna małego dziecka. Norma kliniczna a przekonania rodziców i nauczycieli, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8142-950-4
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-950-4

Reay D. (2004) ‘It’s All Becoming a Habitus’: Beyond the Habitual Use of Habitus in Educational Research, „British Journal of Sociology of Education”, nr 25(4), s. 431–444, https://doi.org/10.1080/0142569042000236934
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0142569042000236934

Rudolph J., Zimmer-Gembeck M. J. (2020) Chroniąca rola rodziców – badanie jakościowe poglądów rodziców dotyczących zapobiegania wykorzystywaniu seksualnemu dzieci, „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, nr 19(2), s. 155–187.
View in Google Scholar

Savage M., Bagnall G., Longhurst B. J. (2005) Globalization and Belonging, London, SAGE Publications, https://doi.org/10.4135/9781446216880
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446216880

Skeggs B. (2004) Class, Self, Culture, London–New York, Routledge.
View in Google Scholar

Smolińska-Theiss B. (2010) Rozwój badań nad dzieciństwem – przełomy i przejścia, „Chowanna”, nr 1, s. 13–26.
View in Google Scholar

Szołtysek E. A. (2003) Filozofia pedagogiki. Podstawy edukacji: teoria – metodyka – praktyka, Wydawnictwo ESSE.
View in Google Scholar

Zielona-Jenek M., Chodecka A. (2010) Jestem dziewczynką, jestem chłopcem. Jak wspomagać rozwój seksualny dziecka, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
View in Google Scholar

Ziman J. M. (1979) Reliable Knowledge: An Exploration of the Grounds for Belief in Science, New York, Cambridge University Press.
View in Google Scholar

Żeber-Dzikowska I., Wysocka-Kunisz M., Szydłowska A. (2016) Kompetencje nauczyciela w kontekście kształcenia, „Społeczeństwo. Edukacja. Język”, nr 4, s. 93–101.
View in Google Scholar